LiFi yolda, geliyor
8 Kasım, röntgenin icadının 120’inci yıldönümüydü. İcadı derken, bu konuya yıllarını veren Alman fizikçi Wilhelm Roentgen’in, parmağında yüzüğüyle eşi Bertha’nın elinin “röntgenini” ilk çektiği gün anlamına. Dönemin en tanınmış fizikçisi Lord Kelvin bile bunun mümkün olamayacağını söylemişti. Neticede Roentgen, ilk fizik Nobel’ine 1901’de layık görüldü. Patentini almadı. Nobel ödül parasını üniversitesine (Würzburg) bıraktı. Bugünün parasıyla 1.2 milyon Dolar ediyor.
120 yıl sonra şimdi ise ışığı internet iletimi için kullanma aşamasına geldik, geliyoruz, bazıları geldi bile. Kısaca LiFi (Light Fidelity) adlı yenilikçi sistemde ışık teknolojisi ile kablosuz bağlantı sağlanacak, sağlandı bile. Bu konuda bilimsel dergilerdeki araştırma makaleleri ardı ardına yayınlanıyor. Bir İngiliz, daha doğrusu İskoç icadı. 2011’de Edinburg Üniversitesi kaynaklı. O yıldan bu yana Ar-Ge sürüyor. İşin içine Çinlilerden Almanlara (örneğin Fraunhofer Enstitüsü) kalabalık bilimciler girdi. Oxford Üniversitesi’ndeki çalışmalarda bu sistemle 224 Gb ileti hızı sağlandı bile.
Bu heyecanın nedeni, tıpkı küresel ısınma nedeniyle doğal kaynakların yok olmasına doğru gittiğimiz gibi, WiFi için kullandığımız radyo ve mikrodalga spektrumunun da sonuna yaklaştığımız için, WiFi iletişimin de sonuna geliyoruz. Cisco, 2014’te yılda 145.5 zettabyte olan cihazlar arasındaki iletişim kapasitesinin, 2019’a geldiğimizde, yılda 507.5 zettabyte olacağını hesaplıyor (Cisco Global Cloud Index: Forecast and Methodology, 2014–2019 White Paper). Gartner’ın felaket senaryosu farklı değil: Ona göre ise 2020’de 25 milyar cihaz birbirine bağlanacak. Bu kadar “çok” bağlantı için WiFi kaynakları yetersiz kalacağı için, ışık (foton) nasıl kullanılabilir diye araştırılırken, LiFi’ye vardık. Şimdi sırada, bunu ilk kim ticarileştirecek, bu yeni sistemle çalışacak cihazlar nasıl tasarlanacak gibi basit (!) sorunların yanıtı aranacak.
LiFi, iletişim spektrumunu genişleteceği kadar, WiFi ile ulaşılamayan kırsal bölgelere de iletişimin ulaşmasını sağlayacak. Çünkü, çatıya takılacak güneş paneli vasıtasıyla bu yeni iletişim biçimini daha ucuza ve daha kolay kullanmak mümkün olacak. Dijital Uçurum’a da çare! Ayrıca, enerji tüketimini azaltıcı, çevreye katkıcı, verimli de olacak. Bütün bunların nasıl mümkün olacağını, LiFi konusunu dünyaya ilk tanıtan isim, Edinburg Üniversitesi Mobil İletişim Bölümü hocası Harald Haas, TED’e yeni konulan sunumunda anlatıyor.
LiFi şimdilik sınırlı alanlarda kullanılmaya başlandı bile: İcadın yapıldığı Edinburg’da PureLIFI şirketi Li-1st cihazıyla 11.5 Mb kapasite sağlıyor. Fransa’da bazı hastanelerde Oledcomm’un cihazı kullanılıyor.
