Gözleriniz takip altında!
“Eye Tracking” teknolojisi gözlerinizdeki hiçbir şeyi kaçırmıyor. Doğal görme davranışını kızılötesi teknolojisi ile gözlemleyerek görsel algı ve davranışları ölçümleyen bir teknoloji günümüz dünyasında görev başında. Saliseler bazında göz hareketlerini kaçırmadan farklı metriklerle kayıt eden “Eye Tracking” teknolojisi gözlerinizdeki hiçbir şeyi kaçırmıyor.
Günümüz dünyasında, geliştirilen ve uygulama alanları çeşitlendirilen farklı teknolojiler, yaşamın her alanında avantaj sağlayan önemli açılımları beraberinde getiriyor.
Geçmişi kızılötesi vericilerin kullanıldığı silah teknolojilerine dayanan “Eye Tracking” göz hareketlerinin takibi teknolojisi de, bu tanımlamayı adresleyen ve bugün psikolojik testlerden, kullanılabilirlik testlerine ve pazarlama araştırmalarına geniş bir alanda önemli bulgular elde edilmesini sağlayan bir teknoloji. Her noktada gözlerin tercümanı olmaya aday bu teknoloji, geliştirilen Eye Tracker ürünleri ile kızılötesi(infrared) teknolojisinden yararlanarak, kullanıcıların göz hareketlerinin takip edilmesini ve elde edilen verilerin istatistiksel olarak değerlendirilmesini sağlıyor. Bu bilgilerse, psikoloji testlerinden, kullanıcı deneyimi ve kullanılabilirlik testlerine, TV ve basılı yayın ve web reklamlarından, paket dizaynları testlerine, raf yerleşimi ve ürün konumlandırma testlerinden dergi, gazete, basılı broşürlerin testlerine pek çok alanda önemli yer tutuyor.
Kullanıcıların doğal görme davranışını kızılötesi (infrared) teknolojisi ile gözlemleyerek görsel algı ve davranışları ölçümleme üzerine konumlanan bu teknoloji, üç aşamalı bir çalışma sistemiyle sonuca ulaşıyor. Kızıl ötesi ışınlar yardımı ile gözbebeğini takibinin sağlanması, gözün tam olarak nereye baktığının tespiti ve sarı nokta (fovea) üzerine düşen görüntünün incelenmesi.
Saliseler bazında göz hareketlerini kaçırmadan farklı metriklerle kayıt eden ve yazılımlarla anlamlı veriler haline getiren “Eye Tracking” teknolojisi her noktada gözlerininiz tercümanı olmaya aday…
Teknolojinin gelişimi ise uzun zamandır devam ediyor. Kızılötesi vericiler yardımıyla pilotların baktığı yere füzeleri kitlemek gibi çalışmalar için silah teknolojisinde ilk kullanım alanlarını bulan teknoloji, dünyada daha sonra yavaş yavaş bilimsel araştırmalarda kullanılmaya başlanmış. 2001 yılından beri ise özellikle kızılötesi üzerinden eye tracker teknolojisi üzerine çalışan İsveçli Tobii Technology’nin geliştirdiği eye tracker cihazları ve yazılımları ile kullanım alanı daha da yaygınlaşan bir teknoloji olmuş. Avrupa’da belli bir noktaya gelmiş olan ve pek çok yerde kullanılan bu teknoloji, ülkemizde de Tobii iş ortağı Caretta tarafından tanıtılıyor ve pazarda başta araştırma şirketleri ve üniversite ve laboratuvarlar olmak üzere kullanımı yaygınlaşıyor. Tobii tarafından geliştirilen beş farklı eye tracker cihazı ile ekranlı veya ekransız, dış mekân, hareketli veya hareketsiz farklı ortamlara ve alanlara uygun testler gerçekleştirilebiliyor.
Kullanım alanları
Psikoloji Testlerinde
•Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (ADHD) çalışmalarında
•Şizofreni ve otizm çalışmalarında
•Bilişsel psikoloji ve tepki çalışmalarında
•Bebeklik dönemi, çocuk psikolojisi çalışmalarında
•Okuma bozukluğu (Disleksi) çalışmalarında
•Görsel motor davranış ve görsel bozukluk çalışmalarında
Kullanıcı Deneyimi ve Kullanılabilirlik Testlerinde
•İnsan-Bilgisayar Etkileşimi (Human Computer Interaction – HCI) Labarotuvarlarında
•Internet sayfaları testlerinde (Kullanılabilirlik, tasarım, banner yerleşimi)
•Yazılımların kullanılabilirliğinin testlerinde
•Taşınabilir cihaz testlerinde
•Fiziksel ürünlerin kullanılabilirlik testlerinde
•Bilgisayar ve konsol oyunlarında
Pazar Araştırmalarında
•TV reklamlarında
•Basılı yayın reklamlarında
•Outdoor reklamlarında
•Banner ve web reklamlarında
•Paket tasarımlarının testlerinde
•Raf yerleşimi ve ürün konumlandırma testlerinde
•Dergiler, gazeteler, basılı broşürlerin testlerinde
Eye Tracking teknolojisi Türkiye’de de yaygınlaşıyor
Türkiye pazarını Eye Tracking teknolojisi ve cihazları ile tanıştıran Caretta’dan Satış Müdürü Kemal Arslankeçecioğlu ile bu teknoloji ve Türkiye pazarındaki gelişimini konuştuk:
>>“Eye Tracking” Göz hareketlerinin takibi teknolojisi yeni bir teknoloji değil ancak geliştirilen cihazlar ve yazılımlarla kullanım alanı yaygınlaşmış bir teknoloji. Siz neden bu teknoloji ve Tobii’yi Türkiye pazarına getirmeye karar verdiniz?
Eye tracking yeni bir teknoloji değil söylediğiniz gibi ancak kullanım alanı kısıtlı. Tobii Technology ise 2001’den beri bu teknoloji üzerinde çalışan ve geliştirme yapan bir şirket. Tobii Technology önceleri teknolojinin kullanımını yaygınlaştıracak cihazları engelli insanların toplumla ilişki kurması için geliştiriyor. Sonrasında da farklı alanlarda kullanımını sağlayacak cihazlar geliştirerek yazılımlarla zenginleştiriyor. Sonra bilimsel araştırmalar geliştirmeleri ve pazar araştırmaları geliştirmeleri devam ediyor. Bu konuda dünya çapında bir ağ kuruyor. Her ülkede de iş ortakları var. 2007 yılında İsveç’in “En Hızlı Gelişen Teknoloji Firması” ödülünü alıyor. Bu alandaki bilgi birikimi ve sunduğu farklı eye tracker cihazları nedeniyle biz de Türkiye’de iş ortakları olmaya karar verdik. Tobii Technology şirketi ile 2,5 senedir Türkiye’de iş ortağıyız.
>>Siz, şu anda Caretta olarak hangi eye tracker cihazlarıyla hizmet veriyorsunuz ve sistem nasıl çalışıyor?
Eye tracker cihazları, her medya ve reklam mecrasına uyarlanabilen ve ölçümleme problemlerini çözmeye yönelik cihazlar diyebiliriz. Eye Tracker cihazları temelde kızıl ötesi ışınlar yardımıyla bir ekran üzerinde kullanıcıların nereye baktıklarını tespit edilmesine yarıyorlar. Çeşitli modelleri var. Ekran üzerinden yapılacak çalışmalar için Tobii T60/T120 Eye Tracker, geniş ekran HD görüntü kalitesi olanağıyla yapılacak çalışmalar için Tobii T60 XL Eye Tracker, hem ekranlı hem ekransız çalışma olanağı sunan Tobii T300 Eye Tracker ve yer bağımsız çalışmaya olanak tanıyan bir güneş gözlüğü gibi kullanılabilen Tobii Glasses Eye Tracker araştırmalarda kullanılan farklı cihazlarımız arasında yer alıyor. Glasses yeni bir cihaz. Ekran bağımsız olarak gözlükle beraber siz gezebiliyorsunuz, bir barda olabilirsiniz alışveriş merkezinde olabilirsiniz. Gözlükle beraber gezebiliyorsunuz. Kullanıcıyı rahatsız etmeyen bir yapısı var.
>>Türkiye pazarında şu an daha çok nasıl kullanılıyor, nerelerde tercih ediliyor?
Aslında bu sistemde bizim elimize geçen en önemli veri; kullanıcının doğal görme davranışlarını gözlemleme. Burada görsel algı ve davranışları da ölçümleyebiliyoruz. Bu cihazların temelde üç alanda kullanım alanı var. Biri bilimsel araştırmalar. Üniversiteler kullanıyorlar. Genelde de iki farklı alana ayrılıyor. Psikoloji bölümleri çeşitli bilişsel alanlarda psikoloji testlerini gerçekleştiriyorlar. Psikoloji testlerinde hiperaktivite bozukluğu çalışmalarında, şizofreni ve otizm çalışmalarında özellikle erken yaşta bunların tespiti ve bu tarz hastalıkları olanların görsel davranışlarında nasıl bir seyir olduğunun incelenmesi sağlanıyor. Bebeklik dönemi çocuk psikolojisi çalışmalarında bilişsel psikoloji ve tepki, okumada renk ayrıştırmasında nasıl bir ayrışma gerçekleştiriyor. Diğer taraftan Boğaziçi, Hacettepe, ODTÜ, Koç, Ege Üniversitesi gibi üniversitelerde cihazlarımızı satın aldılar. Bazı bağımsız Nanobiz gibi özel laboratuvarlar da cihazlarımızın kullanıcıları. Yoğun bir şekilde araştırma alanında kullanılıyor. Ağırlıklı olarak da pazar araştırmalarında kullanılıyor. Şu anda biz pazar araştırmaları tarafında İPSOS, GFK, Synovate ve çok uluslu araştırma şirketleri ile Türkiye’de çalışıyoruz. Sonuç itibarıyle ölçülemeyen bir kullanıcı görsel davranışı var hem bilişsel hem sektör araştırmalarını merak ettiği. Tobii Eye Tracker cihazları bunların ölçümlenebilmesini sağlıyor.
>>Sistemde sonuçlar nasıl değerlendiriliyor? Burada metrik olarak nelerden yararlanılıyor?
Eye tracker cihazları, “fixation” dediğimiz bir tespit noktası üzerinden gidiyor. Belirli bir saniyenin üzerine çıkıldığında bu “fixationlar” ölçülüyor ve buralara konsantre olunduğu tespit ediliyor. Bu tespitlerin yoğunlaştığı bölgeler ısı haritaları ile daha çok konsantre olunan noktaları belirliyor. Testler sonucunda bunu gösteren bir ısı haritası da elde ediliyor. Kullanıcı nereden başlıyor bir şeyi incelemeye başladığında ya da bir ürünü ya da paket tasarımı bunlar görülebiliyor. Sistem içinde temel olarak görsel analizler var. Fixation sıralamasını veren bir rapor var, ısı haritaları ile hangi bölgelerin daha çok dikkat çektiğini gösteriyor. Paket tasarımı ile ilgili Tobii Eye Tracker ile yapılan bir araştırma sonrasında, elde edilen bulgular ışığında paket tasarımı değiştiriliyor ve yeni tasarımla bilgiye ulaşan kişiler yüzde 44 oranında artarken, satışların da yüzde 15 arttığı tespit ediliyor.
Basılı yayınlar ve web ortamı içinde önemli bir teknoloji
Eye tracking teknolojisi basılı yayınlar ve web ortamı için önemli duyuruların yerleri, banner noktalarının en doğru şekilde belirlenmesi, ilgi çeken kısımların saptanması açısından da önemli veriler ortaya koyuyor.
Biz de Eye Tracking teknolojisini BThaber sayfalarımıza bthaber.com.tr üzerinden kendi bakışlarımızla taşıdık. On beş saniye ile sınırlandırılmış kısa bir sürede sayfaların her noktasını incelemeye fırsat bulamasak da farklı BThaber sayfalarında bu kadar kısa bir sürede göze çarpanları belirledik.
