Ar-Ge’nin ticarileşmesi için yeni yönetmelik

4691 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’nda yapılan düzenlemelerin yer aldığı yönetmelik yayınlandı ve kanundaki değişikliklerin nasıl uygulanacağı konusundaki belirsizlikler netlik kazandı. Teknopark Yönetmeliği birçok önemli değişiklik ve netlik barındırıyor.

12 Mart 2014 tarihinde yayınlanan yönetmelik, birçok açıdan teknopark ekosistemine ve kamuya faydalar sağlarken, Ar-Ge çalışmalarının ticarileştirilmesi, girişimcilerin desteklenmesi, üniversite-sanayi işbirliği gibi başlıklarda önemli değişiklikler, teşvikler ve netlikler içeriyor. Öncelikle tanımlarda değişikliğe gidilerek; Ar-Ge tanım ve mevzuatlarında uluslararası tanımlarla ortak dil kullanılmaya başlandı. En önemlisi, 2001 yılında çıkan kanundaki tüm destek ve istisnalara ait süreler 2023 hedefleri kapsamında 31 Aralık 2023 tarihine kadar uzatıldı. Ayrıca, teknoloji geliştirme bölgelerinde yer alan muafiyet ve istisnalarda kapsam genişletiliyor.

Ekstra destekler de gelebilir
Yeni yönetmelikle teknoparklarda Ar-Ge’ye dayalı üretim ile ilgili gri alanlar netlik kazandı ve gerçek hedefe gidişin önü açıldı. Bu kapsamda Ar-Ge faaliyetleri, özüne uygun olacak ve ticarileştirme adımlarını destekleyecek biçimde yeniden tanımlanıyor ve buna uygun biçimde genişletiliyor.

Gerçek anlamda işbirliği zamanı
Sistem Danışmanlık Kurucu Ortağı Yeminli Mali Müşavir Hüseyin Karslıoğlu’na göre, teknoparklarda üretim faaliyetinin önünün açılması çok kritik ve önemli bir adım. “Bu yönde detaylı düzenlemeler yapılmış” yorumunu yapan Karslıoğlu, şu tahminleri paylaşıyor:
“Yapılan düzenlemelere baktığımda bunun ardından, teknoparklarda geliştirilen ürünlerin teknoparklarda üretimine de önemli teşvik ve destekler geleceğini görebiliyorum. Bu adım teknoparkları çok daha ofansif bir pozisyona taşıyarak, üniversite-sanayi işbirliğini bir üst seviyeye taşıyacak.”
Teknoparklarda yapılan Ar-Ge faaliyetlerinin özellikle geliştirme kısımları sahada ve müşteride yapılabiliyor. Yeni düzenleme ile müşteri, yani sanayi ile sahada yapılabilecek geliştirme faaliyetleri de destek kapsamına alınıyor.

Yönetici şirketlerin sorumlulukları netleşti
Teknoloji geliştirme bölgelerinin sorumluluklarından en önemlisi katma değerli Ar-Ge yapmaya ve yaptırmaya teşvik etmek ve yeni girişimcilerin ortaya çıkarılmasını sağlamak. Dolayısıyla bu kapsamda Teknoloji Transfer Ofisleri, Kuluçka Merkezleri ve Teknoloji İşbirliği Programları’nın ciddiyetle yürütülmesi, ticarileşmesi ve uluslararası hale gelmesini sağlamak amacıyla da yönetmeliğe yeni maddeler ekleniyor. Örneğin bu maddelerde belirlenen sürelerde yönetici şirketlerin mutlaka Teknoloji Transfer Ofisleri ve Kuluçka Merkezi kurmaları gerekiyor. “Yönetici şirketin bu kapsamdaki görev ve sorumlulukları belirleniyor” diyen Karslıoğlu’nun da belirttiği gibi, kuluçka şirketleri bu taslakta ilk defa yer verilen oluşumlardan biri. Yönetici şirket, kuluçka şirketlerinden kamu destekli Ar-Ge projesine sahip olanlar için birim metrekare kira ücretlerinin yüzde 25’inden, diğerleri için yüzde 50’sinden fazla olmamak üzere, Ar-Ge projesi süresi esas alınarak, en fazla 36 aya kadar indirimli yer tahsis edebilecek.

Yönetmelik, her kesim için ‘fayda’ demek

KAMU: Firmaların ve üniversitelerin sağladığı faydalar dolaylı olarak kamunun amacı ve hedefi olduğu için bu yönde önemli faydalar sağlanacak. Bu yapı ile kamu adına Ar-Ge konusunda üretime ve ticarileşmeye yönelik yeni destek ve teşviklerle ilgili yeni altyapılar sağlanmış oldu. Bu arada kamu, kendi yönetim ve ölçme-değerlendirmeleri için netleştirmeler de yaptı.
GİRİŞİMCİLER: Tanımsal ve çerçeve olarak belirsizliklerin azaltılması ve üretime izin verilmesi temel faydalar olarak öne çıkıyor. Dışarıda geçen geliştirmeye yönelik makul sürelerin de istisna edilebilecek olması, proje sunum, kabul ve değerlendirme süreçlerinin daha netleşmesi de önemli. Bir tarafta da, küçük firma ve proje sahiplerine avantajlı kabuller ve ekstra destekler sağlanıyor.

Teknoparkta üretim zamanı

Kanunda değişiklikle birlikte daha önce sadece hizmet üretilirken, teknoparktaki Ar-Ge çalışmaları sonucunda ortaya çıkan ürünün üretilmesi olanağı da getirildi. Ancak bu üretim faaliyeti ile ilgili hiçbir istisna uygulanmayacak. Güncellenen kanun ile işletmelere, bölgede başlatıp sonuçlandırdıkları Ar-Ge projeleri sonucu elde ettikleri teknolojik ürünün üretilmesi için gerekli yatırımı, yönetici şirketin uygun bulması ve Bakanlığın izin vermesi şartıyla bölge içerisinde yapabilmesi imkânı getiriliyor. Bu yatırımlar nedeniyle bölgede çalışan personel ve bu yatırımlarından elde edilecek kazançlar bölge dışında faaliyet gösteren işletmelerin ve bunların personelinin tabi olduğu esaslara göre vergilendirilecek. Bu kapsamda Bakanlıkça belirlenen yüksek teknoloji alanlarında teknolojik ürün yatırımına izin veriliyor. Teknolojik ürün yatırımı için gerekli olan bina ve tesis yapılaşma miktarı da bölgenin toplam yapılaşma hakkının yüzde 35’inden fazla olamayacak.

Yeni düzenlemeler de olacaktır

Hüseyin Karslıoğlu’nun da dikkat çektiği gibi, bu yönetmelik birçok sıkıntılı konuyu netleştirdi. “Ancak kabul edersiniz ki Ar-Ge gibi tanımlanması ve formatlanması zor bir konuyu tüm detay ve etkileri ile kanunlaştırmak çok zor” yorumunu da yapan Karslıoğlu, özellikle üretim, paralel teşvik ve desteklerden yararlanma, süreler ve yetkiler konusunda kısa ve orta vadede yeni düzenlemeler yapılmasını beklediğini vurguluyor.