Ar-Ge Reform Paketi’nde pek çok kesimi heyecanlandıracak yenilikler var
Yeni Ar-Ge Reform Paketi ile Türkiye, araştırma ve geliştirme konusunda önemli bir adım atmış oldu. Paket içerisinde teknoparklar, girişimciler, insan kaynakları yöneticileri gibi pek çok kesime yönelik yenilikler mevcut.
Türkiye’nin araştırma ve geliştirme konusunda ne yazık ki verimli bir ülke olduğunu söyleyemeyiz. Ar-Ge konusunda şirket ve kurumlarda farkındalığın artırılması için bugüne kadar pek çok destek ve teşvikler gündeme geldi ama ne yazık ki bunlar da bugüne kadar yetersiz kaldı.
Geçtiğimiz ay Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kabul edildikten sonra Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren Ar-Ge Reform Paketi ile Türkiye Ar-Ge konusunda önemli bir adım atmış oldu. Peki bu yeni yasa Ar-Ge konusunda bizlere ne tür yenilikler getiriyor. Bu konuda önemli bir birikime sahip olan Sistem Global Danışmanlık ve NoviCor Technology Partners Ortağı Özerk Şener, sorularımızı yanıtladı.
Ar-Ge Reform Paketi neleri içeriyor? Neden Ar-Ge ekosistemine yönelik bu şekilde bir yeni kanun ve çalışma paketi çıktı?
Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı son 10 yılda bağlı kuruluşları ile beraber Ar-Ge ve teknoloji alanında ciddi destekler sağladı. Bu destekler iki ana mekanizma ile kuruldu. Söz konusu mekanizmalardan ilki olan hibe mekanizmaları daha çok TÜBİTAK ile gerçekleştirildi. İkinci mekanizma ise vergi istisnaları ve teşvikler. Kamu otoritesi verilen iki kanaldaki desteklerin karşılığını somut olarak GSMH içerisinde Ar-Ge’nin payı yüzde 0,53’ten yüzde 1’e çıkartarak görmüştür. Özel sektörün payı ise yüzde 15’ten yüzde 49’a çıkarak 3 kattan daha fazla ilerleme göstermiştir.
Ancak her ne kadar gelişmeler anlamlı olsa da Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. kuruluş yıldönümü vesilesiyle koyulmuş hedefler göz önünde bulundurulduğunda yetersiz kalmaktadır. Bu nedenle kamu otoritesi tüm paydaşlarından görüş alarak Ar-Ge ve teknoloji alanında yeni bir teşvik ve istisna paketi hazırlandı.
Yeni paketin sahada etkisi nasıl? Pozitif bulundu mu?
Oldukça pozitif karşılandı. Öncelikle Ar-Ge’nin önemli birleşenlerinden birisinin gerekli altyapı olduğunu söylemek gerekir. Düzenlemeler, regülasyonlar ve kamu desteklerinin de bu doğrultuda katkı sağlaması gerekir. Bu konuda son yıllarda kamuda karar vericilerin iyi niyetle yoğun bir şekilde çalıştıklarını düşünüyorum. Yoğun çabanın yanı sıra Ar-Ge’de kurumların planlı, uzun vadeli çalışmaları, katma değerli ürünler için gerekli risk ve yatırımları üzerlerine almaları da son derece kritiktir. Şöyle bir benzetme kullanılabilir; evet yol önemli, otobanda sürüş çok daha rahat, ancak otobanda gidecek araba ve şöför de önemlidir.
Ar-Ge Reform Paketi’ni genel olarak değerlendirir misiniz? Ne gibi değişiklikler var?
Ar-Ge reform paketini incelediğimizde getirilen yenilikleri yatay ve dikey olmak üzere iki grupta toparlamak mümkün. Yatay değişikler olarak baktığımızda daha önce Ar-Ge destek ekosisteminde var olmayan aktörlerin ve kavramların da sisteme girdiğini görüyoruz.
Tasarım kavramı bunların başında geliyor. Daha önce oldukça mesafeli durulan tasarım, yeni paket ile destek mekanizmalarının içerisine alınmış ve Ar-Ge merkezleri gibi Tasarım Merkezleri tanımlanmıştır. Teknoloji ve Ar-Ge dünyasındaki bireyler açısından baktığımızda da temel bilimler mezunlarının, tasarım personellerinin ve yabancı ar-ge personellerinin destek kapsamına alındığını görüyoruz. Bu değişiklikleri sistemin kapsama alanını değiştiren yatay değişikler olduğunu söylemek mümkün.
Peki dikey değişikler derken neyi kastediyorsunuz?
Dikey değişiklikler ise halihazırda var olan mekanizmalara yönelik bu aktörlerin verimliliğini ve etkinliğini arttırmaya yönelik değişikliklerdir. Bu noktada kanun koyucu mekanizmanın sahadaki şirketlerden ve Ar-Ge’nin diğer paydaşlarından aldıkları geribildirimleri hassas bir şekilde değerlendirdiğini görmekteyiz. Teknoparklar, Ar-Ge merkezlerinde Ar-Ge personelinin dışarıda geçen zamanları ile ilgili düzenleme bunun iyi bir örneği olarak gösterilebilir. Bu muafiyet alanları dışında geçen süreler eskinden kapsama alınmamaktaydı. Yeni reform paketi ile dışarıda geçirilen süreler Ar-Ge projesi ile ilgili ise kapsam dahiline almak mümkün olacaktır.
Dikey değişikliklerinden bir diğeri de Ar-Ge personelinin yüksek lisans ve doktora sırasındaki geçen zamanlarının da muafiyet kapsamına alınmasıdır. Bu durum Ar-Ge personelinin yetkinliklerinin arttırılmasında dolaylı da olsa rol oynayacaktır.
Açıkçası beni en çok heyecanlandıran Ar-Ge merkezlerine verilen siparişler için de Ar-Ge indirimi uygulanmasının planlanması oldu.
Sistem Danışmanlık ve NoviCor’un yeni Ar-Ge paketine yönelik hizmetleri nelerdir?
Bizler ana markamız Sistem Global çatısı altında NoviCor ile beraber ana hedefimizi katma değerli ve entegre hizmetler olarak belirledik. Katma değerli hizmetlerimizi de özellikle Ar-Ge ve üretim alanına odakladık. Bu nedenle bu kanunun oluşturulma çalışmalarında tüm sivil toplum örgütleri ve kanaat önderleri ile beraber çalıştık ve kanunun ruhuna hakimiz.
Kanun oldukça geniş bir yelpazede değişiklikler içermektedir. Dolayısı ile bizler Sistem Global Danışmanlık olarak teknik, mali ve hukuk ekiplerimiz ile bu değişikliklere, entegre hizmetlerimiz ile hazırlandık.
Teknoparklar açısından yasadaki yenilikler
Teknopark firmalarının ve çalışanlarının en çok sevineceği düzenleme muhtemelen dışarıda geçen zaman ile ilgili düzenleme olacaktır. Buna göre Ar-Ge projesi ile doğrudan ilgili olması ve teknopark şirketinin gözetiminde gerçekleşmesi şartıyla Ar-Ge personeli dışarıda geçirdiği zaman için de muafiyetlerden yararlanabilecekler.
Bunun dışında teknopark şirketlerine doğrudan sermaye desteğine getirilen istisnalar, teknopark şirketlerine yatırımı hareketlendirecektir diye düşünüyoruz.
Yeni kanun ile İhtisas Teknoloji Geliştirme Bölgeleri’nin önümüzdeki dönemde Ar-Ge ekosisteminin daha önemli bir paydaşı haline geleceğini söylemek mümkün. Bilişim, sağlık, biyoteknoloji, nanoteknoloji, savunma, uzay, havacılık gibi kamu teşkilatı tarafından öncelikli veya stratejik olarak belirlenen sektörlerde İhtisas (Tematik) Teknoloji Geliştirme Bölgeleri’nin hayata geçirilerek bu bölgelerin 4691 sayılı Kanun kapsamındaki KDV istisnası olmak üzere tüm destek, teşvik, muafiyet ve istisnalardan yararlanılabilmesinin önü yeni kanun ile açılmıştır. Ayrıca, tasarım faaliyetlerinde bulunan şirketler de teknoparklarda yer alabileceklerdir.
İnsan kaynağı yöneticileri bu yeni yasada nelere dikkat etmeli?
Ar-Ge ekosistemine önemli katkı sağlayan yeni düzenlemeler Ar-Ge ve teknoloji şirketlerinin insan kaynakları içinse yönetilmesi gereken bir durumu beraberinde getirecektir. Dışarıda geçen zaman ve lisansüstü çalışmaların da muafiyet kapsamına alınması, akademisyenlerin tam zamanlı çalışabilmeleri, insan kaynakları için durumu daha karmaşık bir konuma taşıyacaktır. Biz de bu ihtiyacı gördüğümüz için sadece teknoloji şirketlerine yönelik bir bordro sistemini [B1] bünyemizde hayata geçirdik.
Yeni yasa girişimciler için neler getiriyor?
Girişimciler için tanımlanan ilk aşama kamu desteği olarak adlandırılabilecek Teknogirişim sermayesi desteği için 100.000 TL olan destek miktarının 500.000 TL’ye çıkarılması için Bakanlar Kurulu’na yetki verilmiş olmasıdır. Bu yetkinin çok yakın zamanda Bakanlar Kurulu tarafından kullanılacağını umuyor ve bekliyoruz. Bunun yanında teknogirişim programı dahilindeki girişimcilere yatırım yapan yatırımcılar için de vergi muafiyeti getirilmektedir. Söz konusu durumun yeni girişimlere yapılan yatırımları arttıracağını düşünüyoruz.
