Das Dolmush Minibüs ist gekommt
Volkswagen, “bizim” minibüsü keşfetti. Aynen “bizim” minibüs gibi çalışacak, elbette elektrikli, sadece 6 kişilik, ayakta yolcu almayan, konforlu, gözü “yormayan” LED aydınlatmalı, WiFi’lı, telefon şarj prizli falan. Eh ne de olsa Alaman teknolojisi ve yaşam standardında bir refah ve medeniyet aracı. İsmi de pek romantik: Moia. Bu ismi, VW’nin Amsterdam’lı reklam şirketi KRFL önermiş. Hinduizm’in klasik dili Sanskritçe’de “sihir” demekmiş. Ve de bilim kurgunun en öncü en daha öncü yazarlarından Arthur C. Clarke tam da bu konuda demiş ki: “Yeterince ileri bir teknoloji, sihirden farksız olacaktır.” Yani sen onu kullanacaksın, ama onun nasıl çalıştığını bilmeyeceksin.
Moia için VW’nin çok ama çok ulvi beklentileri var: Trafik sorununa bir çözümmüş bu minibüs.
Çünkü, otobüsten küçük, daha dar sokaklara girip çıkabilir. Ve elbette bu trafik kahramanına, kaldırımlardan sarkarak, caddelere taşarak değil, ceptelden bir app ile ulaşacakmışsınız. Bir tık, Moia nerede? Orada! Hop, bindim. İşte, trafiğe çözüm: İşe arabanla gitmiyorsun. Adı konulmamış bir Das Dolmush uygulamasıyla yol stresini şöföre bırakıyorsun. (Ara not 1: Bu çok Alis Harikalar Diyarında öyküsü, en kalabalığı 3-4 milyon olan Berlin, ve geriye kalan 20 tanesi 1 milyon nüfusa varan Alman şehirlerinin yayaya saygılı, kurallara uyan, sakin uygarlığında geçiyor). Bizim minibüsten bir farkı ise, Moia’ya rastgele değil, her 250 metrede bir Moia durağından binmek.
200 adet Moia, Hamburg’da 2018 sonundan itibaren çalışacak. Hemen hesap yapmışlar (Ara not 2: Almanya, veri temelli ekonomi dediğimiz, hesaba kitaba, stratejiye dayalı planlı yaşamaktan başkasını bilemez), evet hemen hesap yapmışlar, Moia CEO’su Ole Harms diyor ki, “2025’e kadar Avrupa ve ABD’de bir milyondan fazla otomobil yollardan çekilmiş olacak.”
Ve daha da uzun vadeli hedef, sürücüsüz Moia elbette. Yapay zeka mutfağa kadar girdi, Moia bundan eksik mi kalacak?
Moia ile gidiş geliş ücreti? Taksiden, Uber veya Lyft’ten ucuz olacak. Ama otobüs, tramvaydan da ucuz olmayacak.
Bizim dolmuş-minibüs benzeri bir uygulama da ABD’de deneniyor: Lyft Shuttle. (İngilizce “lift=kaldırma” sözcüğünden yuvarlama). Şimdilik Chicago’da 6, San Fransisco’da 8 güzergahı var. Ücreti sabit. Belirli bir yerden kalkıyor, belirli bir yere gidiyor. Bizdekinden farkı ise şu: Bir hafta önceden bile, o güzergah için yer ayırtabiliyorsunuz. Yani elbette bir app ile çalışıyor Lyft.
Twitter’da Washington DC’den yazan Friedman, “Silikon Vadisi’nin, Türk dolmuş sistemi benzerine girişim sermayesi akıtması şaşılacak şey” diye yazdı. İzmir’den Ian Collins, “Burada gerçekten işleyen sistem, dolmuştur” dedi. San Fransisco’dan Isobel Carr, “Otobüs değil. İstanbul’daki dolmuş bu. Müthiş bir şeydir” dedi. Yabancılara Türkiye’yi tanıtan bilgiler atan HowInTurkey’de ise “Dolmuşa nasıl bineceğinizi öğrenmelisiniz” başlığı altında dolmuş/minibüs anlatıldı.
