Kütüphaneler evrilecek

Hacettepe Üniversitesi, Gates Vakfı’ ndan sağlanan mali kaynak ve Kültür Bakanlığı’ nın işbirliğiyle “Kütüphan-e Türkiye Projesi”  Türkiye’deki halk kütüphanelerinin toplumsal dönüşümünü sağlamaya çalışıyor.1990’lı yılların başında ortaya çıkan internet bütün dünyada coşku ve umutla karşılandı. Artık zaman ve mekan kısıtlaması olmaksızın, bireyler istedikleri bilgiye ulaşabilecekler ve diledikleriyle hızlıca iletişim kurabileceklerdi. Gelişen ve gelişmekte olan ülkelerde bilgi ve iletişim teknolojilerine önemli yatırımlar yapıldı, sektör hızlıca gelişmeye başladı.

Buna karşın internet erişiminin durumu görüldüğü kadar parlak değil. The International Telecommunication (ITU)’ın 2012 tarihli raporuna göre, internet hizmetleri hala oldukça pahalı, gelişmekte olan ülkelerdeki bireylerin sadece yüzde 24.4’ü internete erişebiliyor. Gelişmiş ülkelerdeki bu oran yüzde 70.2’dir. Yani gelişmiş ülkelerle, gelişmekte olan ülkeler arasında bilgiye erişim açısından keskin bir ayrım ortaya çıkmıştır.

Kütüphaneler ne işe yarıyor

Ülkelerdeki farklı sosyo-ekonomik gruplardaki bireyler arasında ortaya çıkan uçurum bilgiye erişim konusunda ciddi bir eşitsizliği doğuruyor. Özellikle engelli, yoksul, çok yaşlı ya da çok genç, kadın, kırsal bölgede yaşayan ve ayrımcılığa uğrayan dezavantajlı grupların bilgiye erişmeleri daha da zor. Bilgi toplumunun önündeki bu derinleşen eşitsizlik sorununa küresel çözümler geliştirilmeye çalışılıyor. Pek çok ülkede halk kütüphaneleri internet erişimini yaygınlaştırıyor. ABD’de kamu kaynaklarını kullanan kütüphanelerin neredeyse tamamında internete erişim ücretsizdir.

Yoksulluk sınırının altındaki nüfusun yarısından çoğu da e-posta ve internet erişimi için öncelikle kütüphaneyi kullanır. Bireylerin bilgi kaynaklarına hızlı erişiminin, bilgi toplumu olma iddiasında bulunan ülkeler için ne kadar önemli olduğu artık tartışmasız kabul edilmekte, devlet ve özel sektör bu alana önemli destek sağlamaktadır.

Küresel kütüphaneler

Microsoft’un kurucusu Bill Gates tarafından kurulan Bill ve Melinda Gates Vakfı da diğer sosyal etkinliklerinin yanı sıra, özellikle dezavantajlı bireylerin bilgi ve iletişim teknolojilerine erişimlerinin önündeki engellerin azaltılmasına bir ölçüde yardımcı olmak amacıyla Global Libraries (küresel kütüphaneler) girişimini başlatmıştır. Bu girişim, gelişmekte olan ülkelerdeki halk kütüphanelerinde, çağdaş bilgi ve iletişim teknolojileri kullanılması amacıyla hazırlanan projelere kaynak sağlamaktadır.

“Kütüphan-e Türkiye”
Türkiye’de de, anılan fondan sağlanan kaynakla, Kültür Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü ile Hacettepe Üniversitesi’nin işbirliğiyle 2013 Temmuz ayından başlayarak “Kütüphan-e Türkiye” pilot projesi başlatılmıştır. 28 ay sürecek pilot proje ile 26 ildeki 78 halk kütüphanesinde toplumdaki özellikle dezavantajlı bireylerin (düşük gelirli, yaşlı, engelli, v.b) internete erişimleri için gerekli altyapının kurulması; buralardaki kütüphanecilerin ve kullanıcıların eğitiminin gerçekleştirilmesi hedeflenmiştir. Pilot proje sonunda hazırlanacak ülke raporu ile, projenin tüm Türkiye’de uygulanmasına yönelik öneriler ortaya konacaktır.

Proje kapsamındaki iller şunlardır: Adana, Ankara, Aydın, Balıkesir, Diyarbakır, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Hatay, Isparta, İstanbul, İzmir, Kars, Kastamonu, Kayseri, Kocaeli, Konya, Malatya, Manisa, Mardin, Muş, Nevşehir, Samsun, Tekirdağ, Trabzon, Zonguldak.