100 yaşında bir dev
Bilgiişlem tarihini başlatan IBM 16 Haziran günü 100. yılını kutladı. Aslında IBM’in kuruluşu 125 yıl öncesine dayanıyor.1886 yılında Herman Holerith adlı bir istatistik uzmanının tren yolcuları için kullanılan bilet delme makinesi üretimi ile başlattığı iş 1911 yılında Computing Tabulating Recording (CTR) adlı bir şirkete dönüştü. 1924 yılında ise CTR’ın başında bulunan Thomas Watson şirketin adını International Business Machines olarak değiştirdi.
Big Blue olarak da adlandırılan bu yüz yıllık dev şirket ikinci yüz yılına girerken performansı ile kendisinden çok daha genç olan fakat son zamanlarda değişen pazar koşulları karşısında sorunlar yaşayan Cisco Systems, Intel, Microsoft, Nokia gibi BT şirketlerin performanslarından daha sağlıklı görünüyor. 1990 yılların başında finansal sorunları ciddi boyutlara erişen IBM’in piyasa değeri şimdi en yakın rakibi Microsoft ile başabaş gidiyor.
1956 yılında babası Watson’ın yerine geçen Watson Jr. yönetiminde o dönemin gelişen teknolojisinde oynadığı etkin rol ile IBM elektronik çağın lideri olarak dünyanın en büyük bilgisayar üreticisi oldu. 5 milyar dolara ulaşan geliştirme yatırımları ile ana bilgisayar ailesinin ilk üyesi olan System 360 ile IBM bilgiişlem platformunun liderliğini uzun yıllar sürdürdü. 1969 yılına gelindiğinde IBM pazar payının yüzde 70 düzeyine ulaşması ile ABD’de anti tröst yetkililerinin açtığı soruşturmalar sağlam temellere dayanmadığı gerekçesi ile 1982’de Reagan yönetimi tarafından sona erdirildi.
1990’lı yıllarda kişisel bilgisayarlar ile hızla değişmeye başlayan bilgiişlem dünyasında oluşan yeni koşullara ayak uyduramayan IBM’in ana bilgisayar işinde gelirleri 1990 yılında 13 milyar dolar iken 1993 yılında 7 milyar dolara düşerken şirket zararı da 16 milyar dolara yükseldi. Nakit varlığı kritik bir düzeye düşen IBM’i o yıllardaki CEO’su Lou Gerstner bu kriz karşısında şirkete yeni bir yön verirken ilk adım olarak 35 bin çalışanı da işten çıkardı.
2005 yılında ise PC işini Çinli Lenovo şirketine satan ve yazıcı ile diğer donanım işinden çıkan IBM 2000 yılında ünlü denetim şirketi Pricewaterhouse Coopers’ın danışmanlık bölümünü satın alarak yüksek değerli hizmet alanına girdi. Bir zamanların ana bilgisayar üreticisi olarak tanınan IBM’de şimdi farklı teknolojiler ile çalışan modern veri merkezleri için kurduğu küresel hizmet ve yazılım işinde çalışanların sayısı 427 bin kişiye yaklaşan toplam iş gücünün yarısından daha fazla. Sadece hizmet araştırma bölümünde çalışanların sayısı 3 bin kişiyi geçiyor.
Fortune dergisinin 2010 gelirlerine göre dünyanın en büyük 500 şirketi arasında 95.8 milyar dolar geliri ile 48. sırada yer alan IBM sadece bir teknoloji şirketi olarak değil aynı zamanda teknolojiyi kullanarak iş dünyasının sorunlarını çözen bir şirket olarak tanınıyor. Borsa değeri bu yılın ilk üç ayı içinde kendinden çok daha genç olan Google’ı geçerken bu olay 100 yaşındaki bir dev için önemli bir performans olarak yorumlandı.
Ana bilgisayarlarda değişik tür yazılım ve işlemciler için teknoloji hizmeti veren IBM’in ana bilgisayar donanım işinde sağladığı gelir toplam gelirinin sadece yüzde 4’ü olup bu tür bilgisayarlara bağlı yazılım, depolama ve hizmet anlaşmaları ile bu oran yüzde 25’e ve işletme karındaki payı da yüzde 45’e yükseliyor.
IBM binlerce kişiyi sıkı bir eğitim programından geçirerek araştırma laboratuvarlarını ve satış gücünü hizmetler ve yazılım üzerine kurmuş bulunuyor. Son yıllarda kurumsal hiyerarşiyi azaltan ve bir zamanlar çalışanların koyu renk elbise ve beyaz gömlek giyme kuralını gevşeten 100 yaşındaki IBM’in şimdiye dek geçirdiği evreler Silikon Vadisi’nin genç kuruluşlarına örnek ders olacak bir nitelik taşıyor.
