İnternet = Ekonomi. Nokta.
İnternetin şu ya da bu nedenle kesilmesi, kapatılmasının ekonomiye doğrudan etkisini gösteren somut bir veri daha: Hindistan’da son 6 yılda internete erişimin kesilmesi sonucunda ekonominin uğradığı zarar: 3.04 milyar dolar. Bu sürede internete erişim 16 bin 315 saat kesilmiş. Verinin kaynağı Hindistan Uluslararası Ekonomik İlişkiler Konseyi (ICRIER) adlı düşünce kuruluşu.
Hindistan’da mobil internet, sabit hatlardan çok daha fazla kullanıldığı için yukardaki kesinti süresinin 12 bin 615 saati mobilde yaşanmış. Bunun yarattığı zarar 2.3 milyar dolar. Sabit hatlarda kesinti süresi 3 bin 700 saati bulmuş. Zararı daha az (!): 678 milyon dolar.
Raporda bir de şu hesap var: Hindistan’da sadece mobil internete erişim yüzde 10 artsa, bunun GSYH (kişi başına milli gelir) etkisi yüzde 1.6 artacak. Bütün ülkede internet erişimi yüzde 10 artsa, GSYH etkisi yüzde 3.1 artacak.
Hindistan’da internet kullanımı 2010 – 2016 yıllarında yüzde 324 artmış. (Evet, yazım hatası yok!). Kullanıcı sayısı 92 milyondan 390 milyona çıkmış. Hükümet, şu ya da bu nedenle interneti “kapattığında” olan, doğruca bu kullanıcılara (ekonomiye) oluyor.
Benzer bir hesaplamayı ABD’nin en eski düşünce kuruluşu Brookings’in Başkan Yardımcısı Prof.Dr. Darrel West 2015 için yapmıştı. İnternete hükümetlerce yapılan müdahalenin dünyaya maliyetini 2015 yılı için 2.4 milyar dolar olarak hesaplamıştı. Türkiye’nin o yılki kaybı 35.1 milyon dolarla sınırlıydı. Aradan geçen 3 yılda acaba bu kesintiler (kaynağı ve nedeni ne olursa olsun..) ekonomiye ne kadar zarar veriyor? Bunun hesabını sürekli olarak her yıl yapmak gerekiyor. Hesaplama ne kadar karmaşık, zor ve zahmetli olsa da “iyi-kötü” bir fikir edinmemiz gerek.
Darrel West, hesabını şu 3 veriye dayandırmıştı:
*MIT ekonomistleri Erik Brynjolfsson ve JooHee Oh; Google, Facebook, Twitter, YouTube, WhatsApp, Wikipedia (ABD) gibi parasız hizmetlerin, ABD’nin GSYH’sine % 0.23 katkı yaptığını hesapladılar.
*Harvard ekonomisti John Quelch, internetin istihdama ve hizmetlere “çarpan etkisi”ni 1.54 olarak hesapladı. Bu hesabı 2009 yılına ait ve eski. Ama elde, başka hesap yok.
*İnternet ekonomisi – GSYH ilişkisi oranları da, Boston Consulting Group’un taa 2011 yılından kalma verisine dayanıyor. Türkiye için “İnternetin 2011’de Türk ekonomisine katkısı 22 milyar TL, yani GSYH’sinin % 1.7’si,” demişti. Acaba şimdi kaç?
West, bu kısıtlara rağmen konuyla ilgili 6 kriter hesapladı. En önemlisi, GSYH üzerindeki etkisi: Örneğin 2015’te Hindistan 70 gün kapatmış. Maliyet 968 milyon dolar olmuş. Ama Fas 182 gün kapattığı halde maliyet 320 milyon dolarda kalmış. Kapatma sonuçları, internetin ekonomideki önemine ve etkisine göre değişiyor. Türkiye 2.75 gün (2015 Ankara Gar saldırısından sonra) kapatmış, 35.1 milyon dolar bir kayıp yaşamışız.
İnternetin “başına gelenleri” dünya çapında izlemeye karar veren girişim (The Cost of Shutdown Tool-COST) bu işi Brookings’in hesaplama ölçütlerine göre yapmaya başladı. Bundan böyle, her müdahalenin ekonomiye zararını dünya kamuoyu bilecek.
