Groupon ve Güruhsatış
Bir şirketin ömründeki en kritik dönüm noktası halka açılımdır. Bu noktada gelen sermaye direk şirketin kasasına girer. Bir kısmı girişim sermayesi sağlamış olan eski yatırımcıların paylarını ödeyip, çıkmaları için kullanılır; kalanı ise şirketi büyütüp iş hacmini katlamak için. Gezegenimizin halka açılımda toplanan para rekoru Google’ın elinde. Kurulduktan 5 yıl sonra, 2004’te açılan Google 1.67 milyar dolar toplamıştı ve o günkü piyasa değeri 23 milyar dolar olarak ortaya çıkmıştı.
Bu rekor hala baki ama ikincilik pozisyonu el değiştirdi. 4 Kasım’da halka açılan Groupon yüzde 5 hissesini satıp 700 milyon dolar aldı ve piyasa değeri 12.7 milyar dolar olarak ortaya çıktı! Bu değerler Google’ın yanında düşük ama zaman dilimi düşünüldüğünde inanılmaz. Groupon Kasım 2008’de kuruldu. Sadece 2 yıl sonra Google’ın teklif ettiği 6 milyar doları reddetti ve 3. yılında açıldığında bundan 2 kat değerli olduğunu kanıtladı. Üstelik daha tek kuruş kar etmemiş olduğu halde (ki Amazon’un da kâra geçmesi 7 yıl sürmüştü)! Bu değerlere daha kolay anlam verebilmek için Türkiye borsasındaki işlem hacminin beşte bir ila dörtte birini oluşturan Garanti Bankası’nın piyasa değerinin 15 milyar dolar olduğunu göz önüne alabiliriz.
Groupon’un yeniliği satış modeli: belirlenen sayıda talebe ulaşıldığında geçerli olacak çok avantajlı kampanyalar sunmak. “Teminat kontratı” (assurance contract) adı verilen bu ticari mekanizma, oyun teorisinde “bedavacılık sorunu” (free rider problem) olarak geçen ve kampanya sınırsız açıldığında ürünü zaten normal fiyatından alacakların da ucuza kapatması ile oluşan verimsizliğe çare olarak 1989’da önerilmiş. Bu model, tedarik için güruhkaynağı kullanılmasının (crowdsourcing) tam tersi: güruhsatış. Yani, olağanüstü sayıda insana teklif götürebilirseniz aralarından yeterli sayıda kişi biçtiğiniz bedeli ödeyebilir.
İşte Groupon’un daha 3 yaşında bu çapa ulaştıran vaat, güruhsatış modelinin ileride yalnız perakende ürünlere değil, hizmetlere hatta şirketlere, hisse senetlerine ve iş fikirlerine de uygulanabilecek olması. Amazon’un başlattığı çevrimiçi satış işini Groupon, 2 milyar insanın çevrimiçi olduğu bir dünyaya taşıyor.
