Gartner 2019 “HYPE CYCLE”ı açıkladı: Yeni teknolojilerin son durumu
Yeni bir teknoloji ortaya çıkınca, yüzeysel ve magazinsel yaklaşımlar sonucu, yavaş yavaş bir sihirli değnek olma beklentileri (hype) tırmanır. Üzerinde sürekli – anlamlı, anlamsız – konuşulur. Sonra, o teknoloji ile ilgili somut bilgiler, uygulama ortamının durumu gibi gerçekler yavaş yavaş ortaya çıkınca, “hype” tırmanmsı düşüşe geçer. (Ülkemizde bu noktada artık o teknoloji bir kenara bırakılır, yeni bir “sihirli değnek” arayışı ve sohbeti başlar; ama, teknolojiyi ciddiye alan politikaların ve uygulamaların olduğu ülkede süreç devam eder).
Düşüş dibe vurunca, ortalıkta o teknoloji ile ilgili yüzeysel laf edenler çekilir ve gerçek bilgiye dayalı “aydınlanma” dönemi başlar. Aydınlanma ile birlikte gerçekçi beklentiler oluşur ve sonunda üretken uygulama dönemi başlar. İşte bu süreci saygın araştırma kuruluşu Gartner “hype cycle” olarak adlandırır ve her yıl, gündemdeki teknolojilerin “hype cycle” üzerinde nerede olduğunu yayımlar. Geçtiğimiz ay 2019 tahminlerini yayımladılar (https://gtnr.it/2MPuKEG).
Öne Çıkan 5 Trend
Gartner’ın ele aldığı 29 teknoloji, 5 trendi gösteriyor.
Hissetme (sensing) ve mobilite
Mobilitesi yüksek ve etrafındaki nesneleri gözlemleyip manipüle edebilen teknolojiler. Temelde, yapay zeka (YZ) ile sensör teknolojilerindeki gelişmeler sonucu oluşan bir trend: Hafif kargo taşıyan (havada veya yerde) dronelar, artırılmış sanal gerçeklik içeren bulut, uçan otonom araçlar, ileri düzey otonom araçlar, 3D sensing kamera.
Artırılmış (augmented) insan
Giderek sağlık, zeka ve kas gücü artırılmış “süper-insan” yaratabilecek teknolojiler: biyoçip, artırılmış zeka, duygulu YZ, akıllı ve kapsayıcı (immersive) yaşam ve iş alanları, biyoteknoloji (yapay insan dokusu dahil).
Post-klasik bilgisayar ve iletişim
Bildik bilgisayar ve iletişim teknolojileri ikili (0-1) bitler üzerine inşa edilmiştir. Post-klasik bilgisayar – kuantum bilgisayar – ve iletişim – 5G – ise tamamen yeni bir mimari kullanıyor. Bu trendi gösteren teknolojiler: 5G, yeni nesil hafıza, alçak yörünge uyduları, nano ölçekli 3D baskı.
Dijital ekosistemler
Kuruluşlar, insanlar ve nesneler arasındaki bağlantıların dijital platform üzerinden gerçekleşmesini sağlayan teknolojiler: Bilgi diyagramları, sentetik veri, ademi-merkezi ağ, ademi-merkezi otonom organizasyonlar, DigitalOps (dinamik öğrenme ve optimizasyon mekanizmalarını da içeren, operasyonları dijital ortamda gerçekleştirme merkezi, http://bit.ly/32l0qFW).
İleri YZ ve analitik
Verilerin otonom veya yarı-otonom incelenmesini sağlayan sofistike algoritmaların oluşturduğu ileri analitiğin YZ içinde kullanılmasını sağlayan teknolojiler: Adaptif makine öğrenmesi, Edge YZ, Edge analitik, şeffaf (kendini açıklayan) YZ, öğrenmeyi transfer, GAN (generative advanced learning), AI PaaS, diyagram (graph) analitiği.
(Edge YZ ve Edge analitik: Nesnelerin interneti ağının uç noktalarında kullanılabilen YZ ve analitik.)
2018 ile bir karşılaştırma
2018 ile 2019 “hype cycle” şekillerini karşılaştırınca, özellikle üç teknolojinin durumunu dikkat çekici buldum: akıllı kumaş (smart fabric) ve artırılmış gerçeklik (augmented reality) artık “Aydınlanma” aşamasına geçmiş, 5G bu yıl beklentilerin zirvesine ulaşmış ve bundan sonra artık düşüşe geçer.
Trendleri karşılaştırırsak, 2018 yılında teknolojilerin durumu, Gartner’a göre şu beş trendi gösteriyor (https://gtnr.it/2lzcBOY):
(1) YZ’nin demokratikleşmesi: Yeni teknolojiler artık YZ’nin kitlelere yayılmasını sağlıyor. (Buna Gartner “demokratikleşme” demiş?! Bence, YZ’nin nasıl gelişip uygulanacağını belirleyen güçler içinde sivil toplum etkin olabilirse demokratikleşme kavramı uygun olur.) (2) Ekosistemin dijitalleşmesi: 2019 yılında da devam ediyor. (3) Biyohacking: 2019 yılında da Artırılmış İnsan trendi ile gelişerek devam ediyor. (4) Şeffaf ve kapsayıcı (immersive) yaşam ve çalışma alanları: 2019 yılında Artırılmış İnsan trendini belirleyen teknolojilerden birisi. (5) Hazır ve nazır (ubiquitous) teknolojiler: Özellikle 5G, kuantum bilgisayar, derin sinir ağları gibi teknolojilerin yarattığı trend.
