Bir fotoğrafta 'haklı' fırtına

Facebook’un Instragram’ı almasından bu yana ilk büyük politika değişikliği hayata geçiyor. Bu kapsamda Instagram, kullanıcıların fotoğraflarını bir ödeme veya bilgilendirme yapmaksızın satma hakkına sahip olduğu iddiasıyla yol alıyor. Konuyla ilgili bir açıklama yapan Instagram, kullanıcıların fotoğraflarını bir ödeme veya bilgilendirme yapmaksızın satma hakkına sınırsız süre için sahip olduğunu belirtirken, bu politika değişimi kamuoyunda da tepkileri beraberinde getirmekte gecikmedi.

16 Ocak’ta yürürlüğe girecek olan bu yeni fikri mülkiyet hakları uygulaması, Facebook’un Instagram’ı satın alma işlemlerini tamamlamasından üç ay sonra hayata geçmiş oluyor. Kullanıcılar, Ocak ayında bu yenilenen haklar yürürlüğe girmeden önce hesaplarını silmezlerse, o zaman bu değişikliğin dışında da kalamayacaklar.

Hesabı silmek yetmiyor

Yeni kurallar kapsamında, Facebook da, tüm Instagram fotoğraflarını, reklam için de olmak üzere, şirketlere veya diğer organizasyonlara lisanslamak için mülkiyet hakkına sahip. Bu da internet sitesini dünyanın en büyük stok fotoğraf ajansı haline getiriyor. Kullanıcılar da Twitter mesajlarında bu gerçeğe dikkat çekiyor, ama tek farklı noktanın da, Instagram’ın kullanılan fotoğraflar için kendilerine bir bedel ödemeyeceği gerçeği olduğunu vurguluyor.

Değişen politikada bir ilginç detay da şöyle: Eğer Instagram kullanıcıları 16 Ocak 2013 tarihinden sonra da siteye fotoğraf yüklemeye devam ederler ve akabinde hesaplarını silerlerse, yine de Facebook’a bu görselleri satmak için sonsuza kadar geçerli ve değiştirilemez bir hakkı tanımış olurlar. Çünkü hukukçulara göre, bir hesabı silmenin Facebook’un haklarını sonlandırdığını ima eden hiçbir ibare yok.

Sorumluluk alınmıyor

Facebook’un Instagram kullanıcılarının fotoğraflarını satmak odaklı yeni hakları, kullanım politikası uygulamalarındaki iki yenileme ile geliyor. Bir bölüm, şu anda varolan ‘sınırlı lisans’ ibaresini, yeni kural listesinde ortadan kaldırıyor.  Ayrıca, kural listesine eklenen ‘devredilebilir’ ve ‘alt lisans kullandırılabilir’ ibareleri de, Facebook’un eline, kullanıcı fotoğraflarını farklı organizasyonlarla paylaşma hakkını sunuyor.

İkinci yeni bölüm ise Facebook’un bu fotoğraflardan para kazanmasına imkan veriyor. Buna göre, şu anda geçerli olan kullanım şartları bölümünde yer almayan bir ibare, yeni şartlar listesinde şöyle yer alacak: “bir şirket veya kuruluş sizin fotoğraflarınızı göstermek için bize ödeme yapabilir… bu ödemeli veya sponsorlu içerik veya promosyonlarla bağlantılı olabilir, size bir bedel ödenmeksizin.”

Instagram’ın bu yeni kullanım politikaları ile ilgili eleştiriler birbirini kovalarken, bu politikalar karşısında hukuki hak arama kapılarının da büyük ölçüde kapalı olduğu, şahsa ait fotoğrafların kullanımı karşısında yapılabilecek fazla bir şey olmadığı görülüyor. Çünkü yeni haklarla ilgili metinde ‘içeriğin kullanımı veya ifşasından biz sorumlu olmayacağız’ ve ‘Instagram, sizin sağladığınız herhangi bir içeriğin kullanımı veya ifşasından sorumlu olmayacaktır’ ibareleri yer alıyor.