E-ticaret sektörünün ekonomiye katkısı planlı büyüme ile arttırılabilir
EY-Parthenon ve Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği tarafından yapılan “Covid-19 Sürecinde E-ticaret Sektörünün Nabzı” araştırması; pandemi dönemindeki e-ticaret talep patlamasının, sektör oyuncularını çok hızlı biçimde operasyonlarını büyütmeye ittiğine ve kısa sürede planlanamadan gerçekleşen büyümenin e-ticaret oyuncularının operasyonlarında önemli sorunlara yol açtığına işaret ediyor. E-ticaret sektörü; hızlı büyümenin getirdiği operasyonel sıkıntıların derinleşmesini ve büyümeyi finanse edecek likidite sıkıntılarını, kısa vadede sektör için yüksek risk barındıran alanların başında görüyor. Sektör yöneticileri 2020’de yaşanması beklenen yaklaşık yüzde 30 büyümeyle birlikte yüzde 20’nin üzerinde bir istihdam oluşturulacağını düşünüyor.
Çok uluslu strateji danışmanlık şirketi EY-Parthenon ve Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği (ETİD) iş birliğiyle gerçekleştirilen E-Ticaret Sektörü Araştırması’nın sonuçları açıklandı. Türkiye’de sektörün önde gelen şirket ve KOBİ’lerinin üst düzey yöneticileri ile yapılan anketler sonucu oluşturulan araştırma; sektörün Covid-19 salgını öncesi performansı ve salgının ciroya etkileri, normalleşme ve ciro beklentileri, gelecek öngörüleri, sektörü bekleyen risk ve bu risklere karşı alınması gereken aksiyonları ortaya koyuyor. Mayıs-Haziran aylarında gerçekleştirilen araştırmaya katılan e-ticaret şirketleri; pureplay perakendecilik, omnichannel perakendecilik, dijital pazar yerleri ve e-ticaret altyapı/hizmet sağlayıcılığı alanlarında faaliyet gösteriyor. KOBİ’lerin faaliyet gösterdikleri alt sektörler; yapı-bahçe-araç ürünleri, giyim, kozmetik-kişisel bakım, mobilya-ev ürünleri, kitap-hobi ürünleri, elektronik, gıda-içecek, gıda dışı süpermarket ürünleri ve beyaz eşya sektörlerinden oluşuyor.
E-ticaret sektörü ekonomik durgunluğun hafifletilmesine destek oldu
Araştırma sonuçlarına göre; e-ticaret sektörü 2020 yılına uzun yıllardır sürdürdüğü büyüme trendi ile başladı; sektörün yüzde 84’ü salgından önce 2020 yılı başında enflasyon oranında ya da üzerinde büyüme kaydediyordu. Araştırma, pandemi sürecinde e-ticaret talebinin arttığına ve sektör şirketlerinin yükselen talebe cevap verebildiğine işaret ediyor. Araştırmada e-ticaret sektörünün bu süreçte hem tüketici ihtiyaçlarının aksama olmadan karşılanmasının sağlanmasına hem de ekonomik durgunluğun hafifletilmesine destek olduğuna vurgu yapılıyor.
KOBİ’lerin ciro kaybında fiziksel mağazalar ve kargo sıkıntıları etkili oldu
Araştırmaya katılan e-ticaret şirketi yöneticilerinin yüzde 78’i salgın etkilerinin görülmeye başladığı Mart ve Nisan aylarında Şubat ayına göre ciro artışı yaşandığını ifade ediyor. Öte yandan araştırma pandeminin KOBİ’ler üzerindeki etkilerinin daha olumsuz olduğunu ortaya koyuyor. Araştırmaya katılan KOBİ’lerin yüzde 47’si aynı dönemde ciro düşüşü yaşandığını, yüzde 41’i ise ciro artışı yaşandığını belirtiyor. Araştırma sonuçlarına göre; e-ticaret yanında fiziksel mağazası da olan KOBİ’ler ciro düşüşünde ön plana çıkıyor. Ciro düşüşünün bir diğer sebebi olarak daha küçük ölçekli olan KOBİ’lerin lojistik ve kargo sıkıntılarından daha fazla etkilenmeleri gösteriliyor.
Sektörün 2020’de yaklaşık yüzde 30 büyümesi bekleniyor
E-ticaret şirketi yöneticilerinin yüzde 94’ü salgının ortadan kalkmasının yılın son çeyrek dönemine veya daha ilerisine kalabileceğini öngörüyor. Bununla birlikte yöneticilerin yüzde 50’si tüketici davranışlarında normalleşmenin salgının sona ermesinin ardından en az 3 ay sonra gerçekleşebileceğini düşünüyor.
E-ticaret şirketi yöneticileri e-ticaret sektörünün 2020’de ortalama yüzde 32 büyüme göstereceğini öngörürken, KOBİ’ler ortalama yüzde 23 büyüme bekliyor. Ciro düşüşü yaşayan KOBİ’lerin çoğunluğu toparlamanın 6 aydan uzun süreceğini düşünürken, ciro artışı yaşayanların yarısı artışın kalıcı olacağını öngörüyor.
İstihdamda yüzde 20 artış öngörülüyor
Araştırma sonuçları; e-ticaret sektöründe gelecek dönemde yeni istihdam yaratılacağına işaret ediyor. Sektör yöneticileri 2020’de yaşanması beklenen büyümeyle birlikte bir önceki yıla kıyasla yüzde 20’nin üzerinde bir istihdam oluşturulacağını düşünüyor.
Plansız büyüme ve lojistik sorunlar sektör için en önemli riskler
Araştırma sonuçları; pandemi dönemindeki e-ticaret talep patlamasının sektör oyuncularını çok hızlı biçimde operasyonlarını büyütmeye ittiğine ve kısa sürede planlanamadan gerçekleşen büyümenin e-ticaret oyuncularının operasyonlarında önemli sorunlara yol açtığına işaret ediyor. E-ticaret sektörü; depo organizasyonundaki bozulmalar, sipariş hazırlama süreçlerindeki aksamalar ve iade süreçlerinde yaşanan aksaklıklar gibi hızlı büyümenin getirdiği operasyonel sıkıntıların derinleşmesini ve büyümeyi finanse edecek likidite sıkıntılarını 6-12 aylık dönemde sektör için yüksek risk barındıran alanların başında görüyor.
Likidite sıkıntıları sektörü zorlayabilir
Sektör oyuncularının yüzde 78’i operasyonların büyütülmesinde yaşanan likidite sıkıntısının sektörün sürdürülebilir büyümesi önünde engel teşkil ettiğini ifade ediyor. Katılımcıların %44’ü de kalifiye eleman bulunamamasını operasyonların büyütülmesinin önünde görülen bir diğer engel olarak belirtiyor.
Kargo şirketleri e-ticaretle aynı çevikliği gösteremiyor
Bununla birlikte pandemi sürecinde alınan karantina önlemleri, ithalat sıkıntıları, bazı üretim tesislerinin kapanması ve ulaşımda yaşanan sıkıntılar sebebiyle sektörde önemli tedarik sıkıntıları yaşandığı belirtiliyor. Araştırma sonuçlarına göre; kurye/kargo şirketlerinin beklenen performansı gösterememesi sektörün geleceği için en büyük riskler arasında yer alıyor. Kargo operasyonlarının e-ticaret ile benzer seviyelerde büyüyememesinin e-ticaret büyümesini limitleyeceği gibi müşteri memnuniyetsizliğine sebep olduğu vurgulanıyor. Ürün tedarikinde yaşanacak sıkıntılar hem e-ticaret yöneticilerinin hem de KOBİ’lerin yaklaşık yüzde 75’i tarafından gelecekte yaşanabilecek bir sıkıntı olarak öne çıkıyor.
Tedarik zincirini sürdürülebilir kılan şirketler avantajlı
Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Emre Ekmekçi konu ile ilgili olarak, “Büyümesi beklenen sektörde kazançlı çıkacakların, bu büyüme fırsatını yakalamış olan oyuncular olacağını düşünüyoruz. Hem şirketler hem de KOBİ’ler salgın sürecinde kargo ve ürün tedariki konusunda sıkıntı yaşadılar. Tedarik sıkıntıları sektör önünde bir risk teşkil ettiğinden tedarik zincirini sürdürülebilir kılan şirketler avantaj sağlayacaktır. Hem fiziksel kanalda hem de dijital kanalda satış yapan KOBİ’lerin yüzde 63’ü fiziksel kanallarında yaşanan sıkıntılar sebebiyle ciro düşüşü yaşadılar.
Dolayısıyla dijital kanalda satışları olmasaydı bu KOBİ’lerin yaklaşık yarısı için ciro düşüşleri yüzde 50 daha fazla olacaktı. Sektörde kazançlı çıkacak diğer oyunculara baktığımızda, dijital kanal operasyonlarını fiziksel mağazalarından ayrı olarak yürüten ve salgın öncesinde dahi dijital kanallarının cirolarındaki payı yüksek olan omnichannel oyuncular öne çıkıyor” değerlendirmesinde bulundu.
Sektör, talep canlılığının sürdürülmesini için vergi indirimleri bekliyor
“Salgın sürecinde e-ticaret oyuncuları, başta vergi ertelemeleri olmak üzere devletin sağladığı desteklerden kısmen faydalandılar” diyen EY-Parthenon Türkiye Sorumlu Ortağı Elif Koç, sektörün gelecek dönem beklentileri ile ilgili şu değerlendirmeyi yaptı: “Sektör genelinde katılımcıların yüzde 39’u muhtasar ve KDV ödemelerinin ertelenmesi, yüzde 28’i de çalışanların SGK ödemeleri ve KÇÖ desteklerinden faydalanmış durumda. Sektör KOBİ’lerinde KDV ve muhtasar ödemelerinin ertelenmesinden faydalananlar yüzde 28, faydalanmayı planlayanlar ise yüzde 26’dır.
KOBİ’lerin yüzde 27’si KGF destekli finansman ve Ekonomik İstikrar Kalkanı kredi desteklerinden, yüzde 26’sı da işe devam kredisinden faydalanmayı planlıyorlar. Sektörün gelecek için öncelikli talepleri ise talep canlılığının sürdürülmesini sağlayacak vergi indirimleridir. Sektör KOBİ’lerinin vergi indirimlerine ek öncelikli talepleri ise kira destekleri (yüzde 50), fatura destekleri (yüzde 37) ve tedarikçi destek programı finansman desteklerinden (yüzde 32) oluşuyor.”
