Bilgi tabanlı ekonomiye dönüşüm ve nitelikli istihdam
Başbakan Ahmet Davutoğlu tarafından okunan 64. Hükümet Programı; Sunuş, Demokratikleşme ve Yeni Anayasa, İnsani Kalkınma ve Nitelikli Toplum, İstikrarlı ve Güçlü Ekonomi, Bilim, Teknoloji ve Yenilikçi Üretim, Yaşanabilir Şehirler ve Sürdürülebilir Çevre, Vizyoner ve Öncü Ülke ve Sonuç olmak üzere 8 bölümden oluşuyor.
Başbakan Ahmet Davutoğlu tarafından TBMM’ye sunulan ve güvenoyu alan 64. Hükümet Programı’nın‘Sunuş’ bölümünde programın; hedefleri, 10. Kalkınma Planı’nı, yapısal dönüşüm programlarını, projeleri, kamuoyuyla paylaşılan çeşitli strateji belgelerini ve taahhütleri esas aldığını ifade eden Davutoğlu, 6 temel alanda reformları yoğunlaştıracaklarını söyleyerek bunları şöyle sıralıyor: ‘Demokratikleşme ve adalet’, ‘Eğitim’, ‘Kamu yönetimi’, ‘Kamu maliyesi’, ‘Reel ekonomide köklü değişim’. ‘Demokratikleşme ve Yeni Anayasa’ bölümünde kamu kurumlarının uyması gereken temel ilkeler ele alınıyor. Katılımcılık, şeffaflık, hesap verebilirlik, etkililik, hizmetlerin sonucuna odaklılık, bürokratik işlemlerde sadelik, bilgi teknolojilerinden yararlanma gibi ilkelerin uygulama etkinliğinin arttırılacağına dikkat çekiliyor. Bölümde şu noktalara yer veriliyor: Kamu kurumlarında stratejik düşünme boyutu daha da güçlendirilecek, kaynak kullanımında stratejik planlar esas alınacak. Kamu idaresi, vatandaşların ihtiyacı olan hizmetlere odaklı, dış çevreye açık, rekabetin ve bilgi toplumunun gereklerine uygun hale getirilecek. e-Devlet çalışmalarının kurumlar üstü ve kurumlar arası düzeyde güçlü ve etkin bir koordinasyon içerisinde yürütülmesini sağlayacak yönetim ve organizasyon yapısı oluşturulacak. Dijital Türkiye Projesi hayata geçirilerek vatandaşların kamu kurum ve kuruluşlarına gitmeden tüm iş ve işlemlerini internet ortamında sonuçlandırması sağlanacak. Bilgi Toplumu Stratejisi çerçevesinde, e-Devlet Stratejisi ve Eylem Planı hazırlanarak uygulamanın izlenmesi ve değerlendirilmesi için gerekli mekanizma oluşturulacak. Yerel yönetim hizmetlerinin elektronik ortamda, ortak norm ve standartlarda sunulması sağlanacak ve e-Devlet Kapısına entegre edilen yerel yönetim hizmetlerinin sayısı artırılacak. e-Devlet hizmet sunumunda ihtiyaç duyulan temel bilgi sistemleriyle ortak altyapılardan Mekânsal Adres Kayıt Sistemi (MAKS), Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi Altyapısı, Kamu Güvenli Ağı, Kamu Entegre Veri Merkezi projeleri gerçekleştirilecek. Yerel yönetimler de dâhil olmak üzere kamu kurumlarının, e-Devlet hizmetleri sunumu amacıyla bilişim stratejilerini hazırlamaları sağlanacak. Yeni girişimlerin oluşması, şeffaf kamu yönetimi anlayışına katkı sağlanması ve daha fazla bilimsel çalışma yapılmasına imkân tanınması amacıyla, kamu kurum ve kuruluşlarının topladıkları ve ürettikleri verilerin, bilgi güvenliği tedbirlerini almak suretiyle paylaşımı sağlanacak. e-Devlet uygulama ve hizmetlerinin geliştirilmesine ve e-Devlet Kapısı’na taşınmasına devam edilecek. Vatandaşların, kamu kurum ve kuruluşlarına başvurularının mümkün olduğunca e-Devlet üzerinden gerçekleştirmeleri sağlanacak. Türkiye Coğrafi Bilgi Stratejisi ve Eylem Planı hazırlanacak. T.C. Kimlik Kartı’nın tüm vatandaşlara dağıtımı tamamlanarak e-Devlet hizmetlerinde yaygın kullanımı sağlanacak. Kent hizmetlerinin hızlı, sağlıklı ve ekonomik olarak sürdürülebilir bir şekilde verilebilmesi için entegre Kent Yönetimi Bilgi Sistemi kurulacak. Elektronik kamu hizmetlerinin, vatandaşlara bütünleşik bir yapı içinde sunulması ve mükerrer bilgi talep edilmemesi sağlanacak. Kamu veri merkezlerinin bütünleştirilmesi ve etkin hizmet verilmesi amacıyla Kamu Bulutu Projesi hayata geçirilecek. Kamuda büyük veri uygulamaları gerçekleştirilecek. Öncelikli dönüşüm programı olarak hazırlanan ‘İstatistiki Bilgi Altyapısını Geliştirme Programı’ ile paylaşımcı, güvenilir istatistiklerin kalitesinin ve sayısının artırılması, ulusal ve uluslararası ihtiyaçlar doğrultusunda üretilmesi gereken istatistik yelpazesinin genişletilmesi ve idari kayıtların sağlıklı bir şekilde tutulması amaçlanıyor. Devletin gerçek ve tek sahibi olarak görülen vatandaşlar adına yürütülen tüm işlerin şeffaf, katılımcı ve hesap verebilir bir biçimde gerçekleşmesi temel ilke olarak benimseniyor.
İnsani kalkınmanın odağında eğitim var
‘İnsani Kalkınma ve Nitelikli Toplum’ bölümünde Davutoğlu, ülkemizin insan kaynağını çağdaş dünya ile rekabet edebilir donanıma kavuşturan ve hayat boyu süren bir süreç olarak eğitimin, insani kalkınmanın odağına yerleştirildiğini, Ar-Ge ve yüksek teknoloji yatırımlarına büyük destekler vererek teknoloji tüketen değil teknoloji üreten bir ülke olunacağını ve böylece niceliksel kalkınma niteliksel derinlik kazanılacağını belirtmekte. Yine aynı bölümde; müfredatı bilgi teknolojileri destekli öğretime uygun hale getirerek, eğitsel e-İçeriklerin genişletilmesinin ve daha da geliştirilmesinin altı çiziliyor. Diğer yandan oyun tabanlı öğrenmenin etkin hale getirileceği, mobil öğrenme sistemlerinin geliştirilerek; sosyal medyanın öğrenme aracı olarak daha etkin biçimde kullanılacağı kaydediliyor. FATİH Projesi aracılığıyla tüm öğrencilere eğitimde fırsat eşitliği sağlanacağı, uzaktan eğitim yöntemlerinin dezavantajlı kesimlerle eğitim çağı dışında kalanların kaliteli eğitim imkânlarına erişmesinde etkin bir araç olarak kullanılacağı da aktarılmakta. Bilgi ve İletişim Teknolojileri destekli entegre uzaktan sağlık ve bakım uygulamalarının yaygınlaştırılacağı ve evde sağlık hizmetlerinin geliştirileceği de, bölümde yer alan konular arasında. Mobil eğitim ve öğretim ekiplerinin mevsimlik tarım işçileriyle göçer ve yarı göçerlere yönelik sunduğu temel eğitim, yaygın eğitim ve yayım hizmetlerinin yaygınlaştırılacağı, özellikle kız çocukları ve kadınların bu hizmetlerden etkili bir biçimde yararlandırılmalarının zorunlu kılınacağı, gençlere ücretsiz internet erişimi imkânı getirileceği vurgulanmakta.
Bulut bilişim için gerekli yasal düzenleme
‘Bilim, Teknoloji ve Yenilikçi Üretim’ bölümünde; 4,5G mobil elektronik haberleşme hizmetlerinin yaygınlaştırılması konusuna vurgu yapılmakta. 4,5G mobil elektronik haberleşme altyapısına yönelik Ar-Ge çalışmalarının ve ekipmanlarının yurt içinde üretilmesi ön planda. 5G mobil elektronik haberleşme altyapısına ilişkin Ar-Ge çalışmaları destekleniyor. Ulusal Genişbant Stratejisi’nin hazırlanması planlanmakta ve internet değişim noktalarının kurulumu teşvik edilmekte. Sabit ve mobil haberleşme altyapısı olmayan yerleşim yerlerinde altyapı kurulumu çalışmalarına devam ediliyor. Fiber erişim destekleme programı oluşturuluyor. Fiber altyapı yatırımlarının artırılmasına önem verilerek hızlı ve kaliteli genişbant erişim yaygınlığının sağlanmasına vurgu yapılmakta. Bölümdeki diğer planlamalar şöyle kaydediliyor: FATİH Projesi kapsamında alınacak olan tablet bilgisayarların ihale süreci, kritik görülen teknolojilerin yerlileştirilmesine yönelik tasarlanıp projenin bir bütün olarak yazılım, hizmetler, uygulama ve sayısal içerik pazarının büyümesine imkân tanıması sağlanacak. Bilgi teknolojileri sektörüne yönelik veri altyapısı güçlendirilecek. BT firmalarının küresel pazarlara açılımı teşvik edilecek. ‘Oyun Sektörü Stratejisi’ oluşturulacak. Bilgi ve İletişim Teknolojilerine yönelik Ar-Ge, yenilikçilik ve ihracat teşviklerinin, belirlenecek öncelikli alanlarda, etkileri ölçülebilir bir yapıda uygulanması sağlanacak. Yazılım firmaları için yatırım yerinden bağımsız destekler oluşturulacak. Başta KOBİ’ler olmak üzere işletmelerin iş verimliliğinin artırılmasında BT’den daha fazla yararlanılacak. Bu kapsamda, bulut bilişim hizmetlerinin gelişebilmesi ve yaygınlaşması için gerekli yasal ve idari düzenlemeler yapılacak. Programda; kamunun, KOBİ’lere farkındalık eğitimleriyle danışmanlık ve aracılık hizmetlerinin verilmesini ya da desteklenmesini içerecek şekilde bulut bilişim hizmetlerinin yaygınlaşması sürecini kolaylaştırıcı bir rol üstlenmesine dikkat çekiliyor. Kişisel verilerin korunması ve siber güvenliğe ilişkin yasal düzenlemelerin hayata geçirilmesi, diğer yandan Siber Suçla Mücadele Stratejisi ve Eylem Planı hazırlanması da gündemde. Bilişim suçları ihtisas mahkemeleri kuruluyor. Akıllı kentler programı ve yeşil bilişim programı geliştirilip hayata geçiriliyor. Meslek lisesi ve üniversitelerdeki Bilgi ve İletişim Teknolojileri eğitim müfredatı güncellenerek bu alanda özel sektör ve eğitim kurumları arasında iş birliği programları geliştirilmesi planlanıyor. İnternet erişiminin yaygınlaştırılması amacıyla gerekli çalışmaların yapılacağına dikkat çekiliyor. Bu kapsamda Türkçe sayısal içeriğin gelişimi destekleniyor. Yerel yönetimlerde kamu bilişim merkezlerinin kurulması planlanıyor. e-Ticaretin gelişimi teşvik edilip e-Ticaret siteleri için güven damgası sistemi hayata geçiriliyor. e-İhracat Stratejisi hazırlanıyor.
Su Bilgi Sistemi ile bütün verilere tek merkezden erişim
Davutoğlu, ‘Yaşanabilir Şehirler ve Sürdürülebilir Çevre’ bölümünde; ülkemizin bölgeleri arasındaki farklılıkları azaltıp yaşam standartlarını birbirine yaklaştırarak topyekûn kalkınmayı sağlama anlayışının öneminin altını çizmekte ve “Üniversitelerin bulundukları bölgelerle bağlantılarının güçlendirilmesini, öncelikle bölgelerindeki işletmeler ve kurumlara hizmet sunan bilgi, yenilik ve teknoloji aktarım merkezleri haline gelmesini sağlayacağız” ifadesini kullanmakta. Bu noktada; Kalkınma Ajanslarının daha etkin bir şekilde çalıştırılması hedeflenerek destek mekanizmalarının yeni araçlarla çeşitlendirilmesi gündeme getiriliyor. Davutoğlu, daha önceki hükümet programında da belirtildiği gibi tüm mekânlarda politikalarının, dikey değil yatay bir yapılaşma olarak kaydetmekte. ‘Yaşanabilir’ ve ‘marka’ şehirler oluşturmak vizyon olarak ortaya konuluyor. Bu noktada, kentsel dönüşümde yeşil bina ve yerleşme uygulamaları teşvik edilip yenilikçi ve çevreye duyarlı ürün ve çözümlerin uluslararası standartlarda yerli üretimine yönelik Ar-Ge ve yatırım desteklerinin verilmesi ön plana çıkıyor. Bulut Belediye Projesi ile elektronik ortamda sunulacak belediye hizmetleri standartlaştırılarak merkezi bir altyapıya kavuşturuluyor. Büyükşehir belediyelerinin akıllı kent uygulamalarına yönelik çalışmaları destekleniyor. Nitelikli bir kalkınma ortamının tesisinin ancak sürdürülebilir bir çevre yaklaşımıyla mümkün olacağı benimseniyor. Büyükşehirlerde akıllı sistemlerle desteklenen bütünleşik toplu taşıma sistemleri hayata geçirilip elektrikli demiryolu hatları yaygınlaştırılarak sera gazı emisyonları azaltılıyor. Su Bilgi Sistemi kurulup böylece su ile ilgili bütün verilere tek merkezden erişilmesi sağlanıyor. Afet anında kesintisiz iletişimi sağlamak amacıyla kesintisiz ve güvenli haberleşme sistemi kuruluyor. Bu kapsamda 4 ilde pilot çalışması yıl sonuna kadar tamamlanıp 2017 yılı sonuna kadar da tüm illerimize yaygınlaştırılacak. Her türlü bilimsel çalışmayı kapsayan Türkiye Afet Bilgi Bankası kurulacak. ‘Vizyoner ve Öncü Ülke’ bölümünde; Türk firmalarının ve işadamlarının Afrika pazarında etkin hale gelebilmeleri ve pazar payını artırmaları için 20 milyar dolar seviyesini aşan toplam ticaret hacminin daha da yukarılara taşınması hedefi gündeme getiriliyor.
Tüm ekonomik birimler MERSİS’e dâhil edilecek
‘İstikrarlı ve Güçlü Ekonomi’ bölümünde; “Önümüzdeki dönemde, çevre faktörünü de dikkate alan Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerini özel sektör odaklı olacak şekilde artıracağız. Elde edilecek çıktıların ticarileştirme ve markalaşma süreçlerini hızlandırarak katma değer artışı sağlayacağız” diyen Davutoğlu, şu noktaların altını çizmekte: Rüzgâr, güneş, hidroelektrik gibi alternatif enerji kaynakları üreten tesislerde kullanılan, makine ve teçhizatın yurt içi üretiminin payı artırılıyor. MTA’nın yurt dışında da madencilik faaliyeti yapabilmesi sağlanıyor. İnorganik kimya, biyoyakıt, alternatif kompozit malzemeler gibi alanlarda Ar-Ge faaliyetleri teşvik ediliyor. Elektrikli araçlar için prototip batarya üretimi gerçekleştiriliyor. Yüksek teknolojili ürünlere yönelik yatırımları ülkemize çekmek üzere serbest bölgelerin cazibesi artırılıyor. Atıkların ekonomiye kazandırılmasına önem veriliyor. Finans piyasalarında gereksinim duyulan bilişim teknolojileri ürünlerini geliştirmek üzere ‘Teknoloji Geliştirme Merkezi’ kuruluyor. Milli demiryolu sanayisini geliştirecek, hızlı tren dâhil demiryolu araçları imal ediliyor. İhale hazırlıkları süren projeyle, ilk milli yüksek hızlı tren faaliyete geçiyor. Milli Bölgesel uçak yapımına başlanıyor. Uydu Sistemleri Entegrasyon ve Test Merkezi ile yerli uydu Türksat 6A’nın üretimi tamamlanıyor. Türksat 5A uydusunun yapımına başlanıyor. Havacılık ve uzay alanındaki faaliyetlerin yürütülmesi, yeni teknolojilerin takip edilerek kullanılması ve projelerde koordinasyonun sağlanması amacıyla Türkiye Uzay Ajansı kuruluyor. Girişimcilerin yurt dışı pazarlara açılması amacıyla elektronik ticaret hizmetlerinin geliştirilmesi sağlanıyor. Elektronik ticaretin geliştirilmesi amacıyla mevzuat çalışmaları tamamlanıyor. Önümüzdeki dönemde ülkemizdeki tüm ekonomik birimler, MERSİS’e (Merkezi Sicil Kayıt Sistemi) dâhil ediliyor. e-TIR pilot projeleri hayata geçiriliyor. Şu anda İran ile yürütülen Ortak e-TIR Pilot Projesi’nin yanı sıra Gürcistan ile de pilot proje üzerine görüşmeler gerçekleştiriliyor. ‘Sağlık Turizminin Geliştirilmesi Öncelikli Dönüşüm Programı’mı ile Türkiye’nin dünyada yükselen pazar konumunda olduğu medikal turizm, termal sağlık turizmi ve ileri yaş-engelli turizmi alanlarındaki hizmet kalitesi yükseltilerek rekabet gücünün artırılması amaçlanıyor.
Kamu alımlarında yerli firmaların payı artırılacak
‘Bilim, Teknoloji ve Yenilikçi Üretim’ bölümünde; araştırma kapasitesinin, Ar-Ge ve yenilikçilik bilincinin ve üniversite-sanayi iş birliğinin daha da geliştirilmesinin, öncelikli kalkınma hedefleri arasında yer alıyor. Sektörümüzü hayli ilgilendiren başlıkların yer aldığı bu bölümde şu noktalara temas edilmekte: Bilim, teknoloji ve yenilik, ülkemizin ekonomisinde kritik bir role sahip olacak. Bu alanlarda yapılacak atılımların, ülkemize rekabet üstünlüğü getirip sürdürülebilir sosyo-ekonomik gelişmeyi sağlayacağı düşünülmekte. Büyük ekonomiler arasına girme hedefine ulaşmak için teknoloji üreterek katma değeri yüksek ürünler ihraç eden bir konuma hızlı bir şekilde ulaşılması planlanıyor. Bunun için bilgi üreten ve bilgiyi nitelikli bir biçimde kullanarak ticari değere dönüştüren, etkin işleyen bir Ar-Ge ve yenilik ekosistemi oluşturulacak. Yeni dönemde Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerinin artırılmasına yönelik destek sağlayan kurumlar arasında koordinasyon güçlendirilip desteklerin etkinliği artırılıyor. Dışa bağımlılığın yüksek olduğu sektörlerde, yerli ürün ve teknolojiler geliştirilmesine yönelik araştırma programları desteklenerek etkinleştirilecek. Doktora mezunu olanlar başta olmak üzere, araştırmacı insan gücü, nicelik ve nitelik olarak iyileştirilip özel sektörde daha fazla araştırmacı istihdam edilmesi sağlanacak. Ayrıca temel ve sosyal bilimlerde araştırmacıların yetiştirilmesi ve bu alanda yapılan araştırma faaliyetlerinin nitelik ve nicelik olarak artırılması da teşvik ediliyor. Tasarım merkezleri, Ar-Ge merkezleri gibi desteklenerek Ar-Ge ve tasarım personelinin daha esnek çalışmasına olanak sağlanıyor. KOBİ’lerin siparişe dayalı Ar-Ge ve tasarım faaliyetleri de destekleniyor. Sınai mülkiyet ve yönetimiyle ilgili konularda yayın yapacak ‘Teknoloji Transfer Platformu’ oluşturuluyor. ‘Patent Haklarının Korunması Hakkında Kanun Tasarısı’nın yasalaştırılması sağlanıp Patent Borsası da kuruluyor. ‘Öncelikli Teknoloji Alanlarında Ticarileştirme Öncelikli Dönüşüm Programı’ ile temel hedefler; teknolojik ürün ve marka sayısını artırmak, araştırma ve yenilik merkezlerini güçlendirmek, nitelikli insan sayısını artırmak ve yenilikçi girişimciliği geliştirmek olarak sıralanıyor. Enerji, sağlık, havacılık, uzay, otomotiv, raylı sistemler, bilişim ve savunma sektörleri gibi öncelikli sektörlerde teknolojik ürün yatırımları ve kümelenme çalışmaları desteklenmekte. Girişimcileri desteklemek için finansman eksiğinin en çok hissedildiği erken aşamaya yönelik fon kuruluyor. KOBİ’lerin TSE ve patent belgelerinin maliyetlerinin devlet tarafından karşılanması sağlanıyor. ‘Kamu Alımları Yoluyla Teknoloji Geliştirme ve Yerli Üretim Öncelikli Dönüşüm Programı’ ile kamu alımlarının kaldıraç gücünü kullanarak yerli teknoloji ve üretimi geliştirilmesi amaçlanıyor. Her yıl 100 milyar TL’yi aşan kamu alımları, Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerine katkı sağlayacak; yeniliği, yerlileştirmeyi, teknoloji transferini ve yenilikçi girişimciliği teşvik edecek etkili bir politika aracına dönüştürülecek. Bu kapsamda kamu alımlarında, orta-yüksek ve yüksek teknoloji sektörlerindeki yerli firmaların payı artırılacak. Uluslararası doğrudan yatırımların daha fazla cezbedilmesi de hedeflenmekte. Yüksek teknolojili ürünlerde kamu alım garantisine dayalı üretim yapılabilmesi için ürün bazlı yerli tedarik modelleri geliştirip uygulanacak. Öncelikli teknoloji alanlarında, araştırma merkezleri ve yükseköğretim kurumlarının yurt dışındaki muadilleriyle iş birlikleri geliştirilecek. Sanayide dışa dönük bir yapı içinde, Ar-Ge, yenilik ve nitelikli işgücüne dayalı yüksek katma değerli mal üreten şirketlere sahip, orta ve yüksek teknolojili ürünlerde Avrasya’nın üretim merkezi haline gelmiş bir ülke olma vizyonuyla hareket edilecek. Küresel rekabet gücünün artırılabilmesi için sektörel ve sektörler arası entegrasyon güçlendirilecek. Yüksek teknolojili yatırımlara daha fazla destek verilecek. Bilgi ve iletişim teknolojileri destekli yenilikçi çözümlerin yaygınlaşmasında elektronik sektörünün üretici olarak yer alması teşvik edilecek.
