TBD’den Türkçe karşılık atağı
Türkçede yaygın olarak kullanılan “bilgisayar”, “yazılım”, “donanım”, “bilişim” ve “bilgi işlem” gibi pek çok sözcüğün dile kazandırılmasına öncülük eden Türkiye Bilişim Derneği (TBD), bilişim teknolojileri alanında sıkça kullanılan yabancı terimlerle ilgili Türkçeleştirme çalışmalarına hız verdi. “Bilişimde Özenli Türkçe Çalışma Grubu” altı ayda bin 48 İngilizce bilişim terimini gözden geçirdi ve karşılıkları olmayan veya oturmamış terimlere Türkçe karşılıklar üreterek kamuoyunun kullanımına sundu. Çalışma grubunun üzerinde çalıştığı terimlerin bazıları ve Türkçe karşılıkları şunlar: Cookie, gözlemci; botnet, köle ağ; honeypot, tuzak; hacktivist, siber muhalif; pharming, yanlış yönlendirme; data fishing, veri oltalama; data farming, veri çoğaltma; data miner, veri arayıcı; dataport, veri kapısı; public data, açık veri; dummy variable, kukla değişken; cyber resilience, siber dayanıklılık; exploit, güvenlik açığı sömüren yazılım; soft token, şifre üreten yazılım; big data paradigm, büyük veri yaklaşımı; cloud service broker, bulut hizmet aracısı; infrastructure capabilities type, altyapı yetenek türü; cloud deployment model, bulut konuşlandırma modeli; on-demand self-service, isteğe bağlı hizmet… Terim çalışmalarına http://bilisimde.ozenliturkce.org.tr/ adresinden ulaşılabilir.
“Dilimizin yabancı terim istilasına yenik düşmemesi için hızlı ve etkili biçimde çalışmamız gerek” diyerek, bu konuda hızlı hareket edilmezse dilin yoksullaşacağını vurgulayan TBD Genel Başkanı Rahmi Aktepe. “Dil, bir milletin kimliğidir. Biz de TBD olarak var gücümüzle çalışıyor, bu konuya gereken hassasiyetleri gösteriyoruz” dedi.
TBD, kurulduğu 1971 yılından bu yana bilişim alanında Türkçe terimlerin kullanılmasını ve yaygınlaştırılmasını görevleri arasında görüyor. “Terim Kolu”, “Özenli Türkçe Çalışma Grubu” gibi çalışmaları gerçekleştiren TBD, son olarak “Bilişimde Özenli Türkçe Çalışma Grubu” adı altında bilişim terimlerinin Türkçeleştirilmesi için çalışmalar yürütüyor. Bilişimde yabancı terimleri Türkçeye çevirerek kamuoyunun değerlendirmesine sunan TBD, altı ay içerisinde 45’i bulut bilişim “cloud computing”, 179’u büyük veri “big data”, 140’ı değişken “variable”, 66’sı siber güvenlik “cyber security” ve 618’i veri “data” olmak üzere toplam 1048 İngilizce terimi gözden geçirdi ve Türkçe karşılık önerisi yaptı. Dernek tarafından, çalışmaların bulut bilişim “cloud computing”, blokzincir “blockchain”, hesaplama “compute” ve ünvan “titles” kavramları ile devam edeceğinin de bilgisi verildi. Aktepe, çalışmaları ile ilgili şu bilgileri paylaştı:
“Söz konusu çalışmalarla, özellikle son yıllarda iletişim ortamlarındaki yabancı kelime ve kısaltmalarda bozuk cümle kullanımının önüne geçilmesini hedefliyoruz. Dilimize yerleşen yabancı terimlerin Türkçe karşılığını kamuoyuna sunmamız ve halkımız tarafından Türkçe ve doğru terimlerin kullanılmasını sağlamaya çalışacağız. Bu çalışmalar ile kamu, akademi, sivil toplum veya özel kuruluşlarca üretilmiş olan Türkçe yayınlardaki tutarsızlıkların giderilmesi ve birçok farklı kuruluş tarafından hazırlanan sözlüklerin ortak akıl ile kabul edilebilir bir terimler havuzunda toplanması mümkün olabilecek. Çalışmaların sonucunda ise, önerilen terimlerin halkımız tarafından benimsenmesi bilinciyle hareket ediliyor. Her bir çalışma tamamlandıkça kamuoyu bilgisine sunuluyor. Tüm çabamız; dilimizi korumak ve gelecekte oluşabilecek tehditlerden sakınmak. Bilişimde Özenli Türkçe Çalışma Grubu’nun başında yer alan yürütücüleri ve başkanı Emeritüs Prof. Dr. Tuncer Ören’e teşekkürlerimi sunarım.”
