Kamu kurumları asli işlerine yoğunlaşmalı

Türkiye’de bilgi ve iletişim teknolojilerinde dışkaynak kullanımı düşük olmakla beraber giderek yaygınlaşıyor. Kurumlar, bazı sıkıntılar yaşasa da dışkaynak kullanımıyla sağladıkları verimliliği, maliyet avantajlarını görmeye başladılar. Kamu kurumları özellikle bilgi güvenliği konusunda ve bazı yasal gerekçeler öne sürerek dışkaynak kullanımını tercih etmiyorlar. Türkiye’de kamu kurumları “istihdam kaygısı”yla da dışkaynak kullanımına çok sıcak bakamayabiliyorlar. Kamu kuruluşları ana faaliyet konularında da avantaj yaratacak özellikle BT hizmetleri konusunda dışkaynak kullanabilirler. Dışkaynak hizmetleri, özellikle büyük yatırım gerektiren projelerin finansmanını kolaylaştırmak, kaynak sıkıntısını giderebilmek amacıyla önemli bir alternatif yaratabiliyor.
Uzmanlar tarafından, e-devlet yapılanmasının gündemde olduğu ve bu alanda ciddi yaklaşımların oluştuğu günümüzde dışkaynak kullanımına en çok ihtiyaç duyması gereken sektörlerin başında kamunun geldiği belirtiliyor. Özellikle bu alanda nitelikli insan kaynağı, altyapı ve donanım eksikliği içindeki kamu kurumlarının dışkaynak kullanımı kullanmaksızın bu alanda başarıya ulaşmaları, en azından günümüz bilişim standartlarına ulaşmalarının oldukça zor olacağı belirtiliyor. Bu bakımdan kamu kurumlarının dışkaynak kullanımına dair stratejiler geliştirmesi ve bu stratejilere uygun olarak gerekli aksiyonları alması, özellikle e-devlet yapılanmasına da ciddi katkı sağlayacaktır.

Yarının ihtiyacı da gözönünde bulundurulmalı

Kamunun yapacağı teknolojik yatırımlarından beklenen fayda; en geniş çerçevede kamusal kurumların  işlevlerinin  etkin ve verimli bir şekilde yapılmasına olanak tanınması ve en azından bu bağlamda devletin müşterisi sayılabilecek vatandaşın memnuniyetinin sağlanması olarak ikiye ayrılabilir. İsnet Genel Müdür Yardımcısı Hakan Yüksel, görüşlerini şöyle açıkladı:
“Her iki amaç açısından da bakıldığında kamunun yapacağı teknolojik yatırımlarda öncelikli konunun çok geniş bir alana yayılan ihtiyaçların karşılanmasına yönelik maksimum bütünleştirme seviyesinin gözetilmesi olduğunu düşünüyorum. Geçtiğimiz yıllarda yaşanan ve sonunda kamuoyunun baskısıyla çözümlenen TC kimlik numarası ve vergi numarası sorunu benzeri problemler hala  daha küçük çaplı da olsa  yaşanmaya devam ediyor. Dolayısı ile kamu yatırım yaparken sadece bugünün değil yarının da ihtiyacını karşılamaya yönelik adımlar atmalı. Maliyetleri azaltmak yatırımların en önemli hedefleri arasındayken dar kapsamlı değerlendirmeler sonucu yapılan yanlış yatırımlar tam tersi bir sonuçla karşılaşılmasına sebep olabiliyor. Ayrıca  yatırım kararı alınırken üretici şirketlerin yönlendirmelerinden kaçınmak gerekiyor. Belki de kamuya danışmanlık yapacak bağımsız danışman şirketlerin sayısının artması ya da ihale kanununda bunu mümkün kılacak düzenlemelerin yapılması lazım. Bugünün iş dünyasındaki en önemli yönelimlerinden olan müşteri odaklı çalışma prensibini kamunun da mutlaka benimsemesi  gerekiyor. Hala benzer birtakım işler için birçok farklı kurumla  muhatap olmak zorunda kalıyoruz. İnsanların tek bir noktadan  tüm kamu hizmetlerine ulaşabilmesi vizyonu tüm yatırımların ışığı olmalı.”

Yetersiz kalınan durumlarda mutlaka danışmanlık alınmalı

1990’lı yılların sonunda çok ciddi bir ivme kazanan kamu BT projeleri ve yatırımları, 2003-2005 arasında meyvelerini toplamış ve e-dönüşüm çerçevesinde, ülke çapında büyük kamu projeleri ortaya çıkmıştır. Ancak bu tarihten sonraki Kamu BT yatırımlarının bir duraklama dönemine girdiğini belirten Oytek Ankara Bölge Müdürü Hakan Aksüyek, şunları kaydetti:
“Bu tarihlerden başlayarak kamu yatırımlarında ciddi bir daralma, hatta gerileme görülmekte ve bu durum özellikle son üç yılda hissedilir bir şekilde kendini göstermektedir. Daha önceden büyük projeler yapmış ve hayata geçirmiş olan kurumlar, yeni projeler üretememekte, mevcut projeleri ise ek desteklerle ayakta tutmaya çalışmaktadır. Çünkü, büyük boyutlu projeler tasarlanırken; gerek bilgi ve deneyim, gerekse uzman personel eksikliğinden, bu projelerin uzun vadeli sürdürülebilme maliyetleri tam olarak hesaplanamamıştır. Sadece ucuz mal ve hizmet alımı esaslarına göre yapılan ihalelerde, satın alma maliyetlerinin kat kat üstünde sürdürme maliyetleri ortaya çıkmaktadır. Bu beklenmedik, ya da tam hesaplanamamış durum yeni BT yatırımlarında da bir yavaşlama, ağırdan alma eğilimine yol açmıştır.
Ayrıca kurumlardaki uzman ve nitelikli bilişim personeli kadrolarının yetersizliği ve bu konuda yapılması gereken yasal düzenlemelerin (nitelikli BT elemanı yetiştirme ve istihdam etme) bir türlü yapılamaması da kurumsal projelerin sürdürülebilirliği konusunda büyük bir eksiklik oluşturmaktadır.
E-devlet yapısını doğru ve sağlıklı oluşturma çerçevesinde; en üst düzeyde, kurumlar arası koordinasyonu sağlayacak etkili, yetkili ve denetime açık bir üstyapının acilen hayata geçirilmesi; kurumların BT yatırımlarını, BT stratejisine ve diğer kurumlara uyumlu bir biçimde yapmasını sağlaması gereklidir. Üstyapı bu denetim ve yönlendirme görevini yaparken de piyasa ekonomisi kurallarını bozmayıp, aksine teşvik edici olmalıdır.”
BT yatırımı yapacak bir kurumda yapılacak ilk çalışma; yasalar ve mevzuat çerçevesinde kuruma verilmiş olan görevleri en verimli şekilde yerine getirebilmek için neye gereksinim olduğunun belirlenmesidir. Aksüyek’in verdiği bilgilere göre, bu çalışma sırasında uzmanlar, kurumun kullanabileceği kaynakların türlerini (insan, para, malzeme, diğer) miktarlarını, kullanım haklarını ve zamanlarını da belirlemelidir. Bu çalışmalar sırasında BT stratejisi ve kuruma yüklenen görev varsa dikkate alınmalıdır. Kurumlar yeterli uzman personele sahip olmadıkları için, teknolojik yatırım gereksinimlerini doğru belirlemeye yönelik sağlıklı bir ön çalışma yürütememektedir. Bu konuda çok ciddi bir uzman desteği gereklidir.
Bu çalışmayı kurumda yapacak uzman eleman bulunamaması durumunda danışmanlık-uzmanlık hizmeti satın alınmalıdır. Kurumlar, özel sektör ile işbirliği yaparak, kurumsal proje üretimine ilişkin çalıştaylar yapmalı ve sonuçlarını tüm kamu ile paylaşmalıdır. Kurumlar, gelir getirecek projeleri hayata geçirilmesinde finansal sorunlarını çözmek için yap-işlet-devret ve benzeri modelleri devreye alabilmelidir.