Afet yönetiminde dijital dönüşüm veri temelli bir yapılanmada olmalı

‘Orman Yangınları’, ‘Pandemi’, ‘Depremler’, ‘Su Baskınları ve Taşkınlar’, ‘Kuraklık ve Çölleşme’ başlıkları ayrı ayrı çalıştaylarda derinlemesine incelendikten sonra 23 Şubat tarihinde, Ankara AFAD Konferans Salonu’nda düzenlenen ‘İnsan, Teknoloji ve Doğal Afetler’ panelinde toplu halde tartışıldı ve ülkemizin doğal afetlerle ilgili sorunları, teknoloji ve ülke politikası boyutlarındaki çözüm önerileri bir bütün olarak ele alındı.

Türkiye Bilişim Derneği tarafından 21 Ekim – 23 Kasım 2021 tarihi arasında gerçekleştirilen ‘İnsan, Teknoloji ve Doğal Afetler’ etkinliklerinde; doğal afetlerde teknolojinin nasıl kullanıldığı ve bunun sonucunda afetlerin insan odağında sosyo-kültürel yapıya, sosyo-ekonomik yapıya, çevreye ve yaşamımıza olumsuz etkilerinin ne kadar azaltılabileceği ele alındı. Bu çalıştaylarda; günümüzde ve gelecekte küresel düzeyde alınması gereken önlemler; ‘Orman Yangınları’, ‘Pandemi’, ‘Depremler’, ‘Su Baskınları ve Taşkınlar’, ‘Kuraklık ve Çölleşme’ başlıklarında ayrı ayrı derinlemesine tartışıldı. Bu etkinliklerin son adımı olarak 5 ayrı çalıştayda ele alınan konular, ‘İnsan, Teknoloji ve Doğal Afetler’ panelinde toplu halde tartışılarak ülkemizin doğal afetlerle ilgili sorunları, teknoloji ve ülke politikası boyutlarındaki çözüm önerileri bir bütün olarak masaya yatırıldı. Etkinliğe; Ankara Vali Yardımcısı Dr. Ayhan Özkan, AFAD Başkan Yardımcısı Önder Bozkurt, TBD Genel Başkanı Rahmi Aktepe ve sektör temsilcileri katıldı.

Afet sorunları dikey hiyerarşiyle değil yatay hiyerarşiyle çözülebilir

“Teknoloji; inisiyatifimiz dışı olaylara karşı kullanabileceğimiz en önemli araç” ifadesini kullanan Ankara Vali Yardımcısı Dr. Ayhan Özkan, “Afet öncesi planlarımızı yapmak zorundayız; teknolojiyi kullanamazsak ciddi sorunlarla karşı karşıya kalırız. Afet sorunları dikey hiyerarşiyle değil, yatay hiyerarşiyle çözülebilir” değerlendirmesinde bulundu. AFAD Başkan Yardımcısı Önder Bozkurt da, Türkiye’de afetlere etkin müdahale ve afet risklerini azaltma konusunda yoğun şekilde çalıştıklarını kaydetti. Diğer yandan yerli ve milli bir yazılım olan ‘AFAD Acil Mobil Uygulaması’nın tek tuşla; acil çağrı, en yakın toplanma alanı ve afet eğitim videoları gibi özelliklere ulaşılmasını kolayca sağladığının bilgisi verildi.

Teknolojik kabiliyetlerimizi doğal afetlere daha hızlı hazırlamalıyız

TBD Genel Başkanı Rahmi Aktepe, gerçekleştirilen toplantının çalışma alanı farklı birçok paydaşın arasında topyekûn dayanışmanın ve ortak akıl ile sonuca ulaşmanın en güzel örneklerinden biri olduğunun altını çizdi. Aktepe, “Doğal afetlerde belirgin artışlar görmekteyiz, bunun nedeni de insanoğlu olarak iklim üzerinde yarattığımız olumsuz etkilerdir. Bu nedenle şu anda küresel olarak en ön planda; doğayı koruma ve ‘yeşil’ başlığı altında sürdürülen ulusal ve uluslararası boyutlarda bir mücadele söz konusu” açıklamasını yaparak şunları kaydetti: “‘Doğal afetlere hazır mıyız?’, ‘Doğal afetler anında çok güvendiğimiz teknolojilerimiz bizi destekleyebilecek mi?’ soruları sürekli gündemde. Yaşanan olayların ardından fark ediyoruz ki teknolojik kabiliyetlerimizi doğal afetlere daha hızlı hazırlamalıyız çünkü büyük afetlerin ne zaman oluşacağı belli olmuyor.”

‘Doğal Afetler’ değil, ‘Doğa Kaynaklı Afetler’

Açılış konuşmalarının ardından başlayan ‘İnsan, Teknoloji ve Doğal Afetler’ panelinin moderatörlüğünü TBD İcra Kurulu Başkanı Dr. Aydın Kolat gerçekleştirdi. Panele; Ankara Vali Yardımcısı Dr. Ayhan Özkan, Hacı Bayram Veli Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Türksel Kaya Bensghir, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yüksel Ardalı, Akdeniz Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Orhan Özçatalbaş, AFAD Bilgi Sistemleri ve Haberleşme Dairesi Başkanı Nihan Karacameydan, Vodafone Türkiye İş Sürekliliği Kıdemli Müdürü Mustafa Komut, TBD İcra Kurulu Üyesi Abdullah Raşit Gülhan, TBD İcra Kurulu Üyesi Dr. Nihat Yurt katıldı. Dr. Aydın Kolat, tüm panellerde 110 kişilik ekibin görüşünün alındığına dikkat çekerek Türkiye’nin afet politikasına katkı sağlamak istediklerini kaydetti. Büyük verinin öneminin altını çizen Abdullah Raşit Gülhan, akademisyenlerin bu verilerden senaryolar çıkarmaları gerektiğini belirtti. Dr. Nihat Yurt, yanlış bilginin ışık hızıyla yayıldığını vurgulayarak infodemi ile mücadele edilmesi gerektiğini, yeni çağda sağlık iletişim stratejisinin çok önemli olduğunu vurguladı ve risk yönetiminin ancak bu şekilde sağlanabileceğini ifade etti. Prof. Dr. Türksel Kaya Bensghir, ‘Doğal Afetler’ değil de, ‘Doğa Kaynaklı Afetler’ kavramının doğru olduğunun altını çizerek “Ülke olarak veri politikası geliştirmemiz gerekiyor. Teknoloji veriyle beslenecek. Veriyi etkin yönetecek ülke konumuna geldiğimizde pek çok sorunu çözmüş olacağız. Geleceği veri temelli olarak görebilmek çok önemli. Afet yönetiminde dijital dönüşüm veri temelli bir yapılanmada olmalı” açıklamasını yaptı.

Vatandaş hafızası veri tabanına yerleştirilmeli

Akıllı kent sistemlerinin kurulması gerektiğine dikkat çeken Prof. Dr. Yüksel Ardalı, “Vatandaş hafızası da veri tabanına yerleştirilmeli” dedi. Prof. Dr. Orhan Özçatalbaş, sürdürülebilir kentsel su yönetimlerinin dikkate alınmasının önemine değinerek ‘Su Ayak İzi’nde Türkiye’nin bilinenin aksine zengin olmadığını kaydetti ve “Türkiye su stresi altında olan bir ülkedir” ifadesini kullandı. AFAD’ın projelerini anlatan Nihan Karacameydan, AFAD haberleşme teknolojilerinde çok geniş bir Ar-Ge portföyü olduğunu vurgulayarak ‘Erken Uyarı Sistemleri’ni yaygınlaştırmamız gerektiğini dile getirdi ve “Verimiz olmadan öğrenemeyiz, paylaşamayız” dedi. Mustafa Komut, 3 operatör olarak İstanbul deprem senaryosu çıkardıklarının altını çizerek kriz yönetim ve afet müdahale planları kapsamlarını oluşturduklarını söyledi. Dr. Ayhan Özkan, doğal afetlerde hem zaman yönetiminin hem de yöneticilerin çok önemli olduğunun altını çizdi ve “Süreci yönetmeliyiz” ifadesini kullandı. Panelin sonunda Dr. Aydın Kolat, tüm başlıklardaki ortak sorunları şöyle sıraladı: Yasa ve mevzuat, nitelikli insan kaynağı, gönüllülerin iyi eğitilmesi, Ar-Ge kültürü, verinin kullanımı ve paylaşılması, bilgilendirme eksikliği, uzman kadro ve yetişmiş eleman.  Kolat, ayrıca şu noktaları vurguladı: “Politikalar olmalı ve uygulanmalı. Afetlerde teknoloji kullanılmalı. Farkındalık eğitimleri çok önemli. Yerli ve milli ürünler güvenlik açısından büyük önem taşıyor. Bilinçlendirme ve bilgilendirme şart. Amacımız; STK’lar, vatandaş ve devlete düşen sorumlulukları ortaya çıkararak Türkiye’nin afet problemini çözmeye katkı vermek.” Panel sonrasında ise ülkemizde olabilecek doğal afetlerde paydaşlara düşen sorumluluklar eylem bazında belirlenerek ortak akılla ortaya çıkan bilgiler bir kitap haline getirilip ilgili Bakanlıklar, Cumhurbaşkanlığı Ofisleri, diğer kamu ve özel sektör kurumları, üniversiteler ve STK’larla paylaşılacak.