Fikirden üretime rekabet öncesi
İnsanların 5-6 sene ilerideki yaşam tarzına uygun ürünü düşleyip bunu yapmaya niyet edenler, bu düşlerini, niş alanlarda değil de geniş bir sistem yapısı içerisinde yer alacak biçimde şekillendirmişlerse, bir “pandemik teknoloji”ye doğru yol alabilirler. Buna en güzel örnek GSM’dir. Dahası, diğer buluşların aksine, GSM’in “bir” mucidi yoktur. Evet, tek tek alt unsurlarının mucitleri vardır, ama büyük sistem yapısı ortak akıl ürünüdür. Bu ortak aklı bir araya toplamak da AB’nin ETSI (Avrupa Telekomünikasyon Standartları Enstitüsü) adlı kuruluşu oluşturup ona görev vermesiyle mümkün olmuştur.
1990’ların başında, ürün geliştirmeyi küresel usulüne göre yapmak dürtüsüyle, büyük telekom şirketlerinin para ayırabilmeleri sonucu, 6-7 Türk şirketi ETSI’ye üye olmuş, çalışmalara katılmışlardır. Ardı ardına yaşanan krizler, bu kaynakları ayırmayı olanaksız kılmıştır, şimdilerde ETSI’ye ülke delegasyonu dışında giden var mıdır, kimse buradan ileriye dönük bakış açısı alır mı bilmiyorum. Ülkemiz sanayinin, çevrimden bir kere düşüp, artık bu tür rekabet öncesi ortamlardan bir beklentisi kalmadığı için buraya insan ve para kaynağı ayırması günümüzde olanak dışıdır.
“Bir beklentisi olmadığı için” demek; teknoloji eğrisinin ilk hörgücünde, sıfırdan başlayıp en tepeye kadar çıkan teknolojik değerin oluşması sırasında işin içinde yer almamak demektir. O ilk hörgücün tepe noktasına geldiğinde de birikimini isterse satıp “kâr realizasyonuna” gitmeyi istememek anlamına gelmektedir. Gerçekten de sanayicilerimiz, günümüzde bunun peşinde koşmamaktadırlar. Belki “çar-çur edecek” paraları olmadığından, belki buradan çok iyi para kazanacaklarını bilmediklerinden.
Evet her düş, bir ürünle sonuçlanmayacaktır. Silikon Vâdisi’nde 20 düşten birinin ürüne dönüştüğü söylenir. Ama “adam olacak çocuk” örneğinde olduğu gibi, sanayicinin de kendi alanında ürüne dönüşecek düşü “anlama” becerisi kazanması gereklidir. Aksi durumda sanayici, ilk hörgüçten nasibini alamayacak, fabrikatörlük ağırlıklı ikinci hörgüce “talim edecek”tir.
Sürecek…
