Çevrimiçine doğru müzayede

Merkezi Berlin’de olan Artnet, sanat müzayedesini çevrimiçi yapmayı ilk deneyen şirketlerdendi. 1999 gibi başladı. 2001 gibi bıraktı. Çünkü yürümedi. Müzayede, alıcı ile satıcının yüzyüze karşı karşıya geldiği bir ortamdı. Çevrimiçinde bu yüzyüzelik olamıyordu. Alıcı, alacağı eseri “gündüz gözüyle” göremiyordu. Sanat eserine, çıplak gözle bakmak gerekiyordu.
Çevrimiçinde aşk mümkündü. Dostluk kurmak, ahbaplık kurmak mümkündü. Ev alınabilirdi. Kitap, kap kacak, elbise alınabilirdi. Ama sanat eseri? I-ıh… Olamıyordu.
Büyük müzayede evleri Sotheby’s, Christie’s bu işe girişti. Hatta Sotheby’s ile eBay ortaklık yaptı. Yürümedi. Hepsi vazgeçti. Sadece, müzayede salonuna çevrimiçinden erişerek müzayedeye katılma izni verdiler, o kadar.
••
Artnet ise, büyük müzayede evleri gibi milyonluk milyarlık satışlar yapmamaya, daha mütevazi eserlerle meşgul olmaya karar verdi. 2008’de yeniden çevrimiçi müzayede işine başladı. Bu sefer oldu… 2010 yılında 12 milyon Dolar sadece satıştan kazandı. 2.5 milyon Dolar komisyondan kazandı. Alıcı, yüzde 15 komisyon ödedi. Satıcı yüzde 10 ödedi. Şirket gelirinin yüzde 14’ü çevrimiçi müzayededen geldi.
Artnet’te satılacak bir eserin ortalama fiyatı geçen yıl 5,600 dolardan bu yıl 6,800 dolara çıktı. Seneye 10 bin dolara doğru giderse, çevrimiçi müzayede uygulamasına alışılmaya başlandığını gösterecek. Bu iş modelinin, gayet muhafazakar 19. yüzyıl “klüp” havasında çalışan büyük müzayede evlerine uyması söz konusu olamaz. Onlar, “babadan gördükleri” sistemle devam edecekler. Zaten müşterileri farklı.
••
Art.sy adlı benzer bir başka şirket de piyasada. Hayata “startup” olarak başladı. Yatırımcıları arasında Google CEO’su Eric Schmidt, basın imparatoru Rupert Murdoch’un eşi Wendy, Twitter kurucusu Jack Dorsey ve başkaları var. Bu arkadaşlar toplam 1.25 milyon dolar yatırdılar. Art.sy’nin hedef  kitlesi genel sanat al-sat değil, yüksek modern sanata ilgi duyan süper zengin küresel koleksiyoncular. Bu nedenle, New York ve Londra’da modernist galerileri olan  Larry Gagosian, şirkete danışmanlık yapıyor. Bu isimleri duyanların parasal katkısıyla Art.sy bütçesi 1.41 milyon dolara çıktı.
İşin püf noktası: Art.sy için bir öyle bir kod yazılacak ki, sanatçıları ve eserleri 170 farklı ölçüte göre sınıflayacak. Ortaya çıkacak vektörlere göre kümeler oluşacak. Alıcıyla satıcıyı, eser bazında excel listesi gibi karşı karşıya getirecek. Bir kaç tıklamayla, aradığınız sanat eserini daha kolay bulacaksınız. Karşısında fiyatı da yazacak. Amazon gibi, eBay gibi otomatik ve sıradan.