Kamu 2022’de dijital becerilerin ve niteliklerin geliştirilmesini önceliklendirecek
Yapay zekâ teknolojileri ile farklı uygulama alanlarında, geleceğe yönelik büyük beklentiler mevcut. Bu durum yapay zekânın; dijital devlet, siber güvenlik, akıllı şehirler, genişbant altyapısı, ulaşım, imalat sanayi, yazılım sektörü, eğitim ve istihdam gibi birçok alandaki politika ve stratejileri etkileyeceğini göstermekte. Nesnelerin internetinden 5G’ye, blokzincirden bulut bilişime, yapay zekâdan 6G ile hayatımıza girmesi beklenen ‘Duyuların İnterneti’ne kadar yeni ve yenilikçi teknolojileri, iş süreçlerimize entegre etmemiz gerekliliği de ortada. 2022’de ‘Ulusal Veri Stratejisi ve Eylem Planı’ çalışmaları başlatılırken, ‘Kamu Bulut Bilişim Stratejisi ve Eylem Planı’nın da yılın ilk yarısında tamamlanması planlanıyor.
Ekonomilerin ve toplumların Covid-19 öncesi kalıplara dönmesi artık pek olası değil. OECD tarafından hazırlanan ‘Dijital Ekonomi Görünümü 2020 Raporu’; dijital teknolojilerin ve altyapıların günlük hayatımızdaki artan önemini vurguluyor. Ülkeler bir taraftan Covid-19’dan korunmaya çalışırken diğer taraftan Covid-19 sonrası dönem için de dijital uçurumu azaltacak, kapsayıcı ve bütünleşik dijital stratejiler üzerinde çalışmakta. Bu çalışmalar doğrultusunda Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi ile Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı koordinasyonunda, büyük veriyi değere dönüştürmek amacıyla ‘Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi’ yayımlandı. Hayata geçirilecek tedbirler sayesinde 2025 yılına gelindiğinde; yapay zekânın GSYH’ye katkısının yüzde 5’e çıkarılması, yapay zekâ alanında 50 bin yeni istihdam oluşturulması, bu alanda lisansüstü mezun sayısının 10 bine çıkarılması ve uluslararası yapay zekâ endekslerinde ilk 20 ülke arasına girilmesi hedefleniyor. Dijital Dönüşüm Ofisi ve Gazi Üniversitesi iş birliğinde gerçekleştirilen ‘Türk Beyin Projesi’; yapay zekâ algoritmalarının beyin tümörü olan hastaların MR’larını incelemesini ve beyinde bulunan anormal bölgelerin tespitini ve sınıflandırılmasını yapmasını sağladı. Türk Beyin Projesi’nin, ülke genelinde hastanelerde kullanılması çalışmalarına 2022’de de devam edilecek. Ayrıca ‘Siber Vatan’ı korumaya yönelik ‘Bilgi ve İletişim Rehberi’, ‘Denetim Rehberi’ ile ‘Uluslararası Siber Güvenlik Strateji ve Eylem Planı’ ülkemizin önemli kaynaklarından. Diğer yandan Birleşmiş Milletler tarafından yayımlanan ‘2021 Kalkınma Raporu’nda gelişmiş ülkelerde dijital olgunluk seviyesinin yüksek olmasına rağmen gelişmekte olan ülkelerde gerekli bilgi ve iletişim teknolojilerine yönelik altyapı eksikliği, gerekli kurumsal dönüşümün sağlanamaması gibi nedenlerden dolayı dijital dönüşümün istenilen seviyelerde gelişmediğine vurgu yapılmakta ve önümüzdeki 5 yıl içerisinde yapay zekâ, bulut bilişim, büyük veri, dijital dönüşüm, siber güvenlik ve blokzincir alanlarının ülkeleri şekillendirmesi beklenmekte. Türkiye’de de bu doğrultuda çalışmalar, hazırlıklar devam ediyor. Nesnelerin internetinden 5G’ye, blokzincirden bulut bilişime, yapay zekâdan 6G ile hayatımıza girmesi beklenen ‘Duyuların İnterneti’ne kadar yeni ve yenilikçi teknolojileri iş süreçlerimize entegre etmemiz gerekliliği ortada. Cumhuriyetimizin 100. yılı olan 2023 yılına ilerlerken yüksek performanslı bir dijital dönüşüm ekosisteminin gelişimini teşvik ederek bu kapsamda dijital becerilerin ve niteliklerin geliştirilmesi ülkemizin önemli öncelikleri arasında bulunuyor.
‘Kamu Yapay Zekâ Ekosistemi’ kurulması 2022’in önemli hedefleri arasında
Açık devlet verisi konusu, gündemin önemli başlıklarından. Kamunun elindeki dijital verilerin mümkün olduğu ölçüde açık veri şeklinde paylaşılması amacıyla ‘Ulusal Açık Veri Portalı’nın kurulması çalışmaları devam etmekte. ‘Açık Devlet Verisi Portalı’ ve ‘Ulusal Veri Sözlüğü’ çalışmaları sayesinde kamu kurumlarının veri kalitesi artırılacak ve anonimleştirilmiş veri setlerinin üretilerek paylaşımı hızlandırılacak. Diğer yandan kamu kurumları arasında güvenli veri yönetişimini sağlayacak ‘Kamu Veri Alanı’ kurulması planlanıyor. Böylece bu verilerden daha fazla değer üretmek üzere, kitle katılımını destekleyen ve açık kaynak ekosistemini geliştirici faaliyetler yürütülebilecek. Dijital Dönüşüm Ofisi Başkanlığı Büyük Veri ve Yapay Zekâ Uygulamaları Dairesi Başkanlığı koordinasyonunda ‘Kamu Yapay Zekâ Ekosistemi’ kurulması 2022’in önemli hedefleri arasında. Bu yapı; bakanlıklar başta olmak üzere merkezi ve yerel yönetim kurum ve kuruluşlarının daha üst seviye güvenlik gereksinimi olan yapay zekâ ve ileri analitik projelerinin takibini ve hazırlanacak rehberler doğrultusunda desteklenmesini sağlayacak. Diğer yandan Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Milli Teknoloji Genel Müdürlüğü koordinasyonunda TÜBİTAK Yapay Zekâ Enstitüsü bünyesinde ‘Sektörel Birlikte Geliştirme Laboratuvarları’ kurulması da gündemde. İhtiyaçlar doğrultusunda genişletilecek bu laboratuvarlarda, çok paydaşlı sektörel yapay zekâ uygulamalarının geliştirilebilmesi ve test edilebilmesi için kurumlar kendilerine özel sağlanacak altyapı ve veri alanları ile desteklenecek. Yapay zekâ teknolojileri ile farklı uygulama alanlarında geleceğe yönelik büyük beklentiler mevcut. Bu durum yapay zekânın; dijital devlet, siber güvenlik, akıllı şehirler, genişbant altyapısı, ulaşım, imalat sanayi, yazılım sektörü, eğitim ve istihdam gibi birçok alandaki politika ve stratejileri etkileyeceğini göstermekte. Hayata geçirilecek tedbirler sayesinde yapay zekâ projelerinin etkin şekilde yürütülmesi, ülkemizin yapay zekâ ekosisteminin olgunluk seviyesinin yükseltilmesi ve küresel ölçekte değer üretilmesi hedeflenmekte.
Teknoloji tabanlı girişimlere, KOBİ’lere yatırımlar sürecek
2019 yılında Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yayımlanan ‘2023 Sanayi ve Teknoloji Stratejisi’nin en önemli hedefleri arasında özellikle kamunun sahip olduğu veriyi anonimleştirerek kişisel verileri korumaya ilişkin tedbirleri alarak özel sektörün, araştırmacıların, ‘startup’ların kullanımına açmak ve açık politikalarını daha ileri seviyeye götürebilmek bulunuyor. Üretim bazının; dijital dönüşümün getireceği imkanlarla birlikte daha verimli hale getirilmesi ve rekabet gücünün artırılması amaçlanıyor. Bu süreci destekleyebilmek adına özellikle sanayide öncü şehirlerimizde model fabrikalar, dijital dönüşüm merkezleri kuruluyor. Diğer yandan Türkiye’nin otomobil projesi üzerine yoğun şekilde çalışılmakta. Ford gibi bazı şirketler Türkiye’de elektrikli araç konusunda çok büyük ölçekli, yaklaşık 2 milyar avro düzeyinde yatırımlar yapmakta olduğunu açıkladı. Bakanlık, bunların etrafında elektrikli araç teknolojisine ilişkin çalışan ‘startup’ların, KOBİ’lerin büyümesine, böylece tedarik sanayimizin de dijital dönüşüm ekseninde gelişmesi için katkı vermekte. ‘Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi’ doğrultusunda Türkiye’nin gündeminden cari açık meselesinin kalıcı olarak çıkarabilmek adına yüksek düzeyde ithalatı yapılan orta ve ileri teknoloji ürünler tespit edildi. Hamle’nin ilk çağrısı makine sektöründe oldu. 2021’de mobilite, üretimde yapısal dönüşüm, dijital dönüşüm, sağlık ve kimya ürünleri gibi çağrılarla 4 çağrı dönemi gerçekleştirildi; bu çağrılar ekosistemden büyük ilgi gördü. Türkiye’nin teknoloji tabanlı girişimlerine yatırımlar sürüyor ve yeni ‘turcorn’ların çıkması hedefleniyor.
Ekol 42 modelinin Türkiye’de yaygınlaştırılması planlanmakta
Yetkinliği fazla nitelikli insan gücüne olan ihtiyacın her geçen gün daha çok artması gibi etkenlerle, sürdürülebilir nitelikli insan gücünü karşılamayı mümkün kılan güçlü toplum hedefi doğrultusunda; Bilgi Teknolojileri alanına nitelikli insan yetiştirecek ve bu alandaki ihtiyacı, işveren ile adayı bir araya getirerek çözecek ‘1 Milyon İstihdam Projesi’, Hazine ve Maliye Bakanlığı Bilgi Teknolojileri Genel Müdürlüğü tarafından yürütülüyor. Proje; Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın ilgili kuruluşu olan Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’nun BTKAkademi altyapısından kullanıcılara sunuluyor. Bugün itibarıyla 851.553 başvuru yapılan projenin Doğu illerinde de yaygınlaştırılmasına büyük önem verilmekte. Diğer yandan yeni nesil yazılım okulları Ekol 42 İstanbul ve Kocaeli açıldı. 30 ülkede faaliyet gösteren Ekol 42’in, kendi kendine öğrenme ve birbirinden öğrenme esaslı proje odaklı bir yaklaşımı mevcut. Eğitimlere 18 yaş üstünde yeteneğini ispat edebilmiş herkes katılabiliyor. Türkiye Açık Kaynak Platformu, gençlere eğitim sırasında yarı zamanlı çalışma ve eğitim sonrası tam zamanlı çalışma konusunda destek veriyor. Türkiye’nin diğer şehirlerinde ve bölgelerinde de Ekol 42 modelinin yaygınlaştırılması planlanmakta. Ayrıca 55 ilimizde, 66 ‘Deneyap Teknoloji Atölyesi’nde yetenekli öğrenciler eğitim görüyor. Diğer yandan 4 yıldır düzenlenen teknoloji festivali Teknofest’te 36 farklı alanda teknoloji yarışmaları gerçekleştiriliyor ve festival bir yıl İstanbul’da bir yıl Anadolu’nın bir kentinde organize ediliyor. 2022’in Teknofest’i ise Samsun merkezli olarak Karadeniz bölgesinde düzenlenecek.
Kamunun odağında yerli ve milli çözüm üretmek, önceliğinde çevre dostu uygulamalar var
5G ve Ötesi Teknolojiler; geleceğin ekonomik ve teknolojik dönüşümünü mümkün kılacak sistem mimarisinin kalbinde yer alıyor. Ülkemizin 2023 Vizyonu ve ‘Milli Teknoloji Hamlesi’ çerçevesinde yerli ve milli ürün ve teknolojilerle 5G alanında yerini alması, en önemli hedefler arasında bulunuyor. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, 5G teknolojisinin yanında 6G sistemine de hazırlık yapmakta. 2017 yılında kurulan Haberleşme Teknolojileri Kümelenmesi ile 5G’ye giden yolda donanım ve yazılım ihtiyaçları için ‘Uçtan Uca Yerli ve Milli 5G Haberleşme Şebekesi Projesi’ geliştirildi. Proje ile ilk fazda; 5G yeni radyo, çekirdek şebeke, Şebeke Yönetim Sistemi, Radyolink gibi ürünlerin Ar-Ge süreçleri ve prototipleri hazırlandı. Artık üretim süreci için çalışmalar yürütülmekte. Çalışmalar neticesinde, uçtan uca güvenlik mekanizması bilenen ve kontrol edilebilen yerli ve milli ürünleri kullanarak 5G şebekeleri devreye alınacak. Proje ile, dünya standartlarındaki yerli ve milli 5G ürünlerinin hem iç piyasaya hem de diğer ülkelere arz edilmesi hedefleniyor. Evrensel Projesi kapsamında; 4.5G noktasında, yüzde yüz ULAK baz istasyonu kullanma kararlılığı devam ediyor. Kamunun odağında yerli ve milli çözüm üretmek öncelikli olarak yer almakta. Kamu, özel sektör, üniversite ve sanayi iş birliğiyle yerli ve milli teknolojinin geliştirilmesi; 2022’in en önemli başlıkları arasında olacak. Kamu tarafından Ar-Ge yatırımları, etkin girişim projeleri desteklenmeye devam edecek. Teknolojiyi üretirken ve uygularken çevre dostu uygulamalarla sürdürülebilirlik kamunun önceliğinde yer alıyor. Bağlantılı dünyada genişbant internet erişimi en temel başlıklardan. 19 Aralık tarihinde, Türkiye’nin yeni uydusu Türksat 5B, ABD’nin Florida eyaletinde bulunan Cape Canaveral Üssü’nden, Space X firmasına ait Falcon 9 roketiyle uzaya fırlatıldı. Türksat 5B uydusunun sağlayacağı yüksek veri kapasitesiyle Türkiye’nin karasal altyapıyla erişilemeyen yerlerine ulaşılabilecek ve internet altyapısı kurulabilecek. Bunun yanı sıra Türksat 6A, Türkiye’nin yerli olarak geliştirilecek ve bu alandaki yeteneklerimizi daha da ileri götürmeyi amaçlayan ilk haberleşme uydusu projesi. Uydunun üretim ve test sürecinin 2022 yılı sonunda tamamlanarak 2023 yılı ilk çeyreğinde fırlatılması planlanmakta.
‘Veri Yönetişimi Çalışma Grubu’ kurulacak
Teknoloji hayatımıza hangi yenilikleri getirirse getirsin, her nesnenin internete bağlandığı günümüzde siber güvenliğin daima en yüksek öncelikli konularımız arasında bulunması kaçınılmaz. Siber savunma kavramının içinde sadece idari ve teknolojik altyapı bulunmuyor. Bunları yönetecek, üretecek ve geliştirecek nitelikli insan kaynağı ile toplumun her düzeyinde geliştirilmesi gereken farkındalığı temin etmek de işin önemli bir parçası. Bu alanda da 81 İlde 81 Siber Kahraman Projesi, Siber Küme Eğitimleri, Hackİstanbul ve HackZeugma gibi CTF yarışmaları, Siber Zekâ Bilgi Yarışmaları, kamu spotları, çizgi filmler ve sosyal medya paylaşımları ile faaliyetleri 2022 yılında da sürecek. Veri alanında ise 2022 yılına yönelik; kamu bilgi sistemlerinde veri standardizasyonunu sağlamaya ve veri odaklı çalışmaların hayata geçirilmesini desteklemeye yönelik ‘Veri Yönetişimi Çalışma Grubu’ kurulacak. Kamuda ileri veri analitiği ve yapay zekâ uygulamalarının gerçekleştirilebileceği ‘Merkezi Kamu Veri Alanı’nın hayata geçirilebilmesi için hedef mimarilerin hazırlanmasına yönelik çalışmalara ve ‘Ulusal Veri Stratejisi ve Eylem Planı’nın hazırlıklarına başlanacak. Bu çalışmalar neticesinde oluşacak büyük veriyi değere dönüştürürken korunması ve depolanması için yeni çalışmalar yürütülmekte: ‘Kamu Bulut Bilişim Stratejisi ve Eylem Planı’ kamu sektöründe yeni nesil dijital teknolojilerden en üst seviyede yararlanmak üzere hazırlanıyor. 2022 yılının ilk yarısında Dijital Dönüşüm Ofisi tarafından yayımlanması hedeflenen bu stratejiyle birlikte başta maliyet tasarrufu sağlamak üzere dijital kamu hizmetlerinin çeşitliliğinin ve kalitesinin artırılması planlanmakta. Diğer yandan ilgili tüm paydaşların katılımıyla ve uluslararası metodoloji ölçümlemeleri de göz önüne alınarak ‘Dijital Türkiye Endeksi’ çalışmaları sürdürülüyor. ‘Kamu Bulut Bilişim Stratejisi ve Eylem Planı’ gibi ‘Dijital Türkiye Endeksi’ de ‘Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programları 2022 Yılı Tedbirleri’ arasında yer almakta.
