Büyüme potansiyeli güçlü ama…
Türkiye bilişim sektörü, 2011 yılında yüzde 2’lik büyümeye imza attı. Ama özellikle mobil operatörlerin büyüme hızındaki durağanlık toplam büyümeyi de sınırlı tutan bir faktör oldu. Türkiye bilişim pazarında büyüme hız kesmiyor. Buna göre, 2011 yılının sonunda Türkiye BT pazarının büyüklüğü bir önceki yıla göre yüzde 2’lik artışla 29,1 milyar dolara ulaştı. İnterpromedya Araştırma Grubu’nun 2012 yılı büyüme tahmini ise yıllık bazda yüzde 6’lık yükselişli 30,8 milyar dolar.
2011 yılı büyümesinde aslan payını yine bilgi teknolojileri, yıllık bazda yüzde 12,7’lik büyüme ile göğüslerken, iletişim teknolojileri pazarı yüzde 2 oranında küçüldü. İnterpromedya Araştırma Grubu’nun tahmini, sektörün 2012 yılını da 30,8 milyar dolarlık büyümeye ulaşması. Bu büyümede dağılım söz konusu olduğunda, İnterpromedya Araştırma Grubu’nun tahmini; BT pazarının 9,8 milyar dolara, iletişim teknolojileri pazarının da 21,1 milyar dolara ulaşması yönünde.
İnterpromedya Grubu Katma Değerli Pazarlama Hizmetleri ve Araştırma Grup Müdürü Özlem Unan, ilginç bir yılın geride kaldığını belirterek, şu detayı paylaştı:
“Geçen yılın dolar kuru ortalaması 1.69 TL. Bu da pazardaki büyümeyi daha düşük gösteriyor. Oysa pazar, geçen yıllardan farklı büyüme sergilemedi. Ama kurdan kaynaklı olarak büyüme az görünüyor. Sektörün itici gücü telekom operatörlerinin büyümesi de, sert rekabet yüzünden söz konusu dönemde aynı kaldı. Sabit telefon hizmetlerinde benzer gerileme var.”
Her yol mobile çıkıyor
Tüketicilerin BT pazarındaki gücü giderek artıyor ve bu artışta mobil kültür başrolü oynuyor. Özlem Unan’ın da dikkat çektiği gibi, her segmentte karşımıza çıkmasa da, akıllı ve taşınabilir ürünlerde büyüme hız kesmiyor. Rakamlar da bunun kanıtı niteliğinde: 2011 yılında BT donanımı gelirleri yüzde 19,9, telekom donanımı gelirleri de yüzde 29 büyüme sergiledi. İnterpromedya Araştırma Grubu’nun verileri bir önemli kanıtı daha ortaya koyuyor. Buna göre, 2011 yılında 3,5 milyona yakın kişisel bilgisayar satışında, bu bilgisayarların yüzde 68’ini de taşınabilir ürünler oluşturdu. Unan şu eklemeyi yaptı:
“BTK raporları sabit abone ve 3G abone sayısının birbirini dengelediğini gösteriyor. Her şey mobile gidiyor ve bireysel ve kurumsal kullanıcı artık birarada. Mobil cihazlar hem özelde hem şirkette kullanılıyor ve net ayrımdan bahsetmek mümkün değil. Mobilin yükselişi, sınırları kaldırıyor.”
Kurumsal kanadın BT harcamalarına bakınca, özellikle yeni Türk Ticaret Kanunu’na (TTK) hazır olma hedefli yatırımlar öne çıkıyor. Bu yatırımlara karşılık, en büyük satın almaların kaynağı finans ve kamu sektörü ile üretim sektörü. Sektör bazında dağılım ışığında Unan bir eleştiri yapmadan geçmedi: “BT şirketleri teknoloji yatırımı için KOBİ’lere odaklanmıyor, hala büyük şirketleri kazanmaya çalışıyorlar. Oysa büyük ölçekli şirketlerin sayısı sınırlı, ama KOBİ sayısı daha çok ve bu pazara yönelmek şart.”
İnterpromedya Araştırma Grubu’nun verileri, bilişim pazarında ürün ve hizmet gruplarında telekom hizmetlerinin payının gelişimine işaret ediyor. Buna göre telekom hizmetlerinin payı yüzde 59. Bunu, yüzde 25 ile BT donanımı ve telekom donanımı pazarları izlerken, yazılım ve BT hizmetleri pazarının payı ise yüzde 16.
Bulutta güçlü büyüme başka bahara
İnterpromedya Araştırma Grubu’nun yaptığı çalışmanın detaylarına baktığımızda, BT donanımı pazarındaki büyüklüğün 2011 yılındaki 3,9 milyar doların ardından, 2012 yılında da 4,7 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Yazılımda ise yıllık bazda daha güçlü bir büyüme bekleniyor. Unan, yazılım sektörünün büyüme potansiyelini ve yabancı ilgisini şöyle anlattı:
“Yerli ve yabancı yazılım şirketleri Türkiye yazılım pazarının yüzde 10’lara yakın büyümesinin üstünde büyüme sergiliyor. Türkiye’deki yabancı BT şirketleri bu pazara çok önem veriyor. Burası büyümekte olan, bölgeye de hakim olabildikleri bir pazar. Yabancı ve yerli yazılım şirketlerinin Türkiye yazılım pazarının üstünde büyüme sergilediğini görüyoruz. Türkiye yazılım pazarında potansiyel, yeni TTK ile yüksekliğini koruyacak.”
BT hizmet başlığında 2011 yılı büyüme rakamı olan 2,4 milyar doların 2012 yılında 2,6 milyar dolara ulaşması beklenirken, teknoloji malzemelerinde de 290 milyon dolarlık 2011 yılı büyümesinin, 2012 yılında 320 milyon dolara ulaşması bekleniyor. İnterpromedya Araştırma Grubu’nun çalışmasına göre, yazılım başlığında büyümenin itici gücü sektör bazlı uygulamalar, sanallaştırma, iş zekâsı ve mobil uygulamalar olarak sıralandı. Sunucu barındırma ve çağrı merkezi hizmetleri de 2011 yılında büyüme sergileyen başlıklar oldu. Buna karşılık, yine ‘hizmet’ başlığı altında değerlendirilen bulut bilişim odaklı hizmetlerde büyüme beklendiği kadar hızlı değil.
Mobil iletişimde farkı ‘servis’ yaratır
Konu iletişim sektöründe büyüme olduğunda, dengelerdeki değişimin de devam ettiği görülüyor. Buna göre, 2011 yılında sabit telefon hizmet gelirlerinde azalma, telekom hizmetleri pazarında yüzde 6’lık daralmayı da beraberinde getirdi. Buna karşılık, alternatif operatör gelirlerinde bir artış var. Mobil telefon hizmetlerinde de operatörler arasında, fiyat odaklı rekabetin etkisi görülüyor ve büyümede yatay bir eğilim göze çarpıyor. Genel kanı; katma değerli hizmetlerin, sektörde büyümeyi kaldığı yerden devam ettirebileceği yönünde. Katma değerli hizmetler konusunda operatörlerin adım adım yaptıkları çalışmalar ortaya çıkıyor veya projeler konusunda fikir paylaşımları gündeme yansıyor. Mobil operatörler için katma değerli servisler geliştirmek artık kaçınılmaz bir gereklilik. Çünkü akıllı telefon ve tablet satışlarının hızlı ve istikrarlı yükselişi, 3G servislerine yönelik abonelerin artan ilgisi gibi faktörler operatörlerin katma değerli servisler geliştirmesini şart kılıyor, gelecek dönemde mobil rekabetin ana belirleyicisinin ne olacağını da açıkça gösteriyor. Bazı veriler de bu beklentiyi doğruluyor. BTK’nın 2011 yılı dördüncü çeyrek raporuna göre internet kullanıcı sayısı 14 milyon kişiyi geçti. Mobil internet abone sayısının ise 6,4 milyon kişiye ulaşması bekleniyor.
İşin sırrı katma değerli servislerde saklı
Özlem Unan’a göre, sektörde yıllar önce ulaşılan iki basamaklı büyüme rakamlarının temelinde o yıllarda pazarın büyük bir bölümünün sesten para kazanan, katma değerli servisleri gündeminde olmayan, rekabetin de bugünküne benzemediği telekom sektörünün etkisinde kalmasının payı vardı. Ama küresel krizin yansımaları ile sektör bütününde büyümenin sınırlı kaldığını belirten Unan, şu detayları paylaştı:
“Sonuçta telekom gibi, toplam BT pazarı büyümesi de durağan hale geliyor. 2011’de BT pazarı çift haneli büyüme sergiledi ama toplam bilişim pazarı büyümesi yüzde 2. Çünkü telekom pazarının sektöre etkisi büyük ve orada büyüme durunca, tüm sektör duruyor. BT sektöründe büyüme, özellikle KOBİ’lere yönelimle devam edecek. Mobil operatörler de bu alana katma değerli servisleriyle girebilirse, işte o zaman sektörde, bazı alt kategorilerde olduğu gibi, iki basamaklı büyüme rakamlarına yeniden ulaşabiliriz. Çünkü yurtdışında da örneklerini gördüğümüz gibi, telekom pazarında sesten para kazanma dönemi bitti.”
Dünya büyüyor, Avrupa beklemede
European Information Technology Observatory (EITO) tarafından yapılan ve Türkiye’de de TÜBİSAD tarafından desteklenen araştırmaya göre toplam bilişim pazarında küresel büyüme gücünü koruyacak. Buna göre, toplam bilişim pazarı 2011 yılında 2 trilyon 452 milyar 458 milyon avro büyüklüğe ulaşırken, 2012 yılı tahmini ise 2 trilyon 578 milyar avro seviyesinde. EITO verilerine göre de küresel bazda iletişim pazarında büyüme başı çekecek. Bilişim pazarının bütünsel büyümesinde öne çıkan toplam bilgi teknolojileri başlığında büyüme, küresel krizin gölgesinin biraz olsun azaldığı dönemde, 2011 yılında 1 trilyon 28 milyar 50 milyon avroya ulaştı. 2012 yılında da 1 trilyon 80 milyar avroya yükselerek, mütevazi bir tepki verecek. Küresel iletişim pazarı konusunda ise EITO tahminleri ile daha pozitif bir tablo çiziyor. Buna göre, 2009 yılından bu yana istikrarlı bir büyüme sergileyen iletişim pazarında büyüklük, 2011 yılında 1 trilyon 424 milyar 408 milyon avroya yükseldi. Bu rakamın 2012 yılında 1 milyar 497 milyar avroyu aşması EITO’nun tahmini. Küresel hedeflerden bölgeye, Avrupa’ya indiğimizde ise krizin etkilerindeki ülkelerin hala toparlanamamış olduğu gerçeği ışığında, birçok başlıkta durağan bir tablo ortaya çıkıyor. Tüketici elektroniği pazarında küçülme ise 2011 yılında bir önceki yıla göre gerileme ile 2011 yılında ise 56 milyar 567 milyon avro olarak kendini gösteriyor. 2012 yılında pazardaki küçülmenin 54 milyar 210 milyon avroya, 2013 yılında ise 53 milyar 109 milyon avroya gerilemesi EITO’nun tahmini.
