Metro İstanbul’dan yerlileşme için büyük adım
İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) iştiraklerinden Metro İstanbul, kentin raylı sistemlerinin ihtiyaçlarında dışa bağımlılığı ortadan kaldırmak ve teknoloji ihraç etmek amacıyla Metro İstanbul Ar-Ge Merkezi’ni kurdu.
Türkiye’nin en büyük kent içi raylı sistem işletmecisi Metro İstanbul, dışa bağımlılığı ortadan kaldırmak ve geliştirdiği teknolojileri ihraç ederek sektörün yerlileşmesine destek vermek amacıyla Metro İstanbul Ar-Ge Merkezi’ni kurdu.
İBB Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı ve iştirak şirketlerinin birlikte gerçekleştirdiği Akıllı Şehirler ve Sürdürülebilirlik etkinliğinde konuşan Metro İstanbul Ar-Ge Müdürü Nevzat Bayrak, “Metro İstanbul 34 yıllık bilgi ve birikimi ile Türkiye’nin en büyük kent içi raylı sistem işletmecisi konumunda yer alıyor. Sahip olduğumuz tecrübe ile işletmeciliği farklı bir boyuta taşıdık. Sadece metro işletmesi yapmıyor aynı zamanda; metro hatlarının uçtan uca, güzergah ve inşaat tasarımlarını, mimari çizimlerini, istasyon dizaynlarını, alt sistem biçimlerini, entegrasyon ve müşavirlik hizmetlerini kendi bünyemizde verebiliyoruz. Kurduğumuz Ar-Ge Merkezi ile birlikte teknolojiyi sadece kullanmıyoruz, aynı zamanda üretiyoruz.
Sektörde raylı sistemler üzerine çok fazla yetişmiş insan kaynağı yok. Sektörün nitelikli teknik personel ihtiyacını karşılamak amacıyla geçtiğimiz yıl Metro Akademi’yi kurduk. Metro İstanbul’a, yurt içi ve yurt dışına raylı sistemler sektörü eğitimleri vermeye başladık.” dedi.
“Dünyanın ilk ve tek 6 yıldızlı raylı sistem işletmecisi olduk”
Metro İstanbul’un Türkiye’nin en önemli markalarından biri olduğunun altını çizen Nevzat Bayrak, “İşletmeden, Ar-Ge ve müşavirlik hizmetlerine kadar çok geniş bir faaliyet alanına sahibiz. Böylesine büyük bir yapıyı sürdürülebilir bir şekilde yönetebilmek amacıyla 2020 yılında iyi niyet bildirgesi imzalayarak Türkiye Kalite Derneği’nin (KalDer), Avrupa Kalite Yönetim Vakfı (EFQM) Mükemmellik Modeli yolculuğuna çıktık. Bu doğrultuda yapılan yetkinlik değerlendirmesinde 2022 yılında dünyanın ilk ve tek 6 yıldız alan raylı sistem işletmecisi olduk ve toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda yaptığımız çalışmalarımız ile örnek gösterilerek Türkiye Mükemmellik Ödülü’ne layık görüldük. Diğer yandan pandemi döneminde çalışanlarımızın birbiri ile temasını en aza indirgemek amacıyla Bilgi Sistemleri Müdürlüğümüz tarafından geliştirilen Mobil Personel Devam Kontrol Sistemi (PDKS) uygulaması Teknoloji Kaptanları Ödülleri’nde Operasyonel Yetkinlik Projesi dalında ödüle layık görüldü. Bu uygulamamızı diğer iştirak şirketlerimize de uyarlayarak yaygınlaştırıyoruz” dedi.
“Teknolojiyi sadece kullanan değil, aynı zamanda üreten bir şirketiz”
Metro İstanbul’un işletmesini yaptığı 207,72 kilometre uzunluğundaki 18 hatta, 210 istasyonunda günlük 3 milyona yakın yolcuya hizmet verdiğini ifade eden Bayrak, “Türkiye’nin en büyük kent içi raylı sistem işletmecisi olarak Tüm Raylı Sistemler Derneği’nde (TÜRSİD) aktif rol alıyor ve çeşitli komisyonlara başkanlık yapıyoruz. Biz teknolojiyi sadece kullanan değil, aynı zamanda üreten bir şirketiz. Kendi ihtiyaçlarımızı karşılamak için teknolojik ve mühendislik çözümler üreterek yola çıktık. Bugün ise; dışa bağımlılığı azaltmak amacıyla şirketimizde görev yapan 360 kişilik mühendis kadromuz ile hem şirketimiz hem de ülkemiz için katma değeri yüksek projeler geliştiriyoruz. Artık metro işletmeciliğindeki uzmanlığımızın yanına; sektöre liderlik eden, sektörün ihtiyacı olan teknolojiyi geliştiren bir teknoloji şirketi olma özelliğimizi de ekledik. Yurt dışında kabul gören, uluslararası projeleri yöneten, AB projelerine başvuran, kendi teknolojisini üreten bir şirket konumuna geldik” diye konuştu.
“Türkiye’nin tek tescilli aktif Ar-Ge Merkezi’ne sahip raylı sistem işletmecisiyiz”
Ar-Ge çalışmalarını bir üst seviyeye taşıyarak Metro İstanbul Ar-Ge Merkezi’ni kurdukları bilgisini veren Bayrak, “Ar-Ge Merkezi tescili için ilk olarak 2020 yılında Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına başvuruda bulunduk, uzun ve zorlu bir yolculuğun ardından 2022 yılının sonunda tescil belgemizi aldık. Bugün Türkiye’de tescilli aktif Ar-Ge Merkezi bulunan tek raylı sistem işletmecisi konumundayız. Artık uluslararası oyuncu olmayı hedefliyoruz. Bakanlığın yönerge ve denetimleri ile Ar-Ge ve proje kültürümüzü daha sağlam temeller üzerine oturtacağız. Metro İstanbul çok saygın ve bugün artık İstanbul’un sınırlarını aşmış bir marka konumunda. Dünya çapında danışmanlık hizmetleri, tecrübe paylaşımı ve projeler alanında iş birlikleri yapıyoruz. Ar-Ge Merkezi ile birlikte projelerimizin prestiji daha da artacak ve uluslararası proje iş birliklerinde daha aktif yer almaya başlayacağız. Afrika, Ortadoğu ve Türk Cumhuriyetleri’nde metro proje ihalelerinde final aşamasındayız. Uluslararası konsorsiyumlarda yer alarak Rusya ve Çin’den önemli firmalarla birlikte ihalelere katılıyoruz. 2023 yılında Horizon Europe Projeleri kapsamında en az 3 uluslararası konsorsiyumda yer almayı hedefliyoruz. 2556 TÜBİTAK-Katar Ulusal Araştırma Fonu’nda Büyükşehirlerde Verimli, Güvenli, Emniyetli ve Sürdürülebilir Ulaşım İçin Akıllı, Bağlantılı, Otonom Araç ve Enerji Sistemleri projemiz onaylanarak aktif hale geldi ve fon desteği sağlandı. Tüm yatırımlarımızı ihtiyaçlardan yola çıkarak ve ihtiyaca uygun şekilde tasarlıyoruz. Bu uzun yolda paydaşlarımız ile güç birliği yaparak başarıya ulaşan ve ışıldayan bir marka yarattık” dedi.
“Yerlileştirme çalışmalarına ağırlık veriyoruz”
Metro İstanbul’un en önemli önceliklerinden birinin dışa bağımlılığı azaltmak ve sektörde yerlileşmeyi sağlamak olduğunun altını çizen Nevzat Bayrak, “Türkiye’de raylı sistemler sektörü maalesef dışa bağımlı bir sektör. Bu konuda en büyük sıkıntıyı pandemi döneminde yurt dışından yedek parça tedariki konusunda yaşadık. Bu nedenle yerlileştirme çalışmalarımıza ağırlık veriyoruz. Metro İstanbul olarak, 1.723 yürüyen merdiven, 62 yürüyen bant ve 552 asansör ile Türkiye’nin açık ara en büyük ekipman parkına sahibiz. Yürüyen merdivenlerimizin işletilmesi için yıllık 15.000 metreye yakın basamak zinciri yurt dışından ithal ediliyor. Yaptığımız zincir geri kazanım projesi ile bazı zincir tiplerinde maliyeti dörtte birine düşürdük. Diğer yandan tren atölye bakım alanlarında kullanılan, vagonun üzerinden vinç yardımıyla araç üstü ekipmanların söküm, takım ve bakım işlemlerini kolaylaştıran hareketli katener sistemi geliştirdik” dedi.
“Dünyada bakım onarımını kendi yapan 4 işletmeciden biriyiz”
Dünyada bakım ve onarım işlerini kendi yapan 4 raylı sistem işletmecisinden biri olduklarını belirten Bayrak, Metro İstanbul olarak geliştirdikleri bakım test çözümleri ve teknoloji geliştirme projelerinden bazılarını şöyle sıraladı:
HPU Test Cihazı Projesi: Tramvay ve hafif metro araçlarının fren sisteminde bulunan hidrolik güç ünitesi ekipmanının bakımı için test projesi geliştirdik.
AS-AT Valfi Test Tezgahı Tasarım ve İmalatı: Bombardier tramvay araçlarının fren sisteminde kullanılan hidrolik güç ünitesi içinde yer alan AS ve AT valf test tezgahını tasarladık ve imalatını gerçekleştirdik.
M5 Hattı Yürüyen Merdiven Revizyon Projesi: M5 Üsküdar-Çekmeköy Metro Hattı’nda bulunan 200 adet yürüyen merdivenin tamamında servis dışı kalmaya sebep olan sorunun giderilmesini sağladık.
Yürüyen Merdivenlerde Kestirimci Bakım: TÜBİTAK iş birliğiyle yürüyen merdivenlerde, arızaların oluşmadan önce tespit edilmesine yönelik yerli kontrol sistemi tasarımı gerçekleştiriyoruz.
Stretch LCD Tabanlı Yolcu Bilgilendirme Sistemi: Yolcularımızı bilgilendirmede kullandığımız sistemleri araç içi bilgisayarını, donanımını, yazılımını, kendi ekiplerimiz ile tasarlayıp üretmeye başladık. Üretimini gerçekleştirdiğimiz LCD tabanlı Yolcu Bilgilendirme Sistemi araçlarımızda kullanılmaya başlandı.
Elektrik Enerjisi Tarife Yönetimi Optimizasyonu: Yaptığımız çalışmaların sonucunda 21 adet denklem ile optimizasyon kurgusunu tamamladık. Bu çalışmamız ile GAMS programı üzerinde tüm trafo merkezlerine ait faturaları minimize etmeyi amaçlıyoruz.
Metrolarda Hava Kalitesi Ölçüm ve İzleme: Toplum sağlığı ve yolcu memnuniyeti adına temiz, sterilize edilmiş, kaliteli ve izlenebilir bir iç hava ortamını İstanbullulara sunmak ve sağlanan koşulların takibini yapmak amacıyla çalışmamızı geliştiriyoruz.
Demir Yolu Sabit Ray Yağlama Sistem Üretimi: Proje kapsamında demir yolu ray yağlama sisteminin elektrik tahrikli pompa, anakart ve sensör tasarım ve uygulaması ile uzaktan erişilebilir arayüz yazılımlarını gerçekleştirdik. M5 depo sahasına kurduğumuz sistemimiz sekiz aydır sorunsuz bir şekilde çalışıyor.
Tren Hız Profillerinin Optimizasyonu: Raylı taşıtların hareketini simüle etmek ve çeşitli hızlarda güç sisteminin enerji tüketimini belirlemek için, MATLAB ortamında bir tren hareket simülasyon modeli geliştirdik. Bu modeli kullanarak MATLAB’da Genetik Algoritma yöntemi ile CER enerjisi tüketimini azaltmak amacıyla hız profili optimizasyonu çalışmaları yaptık.
M1 Hattı CBTC Sinyalizasyon Projesi: Mevcut bilgi birikimimiz, tecrübemiz ve yerli tedarikçilerimiz ile birlikte kendi yazılım ve donanımlarımızı tasarlayarak, planlamasından sertifikasyonuna kadar yerli sinyalizasyon sistemimizi geliştirmek üzere harekete geçtik.
Yerli Araç Üretimi Projesi: 2021 yılında başlayan Ar-Ge çalışmaların ardından endüstriyel tasarımı tamamlanan ve Tram34 adı verilen 34 adet tramvay aracının üretimine başlanılacaktır.
