TÜSİAD VE BCG’DEN TÜRKİYE İÇİN SANAYİ 4.0
17 Mart günü, TÜSİAD ve Boston Consulting Group (BCG) işbirliği ile hazırlanmış “Türkiye’nin Küresel Rekabetçiliği İçin Bir Gereklilik Olarak Sanayi 4.0” başlıklı rapor (http://bit.ly/1UIBUqb), TÜSİAD Başkanı Cansen Başaran-Symes ile Bilim, Sanayi ve Teknoloji bakanı Fikri Işık’ın yaptığı konuşmalarla açıklandı.
Türkiye’nin rekabetçiliği için esas inovasyonun gerekli olduğu, yıllardır TÜSİAD dahil, iş dünyasında, siyasette ve akademik platformlarda tekrarlanır. İnovasyon konusunda ise Türkiye’nin zayıf olduğu da bilinen bir gerçektir. Cornell University, INSEAD ve WIPO işbirliği ile her yıl hazırlanan Küresel İnovasyon Endeksi’ne göre, 2015 yılında Türkiye 141 ülke içerisinde, 2014’e göre 4 basamak gerileyerek, 58. sırada yer aldı (http://bit.ly/1OhhrH2, http://bit.ly/1o0kSXD).
Şimdi bu raporun başlığında, rekabetçilik için gerekli olanın Sanayi 4.0 olduğu ileri sürülüyor. Raporda şu sorunun yanıtını aradım: Sanayi 4.0 sayesinde ülkemiz sanayisinde yıllardır göreceli olarak çok zayıf olan inovasyon nasıl gelişecek? Raporun önsözünde Sanayi 4.0’ın yenilikçiliği temel aldığı ifadesi ile yetinilmiş. Zayıf olan yenilikçiliği temel alan bir Sanayi 4.0?! Raporun içinde ise inovasyon (veya, yenilikçilik) iki yerde söz konusu olmuş: “Özellikle Ar-Ge amacıyla üretim hatlarından toplanan büyük veri kümesinin ileri düzeyde analizi, hem yeni ürünlerin inovasyonunu, hem de üretim sistem ve süreçlerini iyileştirecek” (s.52) ve “Sanayi 4.0 teknolojileri kullanarak yenilikçi fabrika ve üretim süreçlerinin kurgulanması yeni yaklaşımların da önünü açabilir” (s. 62). Bu iddiaları destekleyecek örnek veya argümanlar ise raporda yok. Hatta, Sanayi 4.0 sayesinde, düşük katma değerli üretimden yüksek katma değerli üretime geçilebileceğini gösteren Şekil 10 (s. 37), aslında adeta ders kitaplarında bile inovasyon için sunulan bir şemadır.
Sanayi 4.0 konusunu ciddi olarak ele alan ülkelerde ileri sürülen teknik zorluklara bu raporda yer verilmemiş (örneğin, siber-güvenlik, bkz KÜRESEL altındaki yazım ve http://gtnr.it/1swZR7r). Rapor, Sanayi 4.0 konusunun tanıtılması ve savunulması üzerine olduğu için, birçok potansiyel sorunlara ve teknoloji dışındaki boyutlara değinilmemiş. En önemli konulardan biri olan nitelikli işgücü yetiştirilmesine yeterli yer verilmediği gibi, bu konuda TÜSİAD’a üye firmaların sorumluluk ve yükümlülüklerine hiç değinilmemiş. Örneğin, firmalarda yaz stajı yapan mühendislik öğrencilerinin yetişmesine katkı şu anda pek yapılmamaktadır, bunun değişmesi gerekir.
Gerek raporda gerekse de Başaran-Symes’in konuşmasında, Türkiye’nin Sanayi 4.0 Platformu’ndan söz ediliyor. Umarım tüm paydaşların katılabileceği etkin bir platformda bu rapor daha etraflıca ve konunun tüm boyutlarıyla tartışılabilir.
Raporun açıklandığı törende bir konuşma yapan Bilim, Sanayi ve Teknoloji bakanı Fikri Işık, Sanayi 4.0 konusunun Bilim Teknoloji Yüksek Kurulu gündemine alındığını açıkladı. Bu önemli. Fakat, BTYK çalışmalarının yararlı sonuçlar vermesi için, doğru bir yaklaşımla konunun çok boyutlu olarak ele alınması gerekir. Avrupa Parlamentosu’nun Endüstri 4.0 üzerine yayımladığı rapora (http://bit.ly/1RtZhol) başta Bakan Işık ve UDH Bakanı Binali Yıldırım olmak üzere tüm ilgililerin göz atmasında büyük yarar olduğunu düşünüyorum.
