Çin'de 'Snowden' etkisi
IBM ve Cisco gibi ABD teknoloji şirketleri, ABD casusluk skandalının büyümesi ışığında Çin’e ürün ve hizmet satışında zorlu günler geçiriyor. Konuyla ilgili bir açıklama yapan Cisco, bu çeyrekte gelirinin yüzde 10 düşeceği, hatta bunun 2014 ortasına kadar süreceği tahmininde bulundu. Buna gerekçe ise küresel bazda devam eden ABD hükümet programlarına karşı Çin’in tepkileri.
Reuters’in haberinde, eski NSA çalışanı Edward Snowden’ın açıklamaları ile ortaya çıkan, hassas bilgilere erişimi içeren ve beraberinde büyük bir skandal halini alan gündeme değiniliyor. Bu açıklamalar Çin medyasında fırtına etkisi yaratırken, Beijing yönetimi de yazılım ve donanım yetkinlikleri konusunda pazar gücünü kullanma eğilimi içine girdi. Analistlere göre, Çin artık kendi teknolojisini kullanma, kendi teknoloji lideri şirketlerini oluşturma hedefiyle ilerliyor.
Kamu şirketleri yerelden yana
Analistlerle biraraya gelen Cisco Başkanı John Chambers, Cisco ve benzer şirketlerin Çin’de zorlu politik dirençle karşı karşıya olduğunu açıkladı. Bu şirketlerden biri olan IBM, Ekim ayında yaptığı açıklamada Çin’deki gelirlerinde yüzde 22 düşüş bildirdi. Bu, üçüncü çeyrek kârında yüzde 4’lük düşüşü de beraberinde getirdi. IBM CFO’su Mark Loughride, şirketin yaşadığı sorunları ‘Çin’in geniş tabanlı ekonomi reform planının gelişimi etrafında şekillenen süreçlere’ bağladı. Bu adımlar, kamu şirketlerinin ve hükümetin satın almalarında gecikmeleri beraberinde getirdi.
Çinli yetkililer ise Beijing’in aslında uzun zamandır yabancı teknoloji şirketlerine mesafeli durduğunu, Snowden skandalının ise bu şüpheli tavrı pekiştirdiğini belirtiyor. Aslında Beijing, kamu şirketlerinin yabancı ülkelerin teknoloji hizmetlerini ve donanımlarını satın almasına yasak getirmedi. Ama hükümet net bir mesajla ‘Çin’de üretilen yapıların öncelikli tercih olması’ gerektiği yönünde görüş bildirdi. Yani aslında ortada, bu konuda alınmış resmi bir karar yok. Ama Reuters haberinde yorumu olan Çinli kamu şirketi yetkilileri, gelecekte BT ürünlerini Lenovo gibi yerel markalardan temin etmeye çalışacakları bilgisini veriyor. Çünkü yetkililere göre, Çin hükümetinin mesajı net: ABD ürünlerine daha az bağımlılık hedef.
Beijing özellikle hükümet, enerji, ulaşım ve finans sektörlerinde çalışmalara odaklı.
Gelişmekte olan ülkeler tepkili
Geçtiğimiz Ağustos ayında, Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu da finans kurumları, bulut bilişim, büyük veri, bilgi sistemleri gizlilik yönetimi ve sektörel kontrollerle ilgili siber güvenlik standartlarını içeren bir bildiri yayımlamıştı. Dört yerel yazılım ve donanım üreticisi de, bu ay yaptıkları açıklamada, Çin Sanayi ve Bilgi Teknolojisi Bakanlığı’ndan ‘üst düzey derece’ aldıklarını bildirdi.
Cisco’nun endişeleri sorulduğunda Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Qin Gang, yabancı şirketlerin Çin’in yasalarına saygı göstermesini umduklarını ve bunu talep ettiklerini belirterek, aynı süreçte Çin hükümetinin de doğal olarak ülkenin güvenliğini koruma sorumluluğu olduğunu hatırlattı.
Snowden’ın açıklamaları, Brezilya, Meksika, Hindistan gibi büyük gelişmekte olan ülkelerde de ses getirdi. Cisco CFO’su da, Cisco’nun Çin’deki politik açıklamalardan etkilendiğini belirtirken, gelirin düşüşünde politika karşısında makroekonomik eğilimlerin seviyesini analiz etmenin, bunları ayrıştırmanın zor olduğuna işaret etti. Çünkü sonuçta gelişmekte olan ülkelerde ekonomik ve politik gündem bir bütün olarak şirketi etkiliyor.
Çin’in bu ‘yerelleştirme’ çalışmalarının etkisi de pek kısa süreli gözükmüyor ve yıllar boyu dahi sürebileceği üzerinde duruluyor. Örneğin telekom ürünlerinde yerel şirketler, satın almalarda Ericsson veya Cisco yerine Huawei veya ZTE’yi tercih edebilecek.
Rekabet yoksa, tercih şansı da yok
Bir tarafta da Huawei, sunucu çalışmalarına hız verdi, satışlar yılın ikinci çeyreğinde yüzde 258 arttı. IBM ise aynı dönemde pazar payında yüzde 18’den 13’e varan düşüşle karşılaştı. Çin’in iki haneli büyüyen pazarında Huawei de en büyük ikinci sunucu sağlayıcısı. İlk sırada ise yüzde 23’lük pazar payıyla Dell var. Ancak şirketin büyüme hızı, pazarın yüzde 15,4’lük büyüme hızının altında.
Çip ve veritabanı çözümleri gibi diğer ileri teknoloji ürünlerinde ise Çin, rekabetçi olmak istiyorsa biraz daha zamana ihtiyacı var. Reuters haberinde yorumuyla yer alan bir uzmana göre, herkes NSA skandalının baskısı altında. Ama bir tarafta da IBM gibi şirketler yüksek kalitede teçhizat konusunda ülkede yerel bir rakiple karşı karşıya değil. Yani bazı ürünler IBM’den alınmak istenmezse, tercih edilebilecek başka bir ulusal şirket de yok.
