Büyümenin önündeki engeller kaldırılmalı
Serbest Telekomünikasyon İşletmecileri Derneği (TELKODER), 2020 yılı Telekomünikasyon Sektörü Düzenlemelerine Yönelik Değerlendirmeler Raporu’nu paylaştı. BTK verilerine göre 2020 yılında telekomünikasyon sektörü toplam gelirleri 77 milyar TL’ye ulaştı. Ancak Bilgi ve İletişim Kurumu (BTK) ve Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) enflasyon verileri kullanılarak yapılan hesaplamalara göre enflasyon etkisinden arındırılmış sektör büyüklüğünün 15,27 milyar TL olduğu görülüyor. 2003 yılından itibaren sektörde dikkat çekecek seviyede büyüme olmadığına işaret eden TELKODER Yönetim Kurulu Başkanı Halil Nadir Teberci, “Sektörün büyümesinde yaşanan sorunların değerlendirilmesi ve ortadan kaldırılması gerek. Atılacak adımlar elektronik haberleşmenin etkin kullanımını sağlayacak ve dijital Türkiye, ulusal siber güvenlik ve veri stratejisi gibi kritik hedeflerimizi doğrudan etkileyecek” dedi.
Sektör gelirlerine de yer verilen raporda alternatif işletmecilerin 2020 toplam gelirlerinin 6,8 milyar TL olduğu, 2002’de başlayan serbestleşme hareketinde geçen 17 yılın sonunda alternatif işletmecilerin toplam sektör gelirleri içindeki payının beklenen büyüklüğe ulaşmadığı ve yüzde 8,8’lerda kaldığı görülüyor. Alternatif işletmecilerin pazar payları düşük, ama yerleşik operatörle hemen hemen aynı oranda yatırım yaptıkları görülüyor. Rapora göre, 2020’de Türk Telekom’un yatırımlarında bir önceki yıla göre yüzde 39,5, alternatif işletmecilerin yatırımlarında da benzer şekilde yüzde 39,3 artış yaşandı. Alternatif işletmecilerin daha büyük yatırımlar yapmaları için önündeki engellerin ortadan kaldırılması, Ortak Altyapı Paylaşım Protokolü’nün hayata geçirilmesi, belediyeler ile işbirliklerinin geliştirilmesi gerektiği üzerinde duruluyor.
Fiber altyapı küresel ortalamalara çıkmalı
Raporda sabit telefon hizmetleri alanında 2010’dan itibaren toplam ses trafiği içerisinde sabit ses trafiğinin ciddi oranda düşmeye başladığına dikkat çekiliyor. Tüm dünyada genel olarak sabit ses trafiğinin düşme eğilimi içinde olmasına karşılık, Türkiye’de düşüşün çok daha büyük olduğu, düşüşün temel sebebinin pazardaki rekabet eksikliği olduğu üzerinde duruluyor.
Fiber altyapıya yönelik değerlendirmelerde, 2012 yılından sonra Türk Telekom’un fiber km artış oranının yavaşlamış olduğuna dikkat çekiliyor. 2009-2020 arasında Türk Telekom fiber şebekesi yüzde 158,32 büyürken, alternatif işletmecilerin fiber şebekelerinin yüzde 448,55 büyüdüğü hesaplanıyor. Düzenleyici tedbirlere ve ekonomik avantajlara rağmen Türk Telekom’un fiber şebekesinin yeteri kadar büyüme göstermediğine, düzenlemelerin uygulanmasının etkisiz kalması nedeniyle alternatif işletmecilerin ise istedikleri yatırımları yapamadıklarına dikkat çekilerek 2023 yılına kadar her haneye fiber internet ulaştırılması hedefinin tamamlanması için bir an önce kritik adımların atılması gerekiyor. 5G’nin etkin kullanımı için de yaygın fiber altyapı gerekliğine dikkat çekilen raporda Türkiye’deki mevcut fiber uzunlukları ve yaygınlık oranlarının bu hedef için yeterli olmadığının, fiber altyapının dünya ortalamalarına getirilmesi için çalışmalara hız verilmesi gerektiğinin altı çiziliyor.
Veri merkezlerine pandemi ile talep patladı
TELKODER’in 2020 yılına ilişkin hazırladığı değerlendirme raporunda uydu ve haberleşme hizmetleri alanı da özel olarak ele alınıyor. Rapora göre; 2020 yılsonu itibariyle 13.613 uydu haberleşme hizmetleri abonesi bulunuyor, Türkiye üzerindeki uydu kapasitesi dikkate alındığında abone sayısının çok düşük olması dikkat çekici olarak nitelendiriliyor. Uydu sektörünün yeterince gelişememiş olmasının sektörün ve onunla birlikte TÜRKSAT’ın iç ve dış piyasadaki fırsatları kaçırmalarına neden olduğunun altı çiziliyor. Bu nedenle uydu haberleşme sektörünün önünde büyük imkânlar olmasına rağmen ihtiyaçlarının da bulunduğu kabul edilerek geliştirilmesine odaklanılması gerekiyor ve uydu proje ve hizmetlerinin dünyada yaşanan teknolojik gelişmeye uygun olarak planlaması önem arz ediyor. Raporda Dünya Elektronik Haberleşme Gelirleri/Uydu Haberleşme Gelirleri ve Türkiye’nin Elektronik Haberleşme Gelirleri/Uydu Haberleşme Gelirleri karşılaştırılmasına dikkat çekilerek dünya ülkeleriyle benzer bir büyüklüğü yakalayabilmemiz için uydu sektörümüzün en az 10 kat büyümesi gerektiğine vurgu yapılıyor.
Raporda veri merkezlerindeki yoğunluğun özellikle pandemi döneminde arttığına dikkat çekiyor. Veri merkezi ve ağ hizmetlerine talebin artması yerli veri merkezlerinin kurulmasını da zorunlu kılıyor. TELKODER’e göre; dünya ile uygun standartlarda veri merkezi işletmeciliğinin yapılabilmesi için harekete geçilmeli ve bunun için de veri merkezleri desteklenmeli, diğer ülkelerde olduğu gibi indirimli elektrik ve vergi indirimi gibi teşvikler sağlanmalı. Küresel veri merkezi pazarının önemli bir kısmına hakim olan ve ülkemizdeki pek çok kurumun verilerinin de bulunduğu Microsoft Azure, Amazon AWS, Google ve Alibaba Cloud gibi işletmecilerin Türkiye’deki veri merkezi işletmecileri ile işbirliği yapmaları da sağlanmalı.
