Resimde inovasyon?

Resim yapma tekniğinde devrimsel bir çığır açan Empresyonist (İzlenimci) Monet ve arkadaşları (Renoir, Pisarro, Sisley, Degas ve başkaları) bu dönüşümü sadece yaratıcılıklarıyla değil, dönemin Sanayi Devrimi inovasyonlarından yararlanarak yapabildiler.

Bir yıldır Paris’te çok kapsamlı iki Monet sergisi vardı. Sergiler nedeniyle, şimdiye kadar üzerinde fazla durulmayan “teknoloji-yaratıcılık-sanat” etkileşimine dair makaleler ve belgeseller yayınlandı. Bunlardan kısa bir özet vermek istiyorum. Çünkü bu tür konular bizim bu diyarın güncel yaşamında hiç yer almaz.

• Eğer, ressamların yağlı boyası, kurumadan ve bozulmadan, domuz bağırsağı içinde saklanırken, 1841’de Amerikalı John Goffe Rand, boyayı çinko bir tüp içinde saklamayı icat etmeseydi?  Doğada resim yapmayı esas kabul eden Empresyonistler, boyalarını oraya buraya nasıl taşırdı? Boya sorunu nedeniyle o yıllara kadar tablolar, stüdyolarda sabit ortamlarda yapılıyordu.

• Eğer, en az iki kişi tarafından taşınabilen tuvalleri Windsor & Newton adlı İngiliz sanat malzemesi şirketi, (hem de tuvalleri önceden gererek) mobil hale getirmeseydi, bir çanta şeklinde küçültmeseydi, resimlerini açık havada doğal ışıkla yapmak isteyen Empresyonistler, tuvallerini oradan oraya nasıl taşırdı?

• Eğer, daire şeklinde yuvarlak olan fırçayı, birileri, kaynaklı bir yüksükle yassıltmasaydı, Empresyonistler hızlı yatay fırça darbelerini nasıl vuracaktı o tombalak yuvarlak fırçalarla? Orta Çağ’dan beri boyama tekniğinde en önemli inovasyondu bu yeni fırça. Ve tam da arkadaşların aradığı şeydi.

• Eğer, o zamana kadar fırçalarda kullanılan samur kılı yerine, domuz kılı da kullanılmaya başlanmasaydı, Empresyonistlere özgü “çala kalem” (!) resim stili nasıl ortaya çıkardı?
Samur kılı kibar ve zarif çizimlere uygundu. Tuvalde kayıyordu. Domuz kılı kırçıllı ve düzensizdi. Tam arkadaşların aradığı gibi.

• Eğer, tren olmasaydı, arkadaşlar Paris’ten Manş Denizi’ne kadar onca yolu teper miydi? Ya da daha parlak güneşli Güney Fransa kıyılarına, Provence’ın lavantasına ve ayçiçeklerine nasıl giderlerdi?

Sanat tarihçilerden özür dileyerek, bu karikatür özet dahi, teknolojinin, yaratıcılığa nasıl destek olduğuna, hatta etkilediğine, en azından Empresyonistler açısından bir fikir verebilir. Ama elbette o sanatçıların kendi vizyonları ve imgeleri olmasaydı dünyanın en ileri teknolojisi dahi onlara “o” eserleri yaptıramazdı.