Hızla gelişen CBS farklı teknolojilerle de bütünleşiyor
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) alanında gerek dünyada gerekse Türkiye’de önemli gelişmeler oluyor. Bir yandan ihtiyaç ve kullanım alanları artarken, CBS teknolojileri sürekli gelişiyor ve farklı teknolojilerle bütünleşmeye de devam ediyor.
Türksat Coğrafi Bilgi Teknolojileri Direktörü Dr. Hayati Taştan da, CBS alanında gerek dünyada gerekse Türkiye’de önemli gelişmeler olduğu görüşünde. Uzaktan algılama teknolojilerinde, görüntü çözünürlüğü 50 santimetreye kadar düşerken, küresel konum belirleme teknolojilerinde uygulamaya sokulan sürekli gözlem referans sistemleri (CORS) ile konum doğruluğu birkaç saniyede santimetreye kadar artırılabiliyor. Görüntü işleme teknolojisinde, haftalar süren görüntü işleme sürecinin web tabanlı işleme sistemleri ile gerçek zamana yaklaşık olabildiğini anlatan Taştan, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Coğrafi verinin toplanması, sunumu ve kullanımı, web ortamında yapılabilmekte, bu amaca yönelik yeni standartların geliştirilmesi devam etmekte. Konuma dayalı sistemler teknolojisinde, web tabanlı takip ve yönetim cihazlarının boyutları küçülürken fiyatları da düşüyor. Sayısal fotogrametri teknolojisi, en yeni uydu görüntülerini stereo kıymetlendirme ve çok büyük alanları bir arada dengeleme olanağı sunmakta. CBS pazarını şekillendiren temel eğilim kullanıcı talepleri olmakla birlikte, bu teknolojilerle destekleyici teknolojilerde ortaya çıkan gelişmeler karşılıklı olarak birbirini etkiliyor ve dolayısıyla pazarın yönlendirilmesine yol açıyor. Örneğin, uydu teknolojisinde ortaya çıkan gelişme, uzaktan algılama teknolojisi pazarını; buna bağlı olarak görüntü işleme ve coğrafi bilgi sistemi teknolojisi pazarını etkiliyor. Başka bir örnek de GoogleMaps, BingMaps, YahooMaps gibi web tabanlı haritacılık teknolojilerinden verilebilir. Bu teknolojilerle kullanıcılar coğrafi bilgiyi kullanmaya başlamışlar, bu kullanım, yeni talepleri ortaya çıkarmış, bu talep doğrultusunda da web tabanlı sunum sistemlerine yeni fonksiyonlar eklenmiştir. CBS ile konuma dayalı reklam, konuma dayalı pazar analizi gibi yeni ekonomik kavramlar oluştuğunu ve pazarın farklı alanlara da açılım gösterdiğini düşünüyoruz.”
Dünyada ve Türkiye’de CBS alanında gelişmelerin çok hızlı bir şekilde yaşandığını düşünen Docuart Proje Yöneticisi Hakan Karaca, “Coğrafi bilgi sistemlerine duyulan gereksinimin ölçüsü o kadar büyüktür ki ülkeler sadece bu sisteme yönelik uydular göndermekte, coğrafi değişiklikleri en hızlı şekilde takip etme yoluna gitmişlerdir” dedi. Karaca’ya göre, bu pazarın şekillenmesinde en önemli faktör; dünyadaki sosyo – ekonomik ve çevresel verilere duyulan ihtiyaçların artması ve bilgi sistemleri teknolojisi ile birlikte kullanıldığında hızlı ulaşılabilirlik ve analiz edilebilirlik sunması.
CBS teknolojileri sürekli genişliyor
Netcad Yerel Yönetimler Koordinatörü Alpaslan Savacı, CBS teknolojilerinin sürekli geliştiğini ve farklı teknolojilerle bütünleşmeye devam ettiğini ifade etti. Netcad’in 3D Video GIS ürününü bu eğilime örnek gösteren Savacı, tam 11 adet lensten oluşan küre şeklinde bir cihazın aynı anda kaydettiği 11 adet videonun birleştirildiğini ve istenen sokak, şehirlerarası yollar veya geniş alan kullanan projeler için haritayla bütünleştirildiğini anlattı. Savacı, şunları söyledi: “İstediğiniz yere tıklıyorsunuz ve fareyi çekerek hangi yöne bakmak istediğinizi de gösterdikten sonra, o noktadan o yöne doğru bakan video oynamaya başlıyor. Harita üzerindeki ok, bulunduğunuz yeri ve baktığınız yönü göstererek hareket etmeye başlıyor. Videonun içinde fare yardımıyla kafanızı istediğiniz yöne çeviriyorsunuz. Nereyi görmek isterseniz oraya bakıyorsunuz. Bakmak istediğiniz yerin 360 derece her detayına ulaşabiliyorsunuz. İster haritadan, ister videodan bulunduğunuz yönü ve baktığınız yönü değiştirebiliyorsunuz. Google Earth’deki Street View’a benziyor, ama bir adım daha ilerisi fotoğrafın yetmediği yerlerde video ile en güncel veriyi elde etmiş oluyorsunuz. Internet üzerinden vatandaşa açık bir sayfada tüm kentin kullanımına açabilir ve insanların kenti yeniden keşfetmesi sağlayabilirsiniz. Belediyenin birimleri kentin gelişimini üç boyutlu videolar ile takip eder; çöpler, mazgallar, ağaçlar, kaldırımlar, yollar, binalar, konutlar, işyerleri, tabelalar, balkonlar… Artık sadece yukarıdan baktığımızla yetinmiyoruz, cepheleri, köşeleri her yeri görebiliyoruz. Videoyu bakmak istediğimiz yöne çevirebiliyoruz, istediğimiz yerde durup karşımızdaki binayı, orada oturanları, isimlerini sorgulayabiliyoruz. Belediyede kayıtlı veriler ile videoda gördüklerimizi karşılaştırabiliyoruz.Netcad 3D Video GIS’in sadece belediyelerde değil, askeri, sivil birçok alanda sınırsız kullanımının olduğu aşikar. Bu kamerayı ister arabaya, ister helikoptere bağlayabiliriz veya özel giysisi ile sırtımızda taşıyarak çekim yapabiliriz. Tüm videolar koordinatlı ve Netcad’inizi kullanarak bir tıkla açabiliyorsunuz.”
Birlikte çalışılabilirlik ilkeleri tam olarak oturmadı
Universal Bilgi Teknolojileri Mekansal Projeler Satış Yöneticisi Hasan Nokay’a göre, CBS Türkiye’de onyıllardır takip edilen, kamu kurumları ve özel sektör tarafında çok çeşitli yatırımların yapıldığı ancak pek çok yatırımda da istenen sonuçlara ulaşılamayan bir konu. Nokay’ın görüşleri şu şekilde: “Temel sorun işin lisans alımına indirgendiği, hatta CAD yazılımlarının CBS olarak algılandığı, güncelleme mekanizmalarını düşünülmediği, uzun yıllar boyu kullanılacak veri formatının belirlenmesindense, çıktılara ve gereksiz görselliğe daha fazla önem verildiği yaklaşımlar. Türkiye’de CBS alanında büyük bir potansiyel var. Ama CBS, hala standartların belli olmadığı, birlikte çalışılabilirlik ilkelerinin tam olarak oturmadığını düşündüğümüz bir alan. Son dönemde değişik devlet kurumları tarafından ortaya koyulmaya çalışılan birlikte çalışılabilirlik ilkelerinin, pratikte daha fazla uygulanabilir olmasıyla artacak veri bütünleşme talepleri, sektörün var olan büyük potansiyelle daha hızlı buluşmasını sağlayabilir. CBS’ye ihtiyaç duyan sektörler dışında, son dönemde ulusal veya uluslararası çapta hizmet veren büyük kuruluşlar mekansal veriyi de yöneterek karar vermek istemekteler. Enerji piyasasındaki özelleştirmeler ve diğer altyapı şirketlerinin verimlilik artışı ihtiyacından kaynaklanan talepler de sektörde itici güç. CBS’de kullanılan mekansal verilerin hızla değişmesi, sahadan bilgi toplama çalışmalarında da farklı teknik ve teknolojilerin devreye girmesine neden oluyor.”
