Çöplükten, görkeme…
İspanya’da bir kent: Aviles.
Demir çelik tesisleri. Kir. Pas. Çevre felaketi.
Ve kent, kendisini yeniden yaratmaya karar verdi.
Brad Pitt, Woody Allen, Kevin Spacey, Stephen Hawking, Paulo Coelho, Vinton Cerf bu yeniden yaradılışta rol aldılar.
103 yaşında hala çalışan Brezilyalı ulu mimar Oscar Niemeyer, oraya müthiş bir sanat-kültür merkezi inşa etti.
••
Aviles, İspanya’nın kuzey batısında Biskay Körfezi’ne bakan ufak bir kent. Ülkenin demir çelik merkeziydi. Ortalık, çevre kirliliğinden battı. Avrupa’nın “en” kirli yerlerinden oldu.
Gel zaman git zaman ağır sanayi gözden düşünce şehir meclisi, “N’olacak halimiz?” dedi. Ve akıllarına, burayı ikinci bir Bilbao yapmak geldi.
Bilbao, durup dururken orada açılan Guggenheim Müzesi’yle küresel cazibe merkezi olmuştu. Benzeri niçin Aviles’de olmasın?
••
İspanyolların -bizde mimarların belki bileceği- bir kültür sanat vakfı var: Fundacion Principe Asturias. Bu, onların Oscar’ı gibi. Büyük ödüller veriyorlar.
Bu ödüllerden biri de -halen dünyanın yaşayan ve iş yapan en yaşlı mimarı- Oscar Niemeyer’e verilmiş 1989’da. Niemeyer, Brezilya’nın fütüristik başkenti Brasilia’nın mimarı. New York’ta Birleşmiş Milletler binasının Le Corbusier’le ortak mimarı. Başka birçok eseri var.
Niemeyer’i davet ettiler “Şuraya bir şey yap” diye. Ve ulu mimar, oraya 44 bin metrekarelik öyle birçok amaçlı sanat-kültür kompleksi kondurdu ki! Parayı kent halkı ve eyalet maliyesi ödedi: 45 milyon avro.
Dahası var: Denize açılan bir nehrin ağzında kurulu Aviles’e İngiliz star mimar Norman Foster, İnovasyon Adası yapacak. Kıyıdan içeriye, Oviedo kentine doğru kanal açılacak. Bir kanal da daha doğudaki Gijon kentine gidecek. Böylece marinalı, alt katında çalışılan üst katında yaşanan ev ve iş yerlerinden oluşan yepyeni bir yerleşim sistemi inşa edilecek.
İspanya’nın mali sorunları ayyuka çıkmışken bütün bunlara nasıl para bulunacak? O, ayrı bir sorun. Önemli olan: Vizyon.
Öyle bir vizyon ki, İspanya’nın bu ücra taşra kentine Woody Allen, Brad Pitt, Kevin Spacey, Stephen Hawking, Paulo Coelho ve İnternet Gurusu Vinton Cerf’i bilişim konularında “danışmanlığa” ikna edecek bir vizyon.
Böyle bir merkezin küresel tanıtımı için yapılanlardan sadece tek bir örnek: New York Times ve kardeş gazetesi International Herald Tribune, burada 16-18 Eylül’de yoğun bir açık oturum, konuşma, tanıtım etkinliği yaptılar. Bunu “canlı” olarak internetten yayınladılar. Halen podcast olarak da duruyor. Bilen bilmeyen, Niemeyer Merkezi’nin adını duydu dünyanın en tanınmış gazetesinde.
