Kısıtlı kaynağı en verimli kullanmak ‘dijital’ demek
Dünyanın en büyük su idarelerinden biri olan İSKİ, suyu israf etmemek, İstanbulluya suyu ve tasarruf bilincini sunarken, dijitalleşmeden ve açık kaynak yapılardan faydalanıyor.
Yaşamın en temel kaynağı olan suyun teknoloji ile birleşmesi artık kaçınılmaz. Akıllı su yönetimi ise suyun her adımda takibini, yönlendirmesini, raporlamasını sağlayan tüm sistemlerin akıllandırılması, akıllı enerji, akıllı çevre, akıllı İK, akıllı iş güvenliği, akıllı altyapı, akıllı haberleşme metotları ile akıllı belediyecilik anlayışı çerçevesinde hizmet vermeyi içeriyor. İSKİ Bilgi İşlem Daire Başkanı Tayfun İşbilen, bu noktada akıllı su yönetimi ile hedeflerini uçtan uca ‘akıllı’ otomasyon, makine akıllandırılması, büyük veri yönetimini sağlamak, içme suyu ve atıksu kalitesini arttırmak, akıllı basınç yönetimi ile su kullanım miktarını azaltmak, suyun başlangıç ve bitiş noktasına kadar izlenmesi ile kayıp/ kaçak oranını azaltmak, enerjinin su maliyetindeki oranını azaltmak, toplam giderlerin azaltılması ve hizmet kalitesini artırmak olarak tanımladı. Tayfun İşbilen, akıllı su yönetiminde hedeflere ulaşmak adına kendi özkaynaklarıyla geliştirdikleri uygulamalar hakkında bilgi verdi.
Bütünsel bir dönüşüm esas olmalı
Bu kapsamda KUVARS (Kurumsal Varlık Yönetimi); bir kuruluşun varlıklarının maliyetlerini, risklerini, fırsat ve performanslarını, doğru yaklaşım, planlama ve uygulamalar ile analiz edip onlardan maksimum fayda sağlamayı amaçlayan bir yönetim sistemi. İSKİ Su Veri Analitiği (İSVA) ise mevcut sistemin ve veri tiplerinin yapay zekâ ve makine öğrenmesi ile analiz edilmesi, verilerin işlenme yöntemleri ve veri tabanlarının kurulumunun yapılması, analiz yöntemlerinde kullanılan algoritmaların hayata geçirilmesi ve büyük verilerin gerçek zamanlı olarak bağlanması olarak tanımlanıyor. Tayfun İşbilen, “Tüm bunları gerçekleştirerek hedefimiz; fiyat uygunluğu, abone deneyiminin iyileştirilmesi, doğal çevrenin korunması, işletme ve bakım maliyetlerinin azaltılması, yatırım verimliliğinin arttırılması, işgücünün verimli kullanılması, İSKİ’nin dünya çapında marka değerinin ve tanınırlığının arttırılması” dedi.
Dijital dönüşümü, ‘bilgi ve iletişim teknolojilerinin sunduğu imkanlar ve değişen kurumsal ihtiyaçlar doğrultusunda, organizasyonların daha etkin, verimli hizmet vermek ve memnuniyeti sağlamak üzere iş süreçleri ve teknoloji unsurlarında gerçekleştirilen bütüncül dönüşüm’ olarak tanımlayan Tayfun İşbilen, bu dönüşüme neden ihtiyaç duyulduğunu şöyle anlattı:
Tüm ekip açık kaynak ile evriliyor
“Kullanılan teknolojilerin desteğinin bitecek olması, ayrıca mevcut yazılımların web tabanlı ve mobil uyumlu olmaması öncelikli sebepler. Kullanıcı dostu arayüzler oluşturulması da öne çıkan bir ihtiyaç. Biz dijital dönüşüm ile öncelikle kurumsal yazılım geliştirme altyapısının ve mimarisinin güncel teknolojilere geçirilmesini, modern yazılım geliştirme standartlarının kuruma kazandırılmasını hedefliyoruz. Ayrıca, personelin yeni teknolojiler konusunda yetkin hale getirilmesi ve açık kaynak kod ile gelişime açık olması da önceliklerimiz arasında.”
Açık kaynak kodlu yazılımlar, gelen ve giden özel geliştiricilere karşı uzun vadeli uygulanabilirliğe sahip. Yenilikçiliği sürekli olarak tanıtmak için enerjik olan destekleyici topluluklar sayesinde, açık kaynaklı yazılımlar bir bütün olarak gelişen teknolojinin ön saflarında yer alıyor. Açık kaynak kodlu uygulamaların avantajlarından İSKİ olarak faydalandıklarını vurgulayan Tayfun İşbilen, açık kaynak kodlu yazılımların faydalarını şöyle sıraladı:
“Çözümleri geliştirmek için bir araya gelen küresel topluluklar, yeni konseptleri ve yetenekleri, tescilli çözümler üzerinde çalışan iç ekiplerden daha hızlı, daha iyi ve daha etkili bir şekilde ortaya koyar. Yetenekli bireylerden oluşan bir topluluğun kolektif gücü, yalnızca sorunlar ortaya çıktığında daha hızlı geliştirme ve sorun giderme sağlar. Açık kaynak kodu, kod tabanıyla ilgili tam bir görünürlük elde etmenin yanı sıra, topluluğun özellikleri nasıl geliştirdiği ve hataları nasıl ele aldığıyla ilgili tüm tartışmalara da sahip olmanız anlamına gelir. Açık kaynak ile kilitleme risklerine karşı korunursunuz ve tam olarak ne aldığınızı görebilirsiniz. Bir şirket içinde bir ekip yerine bir kod tabanını destekleyen dünya çapında bir toplulukla, çevrimiçi forumlarda kod geliştirilir ve uzmanlar tarafından yönlendirilir. Açık kaynak kodu şu anda internetin yaklaşık yüzde 90’ını güçlendiriyor ve bu nedenle büyük işletmeler arasında hızla benimseniyor. Açık kaynaklı yazılımın kodu genellikle daha güvenli, çünkü topluluk tarafından daha ayrıntılı incelenir, ortaya çıkan sorunlar daha titizlikle işlenir. Açık kaynak çözümleri açık bir şekilde kullanılabilir olduğundan ve ücretsiz olarak keşfedilebildiğinden, seçenekleri araştırmak ve çözüm üretmek için genellikle çok daha hızlıdır. Ayrıca özel yazılımlar, satıcı veya teknoloji tarafından çeşitli sebeplerle kilitlenme riskini taşır. Bu gerçekleşirse, işletmeler satıcıların fiyat artışlarının merhametine kalabilir. Şirketler, açık kaynaklı yazılımları satın alırken ya da kullanırken daha sonra kendilerini bağlayıcı maddeler içeren anlaşmalarla sahip olmak yerine gerçek açık kaynak çözümlerini kullanmaya dikkat etmeli.”
Eğitimler ve içerikleri dijitalde işbaşında
İSKİ, bu faydalar paralelinde açık kaynak kodlu uygulamalar topluluğu ile birçok uygulama üzerinde geliştirme ve iyileştirme çalışmaları yürütüyor. Bunlardan ilki olan Pardus Projesi, 2009 yılından beri kullanımı yaygınlaştırılan işletim sistemini temel alıyor. “2020 yılı itibarı ile 2 bin 200 adet bilgisayarda kurulu ve bu sayı kurumumuzdaki bilgisayarların yüzde 33’üne tekabül ediyor” bilgisini veren Tayfun İşbilen, eklemeden geçmedi: “Pardus işletim sisteminin kullanılması ile lisans maliyetleri azalıyor. Bu sayede yıllık bazda çok önemli miktarda tasarruf sağladık.”
İşbilen’in paylaştığı bir diğer açık kaynak çalışması, dinamik bir uzaktan eğitim sisteminden ismini alan Moodle Projesi. “İSKİ Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı olarak çalışma arkadaşlarımızın bilgi birikimlerini arttırmaya yönelik eğitimlere önem veriyoruz” diyen Tayfun İşbilen, Nisan 2020’de açık kaynak kodlu bir uygulama olan İSKİ Uzaktan Eğitim Platformu’nu https://moodle.iski.gov.tr/ linkinde hayata geçirerek birçok eğitim düzenlediklerinin altını çizdi.
İSKİ’de yürütülen bir diğer açık kaynak kodlu çalışma ise bir web konferans sistemi olan BigBlueButton ile çevrimiçi öğrenme deneyimi sunumu. BigBlueButton üzerinde açılan sınıflarda herkese açık ve özel sohbet gerçekleştirilebilir, eğitim dokümanlarını sınıfı ile paylaşılabilir. “BigBlueButton uzaktan eğitim için hazırladığınız PDF belgelerinin ve Microsoft Office belgelerinin sunumunu destekler. Ayrıca, kullanıcılar konferansa iki rolden birinde girebilir: Görüntüleyici veya moderatör. Görüntüleyen olarak, kullanıcı sesli konferansa katılabilir, web kamerasını paylaşabilir başkalarıyla sohbet edebilir” diyen Tayfun İşbilen’e göre pandemi, uzaktan eğitimin ne denli önemli olduğunu gösterdi. Bu gerçek paralelinde de açık kaynak kodlu bir uygulama olan İSKİ Webinar hayata geçirildi. “İSKİ Webinar uygulamamız üzerinden birçok çevrimiçi eğitim vererek, takım arkadaşlarımızın bilgi birikimini arttırmayı hedefledik” diyen İşbilen, ayrıca İSKİ Uzaktan Eğitim Platformu ile İSKİ Webinar uygulamasını entegre ederek, canlı eğitimleri, eğitim platformunda da yayımladıklarını kaydetti. “Böylece takım arkadaşlarımız eğitimlere https://webinar.iski.gov.tr/ linkinden istedikleri zaman ulaşıp bilgilerini tazeleyebilecek” vurgusunu yapan Tayfun İşbilen, Nextcloud Projesi’ni ise şöyle anlattı:
Depolama sisteminizi bizzat oluşturun!
“Nextcloud; herhangi bir sunucu üzerinde dosya barındırma/depolama servisi oluşturma imkanı sunan ücretsiz ve açık kaynak kodlu bir yazılım. İsteyen tüm kullanıcılar Nextcloud’u kendi sunucularına kurarak mobil ve PC platformlarından yönetip senkronlayabilecekleri, kullanıma hazır bir bulut depolama alanına sahip olabilirler. Nextcloud’un en önemli farkı ise depolama sisteminizi kendinizin oluşturuyor olması. Verilerinizi depolamak için bir bulut sunucu ihtiyacı hissediyor, ancak diğer depolama servislerine güvenmiyorsanız, Nextcloud yazılım paketini kullanarak kendi sunucunuzu oluşturabilirsiniz. Bu sayede verilerinizin 3. kişilerle paylaşılma ihtimalini ortadan kaldırabilirsiniz. Ayrıca, NextCloud kullanıcısı olduğunuzda popüler bulut servislerinin aksine sunucu ve dosyalarınız üzerinde tam erişim ve yetki hakkına sahip olursunuz. İSKİ Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı olarak kurumsal ve kişisel verilerin saklanması ve kurum içinde dosya paylaşımının rahat yapılabilmesi için Bulut İSKİ Projesi’ni hayata geçirdik. Kullanıcılara sağladığımız 10GB boyutunda depolama alanı sayesinde, kullanıcılar verilerini kolay ve güvenli saklayabilmekte. https://bulut.iski.istanbul/ linkinden ulaşılabilen Bulut İSKİ Uygulaması, Android ve iOS işletim sistemine sahip akıllı cihazlarda da kullanılabilmekte.”
Yapay zeka algoritmaları kullanımda
İSKİ’de dijital dönüşüm çalışmalarını hızlandırdıklarını vurgulayan Tayfun İşbilen, “Dijital dönüşüm çalışmaları kapsamında devam eden kurumsal varlık yönetimi sistemi temelli akıllı şebeke dönüşümü projemizi hızlandırdık. Su ve atıksu kalite servisini izleyebileceğimiz uygulamaları geliştirdik. Büyük veri analiz çalışmalarını hızlandırdık. Veri işlemede yapay zeka algoritmalarını ilk defa kullandık” bilgisini verdi. Pandemi sürecinde açık kaynak kodlu eğitim platformları geliştirdiklerine dikkat çeken İşbilen, hedeflerini şöyle anlattı:
“Uygulamalarımızı özgür yazılım ve açık kaynak kodlu sistemler üzerinde kurmaya odaklandık. İSKİ dünyanın en büyük su idarelerinden biri. Hedefimiz ise İSKİ’nin tüm altyapısının dijital ikizini oluşturup sistem verimliliğini artırmak. Pandemi dönemi dijitalleşmenin önemini hepimize gösterdi. Suyu israf etmemek, çevreci bir anlayış ile su yaşam döngüsünü oluşturmak için dijitalleşme çok önemli bir adım.”
