İnsan odaklı tasarım hizmetlerini ihraç etme zamanı
SHERPA'nın kendi geliştirdiği ve 1 yıldan bu yana deneyimlediği DaaS (Design as a Service) hizmet modeli, Sherpa UX Tasarım Ofisi’nden şirketlere ulaşıyor.Farklı iş alanlarında tercih edilmeye başlanan “abonelik modelli” hizmet anlayışı, bütçelerini verimli yönetmek isteyen şirketlerin tercihi halini alıyor. Deneyimi tasarlamada verim için, sunduğu tasarım hizmetlerini kaynak tahsisine bağlı abonelik modeli DaaS ile sunan SHERPA, farklı bir hizmet modelini hayata geçiriyor. UX yatırımını nasıl yapmak, ölçümlemek gerektiği gibi sorular karşısında DaaS modelinin öne çıktığına dikkat çeken SHERPA Kurucu Başkanı Yakup Bayrak, DaaS yapısını ‘hizmet kalitesi net ve referanslarıyla sabit, çalışma sistemi kolaylıkla anlaşılabilen, fiyatlama mantığı müşteriye ya da işin niteliğine göre değişmeyen bir abonelik kurgusu’ sözleri ile tanımladı. Hedef ise müşterinin, yapmayı planladığı bir iş için nasıl bütçe ve zaman harcaması gerektiği konusunda kolaylık sağlamak, hangi şartları yerine getirerek UX tasarım alanında iş ortaklığı yapılabileceğini saptamak. Böylece yatırım ve geri dönüşü konusunda daha net öngörülere sahip olunabiliyor. Hizmet aboneliğini tasarım hizmetleri iş modeli ile buluşturduklarını vurgulayan Bayrak, abonelik hizmet modeline geçmek isteyen tasarım ofislerinin de kaynaklarını doğru analiz edebilmesinin gerekliliğine işaret etti ve sorularımızı şöyle yanıtladı:
DaaS yapısını nasıl bir ihtiyacı gözeterek hayata geçirdiniz?
UX, nam-ı diğer kullanıcı deneyimi tasarımı Türkiye’de, dünyadaki tarihçesinden farklı olarak, ancak 2008’lerde iş hayatı jargonuna girebilmiş bir hizmet türü. Sıklıkla, hatalı bir şekilde, dijital ajans hizmeti olarak algılanıyor ve ne yazık ki yine o algı içerisinde kanıksanmış bir fiyatlama modeliyle de bütçelendiriliyor: Çıktı bazlı fiyatlama modeli. Oysa doğası gereği, UX, T anında başlayan, hiçbir zaman sonlanmaması gereken ve performans parametrelerini doğru tanımlayabilirseniz oldukça ölçümlenebilir bir tasarım disiplini hizmeti.
SHERPA’nın kurulduğu 2013 ortalarında, mevcut pazar dinamiklerine bağlı kalarak, efor öngörüsünü çıktılarla bağlayıp, henüz pazarda yeni bir oyuncu olduğumuzdan çok da göze batmayacak bir bütçe kurgusu ile hareket ediyorduk. Bu tercihin bizi, dijital ajanslardan ayrıştırmak konusunda git gide hedeften sapmaya yönelttiğini görmemiz, kuruluşumuzun üzerinden çok da uzun bir zaman geçmeden, stratejik konumlanmamızı gözden geçirmeye itti. Eğer bir iş ortağı olarak konumlanacak, kullanıcı deneyimi tasarımı üzerine odaklanacak ve hizmet verdiğimiz şirketin dijital ürün ve servislerindeki deneyimin başarısından kendimizi sorumlu tutacaksak, daha kolay ölçümlenebilir bir fiyatlama indikatörüne ihtiyacımız olacağına kanaat getirdik. Bu kararla SHERPA ekibi ofiste geçirdikleri her dakikayı kayıt altına almaya başladı ve yegane sermayemiz olan “zaman”ı hizmet verdiğimiz firmalara da faturalandırma birimi olarak konumlandırma kararı aldık. SHERPA size yetkin bir ekiple, kullanıcı deneyimi tasarım hizmetlerinin araştırılması, tasarlanması ve optimizasyonu konusunda adam/saat bazlı iş ortaklığı yapar. Odağımız, saatle ölçümlenir. Şeffaf bir şekilde raporlanır ve faturalandırılır. Birim fiyatlarımız her daim kamuya açık olarak web sitemizden erişilebilir. Bu sistemi, sistemin oyuncuları olan SHERPA ekip üyeleri, otokontrol uygulayarak gerçekleştirmeliydik ki geriye dönük analiz edilebilir ve ileriye dönük sürdürülebilir bir kaynak utilizasyon raporlaması oluşturabilelim. Bu hazırlık ve sistemin sürekli ayakta tutulabilir hale gelene kadar harcadığımız iç eğitimler belki de en pahalı ancak geri dönüşü en yüksek hazırlık sürecimiz oldu.
DaaS yapısında ne gibi özellikler var?
DaaS, sabit kaynak tahsisi aboneliği olarak özetlenebilecek bir utilizasyon modeli. Şirket SHERPA’ya kullanıcı deneyimi alanındaki iş hedeflerini ve kritik tarihleri ilettikten sonra SHERPA ilgili şirket için bir odak tanımlıyor. Odak, SHERPA’daki tüm ekip kaynaklarının, şirketin projesinde küçük mü, orta mi yoksa büyük odaklı mı çalışması gerektiğine dair öngörüyü tanımlıyor. Milyar TL cirosu olan bir şirket, bazen düşük ölçekli kaynakla çözümlenebilir iş hedefleriyle ve olabildiğince rahat bir takvimle masaya oturabilirken, henüz tohum yatırımını yeni edinmiş bir e-girişim, SHERPA’nın en yüksek seviyede odağına oldukça dar bir üretim planı içerisinde sunulacak şekilde ihtiyaç duyabiliyor. Odak tahsisi beraberinde, SHERPA’nın kaç ay boyunca kaç adam/saat/aylık bir aboneliği şirket için tahsis edeceğini de tanımlıyor. Zira odaklar aylık standart adam/saat utilizasyonlarıyla eşleniyor. Bu eşlemeler, 4 yılı aşkın süredir görev bazında tutulan kaynak harcama raporlarının getirdiği bilgelik sayesinde mümkün oluyor. SHERPA ekibi, öne sürülen iş hedefinin gerçeklenmesi için harcanması olası süreyi, geçmiş dönem kayıtlarındaki içgörüler sayesinde öngörebiliyor. Odak ve ona bağlı abonelik modeli şirkete sunulduktan sonra, DaaS’ın en can alıcı iki özelliği öne çıkıyor.: Kapsam bağımsızlığı ve kullanıl(a)mayan kaynakların bir sonraki aya devretmesi. 1 yılı aşkın süreyle test edilmiş olan DaaS iş modelinin, müşteri görüşmeleri esnasında elde edilmiş bu istekler, DaaS’ın rakip iş modellerinden ayrışmasında öne çıkan özellikler. SHERPA ekibi, abonelik süresi boyunca, tamamen şirketin karar verdiği kapsamlar üzerinde çalışıyor. Şirketler dilerlerse, bir projenin ortasında proje kapsamını değiştirebiliyor, projeyi durdurabiliyor ya da tamamen iptal edip bir yenisini başlatabiliyorlar.
Kullanıl(a)mayan kaynakların devretmesi ise olası farklı iş yoğunlukları, yönetici değişimi veya projenin önceliğini kaybetmesi gibi sebeplerle duraksatılan ya da arzu edildiği kadar hızlı ilerleme olmayan projelerde, aylık abonelik modelinin beraberinde getirdiği sabit kaynak tahsisinin, şirkete SHERPA tarafında kullanıl(a)mayan atıl kaynak yaratması ile ortaya çıkabilecek kayıpların önüne geçiyor. Şirketler, kendilerine SHERPA ekibinde rezerve edilmiş kaynakların yüzde 50’sinin üzerindeki bölümünü kullanamamaları durumunda, ilgili kaynağı bir sonraki aya devredebiliyor ve bütçelerini boşa kullanmamış oluyor.
Bu özellikler hangi sektörlere, ne gibi faydalar sunuyor?
Beyaz eşyadan finansa, otomotivden perakendeye, enerjiden medya ve tüketici elektroniğine kadar oldukça geniş bir sektörel yelpazede DaaS modeli karşılık buldu. Dijital dönüşüm içindeki sektörler başta olmak üzere dijital ürün ve servis kanallarına kullanıcı deneyimi ekseninde yatırım yapmayı amaçlayan her şirket, tasarım hizmetlerini DaaS aracılığıyla alabileceğinden, DaaS’ın önünde bu minvalde hiçbir bariyer yok. Hizmetin satın alım sürecini yöneten profesyonellerin, oldukça ölçümlenebilir, şeffaf ve şirketin çıkarlarını koruyan bir model ile ilgili, satın alma sürecinin başlangıcındaki “yeni olanı iyice analiz ederek hareket etme talebi” dışında hiçbir atipik talepleri olmuyor. Temel fayda; çıktıları ve yatırıma geri dönüş ölçümleme biçimi iş birimleri tarafından yeterince kanıksanmamış UX dünyasının kuşku bırakmayacak şekilde şeffaflaştırılmış olması ile ortaya çıkıyor. SHERPA’nın işletmenin hangi iş hedefleri için nasıl ve ne yükte bir iş tahsis ettiği, o tahsisin nasıl gerçekleştirildiği ve ne kadar insan kaynağı harcandığı her ayın sonunda işletmedeki ilgili birimlere raporlanıyor.
UX ve UX odaklı tasarım konusunda gerek bireylerin gerekse markaların farkındalığını nasıl değerlendiriyorsunuz?
“Henüz düşük” diyebilirim. Yeni eklenen etkileşim kanalları bir yana, masaüstü, mobil uygulamalar, Netflix’in pazara girişiyle dönüşen OTT deneyimi, reklam gelirlerinin azalmasıyla dönüşmek zorunda kalan internet medyası ve ona bağlı evrilen içerik odaklı iş modelleri ile UX, belki de hiç olmadığı kadar aranan bir yetkinlik olmaya başladı. 2017 bir yandan da rüştünü iyice ispatlayan e-girişimcilik ürünü dijital ürün ve servis odaklı gelir modeli henüz stabil olmayan hızlı büyüme odaklı yeni oluşumlar ve onların özel sermaye tarafından teşvik edilişlerine sahne oldu. Kuluçka ve hızlandırma programları ile onların popüler etkinlik formatları Hackathon’lar sayesinde MVP ile iş fikri doğrulama, hipotez geliştirme ve (design thinking) müşteri odaklı iteratif tasarım gibi yıllardır UX Design metodolojisi içerisinde yer alan yöntemler e-girişimcilik alanında kullanılmaya başlandı. Deneyim tasarımı ofisleri için yeni bir persona ortaya çıkarken, girişimlerin yatırıma geri dönüş oranlarını hesaplama kable’l vukudan çok daha ileri hesaplama yöntemlerine sahip oldu. 2017 süresince, Türkiye’de henüz sadece kavramsal olarak tartışılır ve teoriden pratiğe inmekte zorlanıyor olsalar da VR, AR ve IoT terimleri de dünyadaki teknoloji devlerinin ürünleştirme ataklarıyla güncel UX sohbetlerinde temas edilir ve “Yatırım yapılacaklar listesine aday” listesine girmeye hak kazanır oldular. Bu gelişme, UX profesyonelleri için onlarca SDK indirme, teknolojiye özel bilgi mimarisi, içerik stratejisi, arabirim tasarım yöntemleri geliştirmeyi de 2018 için ödev kıldı.
2018 yılında hedef ve beklentileriniz bu başlıkta neler?
“Türkiye, insan odaklı tasarım hizmetlerini ihraç edemez” ya da “Türkiye yenilikçi iş modellerinin ortaya çıkabileceği bir pazar değil” önyargılarını yerle bir edeceğimiz bir yıl 2018 bizler için. Ocak ayında başlattığımız Londra operasyonlarında, mutfağımızı yine Türkiye’de tutarak, dünyanın en büyük UX pazarlarından bir tanesinde akılcı büyüme stratejisi izleyecek, DaaS’ın bize sunduğu şeffaf, pratik ve ölçümlenebilir fiyatlama modelinin avantajları sayesinde rüştümüzü tahmin edilenden daha önce ispatlayacağız. Amacımız; Avrupa’nın merkezlerinde de SHERPA’nın operasyonel hale gelmesini sağlayacak yatırımları 2019 yılında gerçekleştirebilecek ivmeyi bir an önce kazanıp, akabinde MENA’nın diğer metropollerine hareket etmek ve 2020’de bölgede parmakla gösterilecek kalitede iş çıkartabilen Tasarım Stüdyoları’ndan bir tanesine dönüşebilmek.
