BİREYSEL
ROBOTLAR YAPAY ZEKA İLE AKILLANIRKEN, BİREYİN DE ELİ VE BEYNİ ÇİPLENİYOR
Özellikle makine öğrenmesi ve derin öğrenme sayesinde, son yıllarda örneğin AlphaGo gibi insanı aşan yapay zeka uygulamalarının ortaya çıkmasıyla, bireyin gelecekteki dünyada işlev ve konumu tartışılır oldu. Distopik ve ütopik hayalgüçleri ile magazinsel abartılar harekete geçti. Orta yol görüşler ise, örneğin, günümüzde yapay zekanın 4-5 yaşındaki çocuk düzeyine bile gelmediği veya duygu gibi insana özel nitelikleri taşımadığı, yani insanlığa karşı bir tehdit olamayacağı yönünde.
Öte yandan, insan da olduğu gibi durmuyor ve teknolojiyi sadece giymekle kalmıyor, bedensel olarak da teknolojiyle bütünleşiyor. Genellikle ihmal edilen bu gelişme üzerine İngiltere’de Royal Society “iHuman” raporunu yayımlamış ve ben burada özetlemiştim (http://bit.ly/35AgOnC). Bu yolda, günümüzde iki önemli hareketlenme var: ele ve beyine çip yerleştirmek.
Eli Çiplemek Başladı
İsveç’te, Jowan Österlund’un 2013 yılında kurduğu şirketi Biohax, bugüne kadar 4000’den fazla insanı çipledi. Bunun büyük çoğunluğu, teknolojiye özel yatkınlığıyla bilinen İsveçliler. Ülke nüfusunun yaklaşık %4’ü çiplendi. Pirinç tanesi büyüklüğünde ve 1 kilobyte hafızalı çip, bireyin baş ve işaret parmağı arasındaki yumuşak kısımdaki derinin altına, aşı yapar gibi bir işlemle yerleştiriliyor.
Temassız işlem gören kartlar gibi, NFC (near field communication) okuyucuya 1 cm mesafeden iletişim kuran çip, kredi kartı, anahtar, toplu taşıma bileti, her türlü kimlik işlevleri görebiliyor ve şifre gibi bilgileri aktarabiliyor. Ayrıca, bazı sağlık bilgilerimizi de hafızasına kaydetmek mümkün. Böylece, acil hastaneye gitme durumunda, hekimler bu bilgilere kolayca ve hızla erişebilir.
Geçtiğimiz ay, Birleşik Arap Emirlikleri merkezli telekomünikasyon hizmetleri sağlayıcısı Etisalat şirketi, Biohax ile ortaklaşa çipleri pazarlama anlaşması yaptı. BAE’de, özellikle Sağlık Bakanlığı ve Finans Bakanlığı’nın çipleme konusuyla ilgilendiği anlaşılıyor (http://bit.ly/34m7T8S).
Biohax’i 2013’de kuran ama 2016’da tam zaman çalışmaya başlayan Österlund, Fortune dergisinde Ocak ayında yayımlanan söyleşisinde (http://bit.ly/34iWBSN), şimdiye kadar fazla talep görmeyen çiplenmenin, yakın zamanda milyonların ilgisini çekeceğine inandığını belirtiyor.
Amerika’da iki kesimden kaynaklanan bir direnç oluşmuş durumda. Köktendinci çevreler çiplenmeyi “şeytanlaşmak” olarak gördüğü için karşı (http://bit.ly/2Oh0BxA), çiplerin inert (eylemsiz) olduğu bilgisinden yoksun kimileri ise gözetim ve mahremiyet ihlali kaygısıyla karşı. Hatta, bazı tutucu eyaletlerde çiplenmeyi yasaklayan yasa çıkarıldı. Bu arada, Amerika’da transhümanizmin önde gelen savunucusu ve 2020 başkanlık seçimleri için Cumhuriyetçi Parti’den Trump karşısına aday adayı olarak çıkan Zoltan Istvan, 2015 yılında çiplenmişti.
Beyni Çiplemek Gelecek Yıl Başlayabilir
Buradaki bir yazımda (http://bit.ly/2Mxc1wq), Elon Musk’ın, insan beyniyle bilgisayar arasında iletişim kurmayı hedefleyen Neuralink projesinden kısaca söz etmiştim. Temmuz’da bu konuda yaptığı ilk açıklamaya göre, kulağın arkasına yerleştirilecek bir çipe bağlı ve elektrodlar taşıyan çok ince teller beyne doğru yayılarak, oradaki aktiviteyi hem stimüle edebilecek hem de kaydedebilecek. Bu proje ile Parkinson gibi sinirsel hastalıkların tedavisi mümkün olabilir.
Fakat, Elon Musk tabii her zamanki gibi destansı iddialar peşinde. Yapay zekanın bir gün insanı gölgede bırakabileceği endişesini birkaç kez vurguladığını, hatta herkesin önünde Zuckerberg ile bu konuyu tartıştığını biliyoruz. Bu projeyle gerçekleştirmek istediği ütopyası, ileride insan ile yapay zekanın simbiyoz (ortakyaşam) içerisinde olmasını sağlamak.
Temmuz ayında yaptığı açıklamada, maymun beyni ile bilgisayar arasında iletişim kurmayı başardıklarını ve insanla ilk deneyleri 2020 sonlarında gerçekleştireceklerini büyük bir heyecanla paylaştı. Fakat, tabii maymunun webde gezinme gibi ilgisi olamaz. Olsa olsa, imleçi hareket ettirebilmiştir. Neuralink ile ilgili bu ve diğer bazı kuşkular geçtiğimiz ay iki bilim insanı tarafından ortaya kondu (http://bit.ly/35JnbFh). Ama, zaten ben Elon Musk’ın, başta kuşkuyla karşılanmayan, tartışma yaratmayan bir projesini pek hatırlamıyorum.
