Davos’ta katil robotlar konusu
Davos’un pırıltısı arasında arka planda kaybolan önemli bir gelişme, yapay zekayla otomatik çalışan İHA’ların dünya çapında yasaklanması çağrısı oldu.
Bu İHA’ların özelliği, insan komutasına gerek duymadan, kendi yazılımlarına göre hareket etmeleri. Geçen yıl bin kadar bilimci açık bir mektuba imza atarak, yasaklama istemişlerdi. İmzacılar arasında fizikçi Stephen Hawking, Elon Musk (SpaceX, Tesla), Steve Wozniak (Apple ortak kurucusu), Jann Talinn (Skype), Noam Chomsky (insan hakları savunucusu), Erik Brynjolfsson (MIT), Ahmet Fatih Tabak ve Duygu Damar (Max Planck Institue), Fatih Güvenen (U. Minnesota), Çağatay Tavşanoğlu (Hacettepe) gibi çeşitli ülkelerden bilimciler vardı. Bu çağrı önce, Buenos Aires’de toplanan Yapay Zeka Konferansı’na, şimdi de Davos’a kadar ulaştı. Böyle bir konuda uluslararası bir yasaklama kararının nasıl alınabileceği, kocaman bir soru işareti. Çünkü, uzaktan yönlendirdikleri İHA’larla yaptıkları saldırıları ekrandan izleyen operatörlerin, psikolojik travma geçirip görevi bıraktığı da biliniyor.
Tartışılan sorun şu: “Ölümcül Özerk Robotlar” (Lethal Autonomous Robotics) denilen insansız hava araçları, “insan eli” değmeden kendi başına karar verip, yazılımındaki hedefi “bulup” imha ediyor. Afganistan ve Pakistan’da malum güçlere karşı sıkça kullanılan bu “otomatik” ölüm makineleri, hedefi bulup yok etse bile, çevreye de zarar veriyor. Gereksiz ölümlere yol açıyor. Hedefi yanlış saptadığı da oluyor.
Bu tür robotlar görsel çözümlemeyi otomatik yapıyor. Sadece yazılımla hareket eden bu robotlar, M2M iletişimle, başka İHA’larla “konuşuyor.” Bulut bilişim kullanarak, insana gerek kalmadan, ateş açma “kararını” kendisi alıyor.
Bu uygulamaya, ABD başta olmak üzere çeşitli ülkelerde sivil itiraz kampanyası, sonunda BM Genel Kurulu’na kadar yükseldi. Bir stk olayından, uluslararası bir platforma dönüşen girişim, savunma sanayiinin, yenilikçiliğin önünü açtığını, ama ortaya nasıl silahlar çıkarttığını tekrar gösterdi.
BM İnsan Hakları Komisyonu’na göre, “ileri yapay zekalı özerk robotların kullanımı dünya çapında yasaklanmalı.” Papa’ya göre, “Önceden programlanmış bir teknik sistem, ölüm-kalım konusunda ahlaki bir hüküm veremez.”
Pakistan’da ABD’nin İHA harekatını izleyen Araştırmacı Gazeteciler Bürosu’na (Bureau of Investigative Journalism) göre Ocak 2004 ile Aralık 2015 arasında 371’i Obama döneminde, toplam 422 saldırı yapıldı. 4 bine yakın kişi öldü. Yaralı sayısı 1,700’ü buluyor. Afganistan, Yemen, Somali için ayrı sayılar var. Bunların ne kadarının “otomatik” saldırı olduğunu askeriye biliyor, ama sivil toplum bilmiyor.
