Çevre korumaya drone
Avrupa’nın nehir ve göllerindeki kirliliği, drone’lar ölçecek. Ama bu drone’lar uçan değil, yüzen cinsten. AB Ufuk2020 (Horizon) bu işe 8.8 milyon Euro ayırdı. İngiliz Brunel Teknik Üniversitesi başkanlığında, Verona (İtalya), Viyana üniversiteleri ve 14 özel şirket 1 Haziran’dan başlayarak 2020 Ocak sonuna kadar IntCatch adlı bu projede çalışacak.
Su kirliliği araştırmasına İtalya’da Verona (Romeo&Jüliet’in şehri!) yakınındaki Garda gölünden başlanacak. Verona Üniversitesi, kimyasal ve biyokimyasal analiz yapacak donanımda özel tasarım yenilikçi bir su drone’u imal etti. Normalde, tanesi 20 bin Euro’ya ulaşan böylesi analiz drone’unu Verona, 5 bin Euro’ya üretti. Şimdilik tek olan bu drone, Garda gölündeki kirliliği somut verilerle saptayacak. Bu gölün güney kıyısı ile Verona arası 30 km kadar. Göl, Verona’nın ana su kaynağı.
Sonra sırada Tuna nehri var. Almanya’nın Ren, Fransa’nın Sen, İngiltere’nin Thames nehirleri var. Yunanistan’da Atina’nın içme suyunu karşılayan Yliki Gölü de sırada. Bütün bu su kaynaklarındaki kirlilik, çeşitli akademik yayınlarda sıralanıyor. Atlas ve Pasifik Okyanuslarındaki plastik yığıntılarına dair haberler daha öne çıkarken, Avrupa’daki su kaynaklarındaki kirlilik ve atık sorunu akademik dergilerde kayboluyor.
Yine de Tuna Nehri’ndeki berbat durum en iyi bilinen: Günde 4.2 ton, yılda en az 1,500 ton çöp ve atık, bu nehirden Karadeniz’e akıyor. Karadeniz zaten kapalı ve üst kısmı dışında ölmüş bir deniz. Karadeniz’e akan bu kadar çok atığın kaynağı % 80 plastikler. İşin tuhafı, AB denetimlerine rağmen, plastik kaynağı ülkeler AB ülkeleri olmasına rağmen, bu kirliliğin önü alınamıyor. Çünkü AB ölçütlerindeki plastik tanımı eskide kalmış. Bir hukuki gedik var. Ayrıca, plastik üreticileri kendilerine ekstra maliyet bindirecek güvenlik ve çevresel önlemlere karşı güçlü lobi yapıyorlar.
Tuna’nın coğrafi özelliği de sorunu artırıyor: En geniş yerinde 350 metreye kadar yayılan bu nehir işlek bir su yolu. 81 milyon nüfuslu 19 ülkeden geçiyor ve 800 bin metrekare su toplama alanı var.
Fransa’daki Sen Nehri’nde yapılan plastik ölçümlerinde rakamlar daha düşük: Yılda 27 ton. Ama Ren Nehri’nde durum kötü: Her gün Ren’den Kuzey Denizi’ne 191 milyon plastik partikül dökülüyor. Partikül, 1 milimetre veya daha küçük olduğu için su arıtma tesislerinde yakalanamıyor. Çare? Mevcut arıtma sistemlerinin, nanoteknolojiyle (grafen) çalışan yeni tasarım sistemlere dönüştürülmesi gerek: Su molekülüne geçit veren grafen, daha iri molekül veya partikülleri tutabilecek. Laboratuvarda bu, gösterildi, ama gündelik yaşama henüz geçmedi.
