2018 Top 10 Trendler
*Halil Aksu
Keşke geleceği öngörebilsek. Ne müthiş olurdu. Ne yapmak isterdiniz? Bahis oynamak, borsada yatırım yapmak, sevgililer edinmek, ailenizle daha çok vakit geçirmek. Hepsi? Hiç biri?
Ama maalesef mümkün değil. Geleceği bilemiyoruz. Belki de böylesi daha iyi.
Ama trendler yakalayabiliriz. Trendler geleceğin bir kısmını aydınlatan el fenerleri gibidir. Bir kaç tanesini ellerimize alarak önümüzü aydınlatabiliriz, nispeten emin ve güvenli adımlar atabiliriz. Ama dikkat. Yolunuzu ve istikametinizi, yani hedefinizi siz belirlemelisiniz. Trendler, teknolojiler, modalar, yenilikler amaç değildir. Sadece bir araçtır, sizi hedefinize götürecek araçlardır, öyle olmalıdır, öyle görülmelidir, o şekilde ele alınmalıdır.
2018 yılında gündemimizi epeyce meşgul edecek on trend belirledik. Bugünlerde konuşulmaya başlandı, ama seneye çok daha fazla konuşulacak. Trendleri yakından izlemekte fayda vardır. Bazen yatırım yapılmalıdır, bazen beklenmelidir. Bazen yetkinlik geliştirilmelidir, bazen tedbir alınmalıdır. Ama hiç bir şekilde ilgisiz ve duyarsız kalınmamalıdır.
Bu sefer ne kapakta ne de önsözde ipucu vermeyeceğiz. Raporu sonuna kadar okumalısınız. En önemli trendi öğrenmek için, son sayfaya kadar ilerlemelisiniz. Hepsi önemli, ama bazıları daha önemli.
İlk üç gerçekten radikal. Bunları çok yakından takip etmelisiniz. Bunların üçüne de yatırım yapmalısınız, acilen yetkinlik geliştirmelisiniz ve sektörünüze, süreçlerinize, iş modelinize etkilerini analiz etmelisiniz. Çünkü üçü de yıkıcı etkileri olan süper keskin konular.
No. 10: Nesnelerin İnterneti (2017’de No: 3)
Her şey internete bağlanacak. Ama her şey. Hareketli ve hareketsiz olan her şey. Tüm araçlar, tüm kamyonlar, tüm uçaklar, tüm trenler, tüm park bankları, tüm sokak aydınlatmaları, tüm binalar, tüm mağazalar, tüm fabrikalar, tüm beyaz eşyalar, ve daha neler neler…
Canlı ve cansız olan her şey internete bağlanacak. İnsanlar, eşlerimiz, çocuklar, tutuklular, emniyet güçleri, itfaiyeciler, madenciler, ustalar, çiftçiler ve daha kimler kimler… Aynı zamanda tarım ve hayvancılık alanında büyükbaş hayvanlar, küçükbaş hayvanlar, evcil hayvanlar, koruma altında olan yaban hayvanlar ve daha neler neler…
Ne yapmalı?
En önemli, en acil, en kritik, en değerli veya en riskli alanlar tespit edilmelidir. Buralarda çip kullanarak, uzaktan takip ederek, ne tür faydalar elde edilebileceği araştırmalı, prototipler denenmeli ve uygulamalar geliştirilmelidir. Buradan elde edilen deneyimler kurumun geri kalanına yaygınlaştırılabilir.
No. 9: Artırılmış / Sanal Gerçeklik (2017’de No: 1)
Mobil cihazınızı elinize alıp, kamerasını bir yere doğru yönlendirdiğinizde ekranda gördüğünüz gerçek görüntünün üzerine başka katmanlarda animasyonlar, bilgiler, filmler oynatıldığında, buna artırılmış gerçeklik denilmektedir. Eğitimden sağlığa, e-ticaretten güvenliğe kadar pek çok uygulama alanı bulunmaktadır.
Kafanıza bir gözlük, kask veya cihaz takıp, iki gözünüze ayrı görüntüler verilip, size sanal bir deneyim yaşatılıyorsa, buna sanal gerçeklik denilmektedir. Yine benzer alanlarda farklı uygulamalar görülmektedir Ama en fazla oyun ve eğlence alanında yaygınlaşmıştır.
Ne yapmalı?
Acaba sizin kurumunuzda bununla ilgili uygulama / kullanım alanı var mı? Acaba sizin kurumunuzda bununla ilgili uzman var mı? Acaba sizin ekosisteminizde bununla ilgili girişimci var mı? Bunlardan birinde dahi bir şeyler varsa, buradan başlanabilir. Bir problem veya fırsat tespit edilip, onunla ilgili bir uygulama geliştirilebilir. Hiç olmadı şirketin lobi / fuaye alanında müşterilerin denemesi için bir uygulama geliştirilebilir.
No. 8: Platform Olmak (yeni)
Bazı sektörlere tek bir oyuncu şekil vermektedir, gündemi belirlemektedir. Örneğin dünya perakende sektörüne Walmart kendi başına yön vermekte, zira ölçeği çok büyümüş durumdadır. Hilton otelcilik sektörüne yön vermektedir, örnek olmaktadır.
Ancak son yıllarda bazı internet siteleri ve mobil uygulamalar ortaya çıktı. Öncelikle sosyal ağların en büyüğü olan Facebook bir arkadaşlık ortamı sağladı ve defacto standart oldu. Kendisi sadece bir platform. Ancak bugün 2 milyara yakın aktif kullanıcısı bulunmaktadır. YouTube boş bir platform, ama herkes ister birey, ister kurum, videosunu oraya yüklemektedir.
Ebay liderliğinde, sonra Amazon gücüyle, dünyada Alibaba, ülkemizde de hepsiburada, gittigidiyor, n11 gibi e-ticaret platformları yaygınlaştı. Bunlar sadece kendileri ticaret yapmıyor, e-ticaret yapmak isteyen herkese deposundan ödemesine kadar lojistik ve dijital platform sunmaktadır. Hatta bulut hizmeti vermektedir.
Son bir kaç yıldır yeni bir grup platform daha türedi. Mobil uygulamalar. En meşhurları UBER ve Airbnb. UBER taşımacılığın platformu oldu, ulaşımı bir servise dönüştürdü. Airbnb ise konaklamayı bir servis haline getiren bir platform olmuştur. Hatta iki servisin rahatsız ettiği kesimler dava açmıştır. Bazı şehirlerde kiralamak için daire sayısı ciddi miktarda azalmıştır. Diğer yandan ise UBER taksicilerin işlerini ellerinden almaktadır.
Ne yapmalı?
Platform işini öğrenmelisiniz. Kendi sektörünüzdeki durumu inceleyip, neler olabileceği üzerine senaryolar geliştirmelisiniz. Platform siz olsanız, nasıl olurdunuz? Platform rakibiniz olsa, nasıl yararlanır veya rekabet ederdiniz? Bu soruların yanıtlarını araştırmalı, geç kalmadan aksiyona geçmelisiniz.
No. 7: Şeffaflaşma / Sızıntılar (yeni)
Şeffaflaşma bilgilerin kamuoyu ile paylaşılması anlamına gelmektedir. Camdan bir evin içinde ne olup bittiği dışarıdan görülebilir. Böylece evin içindekilerin davranışları değişir, utanmayacakları, saklanmayacakları, yasak veya sakıncalı bir şey yapmayacakları şekilde yaşarlar.
Şirketler için de aynı durum söz konusu. Halka açık şirketler zaten finansal durumlarını borsaya bildirmek zorundadır. Pek çok sektör regülasyona tabiidir. Bankacılık, enerji, ilaç, vb. sektörlerde ne olup bittiğini kamu yararına devlet veya denetçi kuruluşlar kontrol etmekte ve raporlamaktadır.
Son yıllarda sürdürülebilirlik raporları yaygınlaştı, kurumsal sosyal sorumluluk çalışmaları arttı ve bunların kamuoyu ile paylaşılması bir değer haline geldi. Marka itibarı ve değeri bakımından bunlar son derece yararlı faaliyetlerdir.
Hatta bazı kurumlar verilerini açmakta (açık veri) ve sistemlerinin uçlarına API (programlama ara yüzü) sunmaktadır. Tüm bunlar bilinçli ve istekli şeffaflaştırma faaliyetleridir.
Bir de bunların dışında istek dışı şeffaflaşma faaliyetleri cereyan etmektedir. Genelde veri hırsızlığı, sahtekarlık, ispiyonluk gibi başlıklar altında, kurumların bir takım verileri ortaya çıkmaktadır. Kredi kartı bilgilerin çalınması, vergi durumların açığa çıkması veya bir takım resmi yazışmaların deşifre edilmesi gibi. Panama Papers skandalı sonrasında, bu yıl Paradise Papers olayı vuku buldu. Daha öncesinde Wikileaks ve Edward Snowden olayları dünyayı çalkalamıştı.
Ne yapmalı?
Başınıza neler gelebileceği ile ilgili ciddi bir bilinç geliştirmelisiniz. Tercihen mantıklı oranlarda ve alanlarda şeffaflaşma gündemini ve faaliyetleriniz olmalıdır. Yoksa birileri kapınızı çalabilir.
No. 6: Endüstri 4.0 (2017’de No: 4)
Yeni çağdaş teknolojilerin kullanımı ile üretim faaliyeti sürekli gelişmektedir. Sanayi devriminden bu yana mekanizasyon, otomasyon ve optimizasyon sürekli artmıştır. Elektronik sistemler, robotlar ve benzeri ile verim, kalite ve sürat sürekli artmıştır.
Endüstri 4.0 bunu bir adım daha öteye götürmeyi vaat etmektedir. Süreçlerin entegrasyonu, çalışanların ve ekipmanların dijitalleşmesi, tedarik zincirlerin uçtan uca entegrasyonu sayesinde sürat daha da artacaktır. Fiziki ortamların ve eşyaların ile dijital akışların ve verilerin birlikte görüldüğü sanal deneyimler sayesinde kalite ve kontrol daha da artacaktır.
Bu sayede müşterilere daha kaliteli ürünler, servisler ve deneyimler yaşatılacak, müşteri taleplerine kişisel cevaplar ve çözümler üretilebilecek, enerji tasarrufları sayesinde gezegen korunacak. Dikkatleri üzerine çekmek için Endüstri 4.0 devrimsel bir kavram gibi konumlandırılmış olsa da, aslında evrimsel bir otomasyon ve optimizasyon sürecinin doğal bir aşamasıdır.
Ne yapmalı?
Özellikle üretim sektöründe olan kurumlar Endüstri 4.0 stratejisi oluşturmalıdır. Etkileri, olası gelecek senaryoları, kullanım alanları, yetkinlik gereksinimleri, güçlü ve güvenilir iş ortakları tespit edilmelidir. Buna göre istikamet belirlenmelidir. Endüstriyel evrim ve gelişim süreci devam edecek. Üretim yapan kurumlar mutlaka bu süreçte yer almalı, istifade etmelidir.
No. 5: Elektrikli Araçlar (yeni)
Her otomobil markasının artık elektrikli araçları var. Bazıları çok stratejik adımlar atmaktadır, bazıları piyasada görünmek için modeller üretmiştir. Bazı ülkeler bu alanda stratejiler geliştirmiştir, somut hedefler belirlemiştir. Özellikle İskandinav ülkeleri çok iddialıdır. 2050 öncesinde fosil yakıtlardan uzaklaşmak ve içten yanmalı motorları terk etme niyetleri vardır.
İklim değişimi bakımından bu son derece elzemdir. Kişisel araçlardan, ticari araçlardan ve toplu taşıma araçlarından vazgeçmeyeceğimiz için, araçların ve toplam ulaşım / trafik sisteminin CO2 etkisini azaltmanın yolları aranmak zorundadır. Elektrikli araçlar bunun en etkin yollarından biridir.
Ne yapmalı?
Gelişmeler yakından takip etmeli. Özellikle otomotiv sektöründe olanlar çok daha yakından takip etmelidir. Farklı gelişim hızlarına göre, farklı senaryolara göre, kendilerine olası etkileri modellenmeli, buna göre farklı stratejiler geliştirilmelidir. Ama etkileri nispeten orta ve uzun vadede kendini gösterecektir.
No. 4: Post-Gerçeklik (yeni)
Kasten yanlış haberler, doğruların inkar edilmesi, popülist propaganda, gündemi saptırmak, sesi yükseltmek, bilimi reddetmek, ve bunların tümünün sonucunda neyin doğru, neyin yalan olduğunun anlaşılmaz olduğu bir dünya yarattık.
Özellikle internet ve sosyal ağlar bu yalanların veya kasti yanlış bilgilerin yayılmasını çok kolaylaştırmış, hızlandırmış ve yaygınlaştırmıştır. Ayrıca sosyal ağların algoritmalarının çalışma mantığı itibariyle size tüketiciye doğru bilgileri değil, ticari olarak en karlı bilgileri veya medyatik olarak en çok ilgi çekecek bilgileri göstermektedir. Böylece korkunç bir girdap oluşmaktadır.
Ne yapmalı?
Sosyal ağları takip etmek ve analiz etmek şart. Ayrıca birey olarak, birim olarak ve kurum olarak iletişim stratejilerinizi doğrular, bilim ve gerçekler üzerine kurulmalıdır.
No. 3: Blockchain (yeni)
Bir blok zinciri, kriptografi kullanılarak birbirine bağlanmış ve güvenli hale getirilmiş bloklar olarak adlandırılan sürekli bir kayıt listesidir. Tasarım gereği, blok zincirler verinin tadil edilmesine karşı doğal olarak dayanıklıdır. Harvard Business Review, bunu “iki taraf arasındaki işlemleri etkin ve doğrulanabilir ve kalıcı bir şekilde kaydedebilen açık, dağıtılmış bir defter” olarak tanımlıyor. Dağıtılmış bir defter olarak kullanmak için, bir blok zinciri, genellikle, yeni blokları doğrulamak için bir protokole topluca bağlı olan bir eşler arası ağ tarafından yönetilir.
İlk blok zinciri, 2008 yılında, Satoshi Nakamoto olarak bilinen isimsiz bir kişi ya da grup tarafından kavramsallaştırıldı. 2009 yılında, tüm işlemler için kamuya açık defter olarak görev yapan bir teknoloji olarak gündeme oturdu. Bitcoin için blok zincirinin keşfi, güvenilir bir otoriteye veya merkezi bir sunucuya ihtiyaç duymadan çift harcama sorununu çözmek için onu ilk dijital para birimi haline getirdi. Bitcoin dizaynı diğer uygulamaların ilham kaynağı olmuştur.
Ne yapmalı?
Çok yakından takip etmekte fayda var. Kripto paralardan uzak durmakta fayda var. Blockchain teknolojisini anlamak, organizasyonda bir veya bir kaç uzmanın vakit ayırmaları ve teknik yetkinlik kazanmaları desteklenebilir.
No. 2: Dijitalleşme (yeni)
Dünya dijitalleşmektedir. Dijital dünyalaşmaktadır. İş modelleri üzerinde, mekanlar üzerinde, ekosistemler üzerinde, süreçler üzerinde, kısaca her şey üzerinde ciddi etkileri bulunmaktadır.
Dijitalleşme yıllardır gündemde, ve gündemdeki yerini korumaktadır. Zira dijital ekonomi sürekli büyümektedir, sürekli körüklenmektedir. Dijital inovasyon sayesinde akla gelmeyecek pek çok eşya, ortam ve iş modeli dijitalleşmektedir.
Ne yapmalı?
Kesinlikle bir dijitalleşme stratejisine ihtiyacınız vardır. Bu stratejiyi icra etmenize ışık tutacak bir yol haritası çok yararlı olacaktır. Bu işlerden bir üst düzey yönetici sorumlu olmalıdır (CDO). GelecekHane’nin Dijitalleşme Çerçevesi bir rehber olarak kullanılabilir.
No. 1: Yapay Zeka (2017’de No: 2)
Yapay zeka herkesin dilinde. Stephen Hawking’den Elon Musk’a kadar, Putin’den Cem Yılmaz’a kadar. Demek ki artık bir numaralı gündemimizdir. Neden mi? Zira çok keskin bir bıçak. Ya hepimizi yok edecek, ya da hepimizi kurtaracak. Biz ikincisinin savunucusuyuz. Belki sadece bir temenni.
Ne yapmalı?
Türkiye Yapay Zeka İnisiyatifini takip etmelisiniz, üye olmalısınız, istifade etmelisiniz.
*Gelecekhane Kurucusu.
