Milli Kütüphaneler ülkelerin ulusal hafızaları
Milli Kütüphane Başkanı Tuncel Acar, 29. Ulusal Bilişim Kurultayı’nda Bilişim Hizmet Ödülleri kapsamında ‘Kamu Uygulama Ödülü’nde ve 10. eTR Ödülleri’nde de ‘Kamudan Vatandaşa Sunulan Hizmet’ kategorilerinde birincilik ödülü alan; görme engelli vatandaşlarımıza sunulan ‘Sesli Kitap’ hizmetiyle ilgili bilgi verirken Milli Kütüphane’nin sunduğu diğer projeleri de anlattı.
Tuncel Acar, görme engelliler için Sesli Kitap projesinin nasıl doğduğunu şu şekilde aktardı: “Milli Kütüphane’nin görme engelliler bölümü için Braille Alfabesi’yle yazılmış kitapları alıyorduk ve görme engelli araştırmacıların hizmetine sunuyorduk. Zamanla teknoloji ilerledikçe, kasetlere; kitap, günlük haberler, makaleler okumaya başladık. Daha sonra CD teknolojisi çıktı; kasetlerdekileri CD’lere aktardık ama görme engelliler kütüphaneye gelip dinliyorlardı. Ardından internetin akıl almaz şekilde hızla büyümesini yaşadık. Görme engelliler için Milli Kütüphane’ye geliş gidiş problemdi. Ne yazık ki Türkiye’de çok sayıda görme engelli var ve okur yazar oranı da çok düşük. Kitabı dinleyebiliyor ama Braille Alfabesi bilmediği için okuyamıyor. Buradan yola çıkarak; o zaman biz kitap okuyalım dedik, profesyonel kişiler çok yüksek rakamlara okuyordu. Bu sebeple mütevazı bir stüdyo kurduk; gönüllüler geldi. Kitap okurken ses ve diksiyon çok önemli olduğundan görme engelli bir arkadaşımız gönüllülerden alınan bir demoyu test ediyor ve bu şekilde gönüllü seçilmiş oluyor. Okunan kitapları da program vasıtasıyla internete yükledik. İnternete yükler yüklemez bir bomba patladı; hem görme engelli hem de gönüllü çok fazla kişi müracaat etti. Mütevazı stüdyomuz yetişmedi; bunun üzerine 5 tane daha modern stüdyo yaptık. Şu an 250 civarında gönüllümüz var. Politikamız; kesinlikle görme engellinin istediği kitabı okumak. Üniversite ve KPSS’ye hazırlık kitaplarından, roman, şiir, İngilizce kitaba kadar farklı kitaplar isteniyor. Web sayfamızda; ‘Konuşan Kitaplık’ diye bir bölüm oluşturduk. Okunan kitaplar, sistemdeki kitaplar, kim ne kadar kitap okumuş, istatistiki rakamlarını da elde edebilmek için sistem hepsini kayıt altına aldı. 6 tane daha stüdyo yaptık ve şu anda Konuşan Kitaplık Görme Engelliler Merkezi’mizde 11 tane modern anlamda stüdyomuz bulunuyor. Bu stüdyolara gönüllüler istedikleri zaman gelip kitap okuyorlar; biz de internete yüklüyoruz, görme engelliler de bunları dinliyor. Bu hizmeti gönüllü olarak vermek isteyen bir cep telefonu şirketiyle de protokol yaptık; görme engelli cep telefonundan istediği kitabı ücretsiz dinleyebiliyor. Bilgisayarı olmasına gerek yok. Bizi de bu sisteme dahil edin diye diğer şirketler de müracaat etmeye başladı. Bizim amacımız ticaret, reklam değil, ülkemizdeki görme engelli vatandaşlara hizmet götürmek.”
e-Devlet kapısından sunulan vatandaş odaklı hizmetler
Tuncel Acar, Milli Kütüphane’nin web sitesi üzerinden gerçekleştirdiği hizmetlerle, 1 bütünleşik, 10 tane de elektronik hizmet olmak üzere; e-Devlet kapısında en fazla hizmet sunan kurumlardan biri ve kullanıcı sayısının 600 bin civarında olduğunu açıklayarak hizmetleri şöyle sıraladı: Avrupa Kütüphanesi, Bibliyografyalar, Elektronik Veritabanları, Katalog Tarama, Kitap Ayırtma Hizmeti, Konuşan Kitaplık, Okuyucu Salonları Anlık Doluluk Oranları, Süreli Yayınlar Bilgi Sistemi, Ses Bankası (Milli Kütüphane Taş Plak Koleksiyonu ) ve Türkiye El Yazmaları. Kütüphanemizde 27.392 el yazması nadir eser var; en yenisi 200 yıllık olmak üzere 800 yıllık eserler bulunuyor.
Felaket kurtarma, sanallaştırma ve arşiv platformu oluşturuldu
Sayısal kütüphanenin toplumun her katmanı için, dünyanın herhangi bir yerinden tüm bilgilere anında erişim sağlayan bir sistem ve milli kütüphanelerin de bulundukları ülkelerin ‘Ulusal Hafızaları’ olduğunu söyleyen Acar, bu bilinçle bilgi ve iletişim altyapılarını da güçlendirdiklerini kaydetti. 28 MB Metro Ethernet erişlerinin mevcut olduğunu dile getiren Tuncel Acar, “Milli Kütüphane’ye gelen her kişi kablosuz internet erişim hizmetinden yararlanır. ‘İnteraktif Araştırma Salonu’nda bulunan bilgisayarları kullanabilir. Araştırmacılarımızın bilgiye sınırsız erişimini desteklemek amacıyla abone olduğumuz 12 adet elektronik veritabanından yararlanmalarını sağlıyoruz. Günlük olarak, Milli Kütüphane’den yararlanan kullanıcı sayısı yaklaşık 2 bin, web sitemizden ise her gün 2.500-3.000 kişi kadar. (http://www.mkutup.gov.tr/) ‘Felaket Kurtarma, Sanallaştırma ve Arşiv Platformu’ oluşturduk. Bizim bir amacımız da bilgileri gelecek kuşaklara aktarmak. Bu yüzden anında kayıtlarının alınması, yedeklenmesi bunun için de güçlü bir altyapı kurulması gerek. Her ülkenin bir milli kütüphanesi var. Milli kütüphaneler ülkelerin bağımsızlık göstergesi. Bombalama olayları; ülkelerin geçmişle olan bağlantılarını koparmak, tarihlerini silmek için kütüphanalere, müzelere oluyor. Çünkü tarihi olmayan bir ülke geçmişini aramaya başlayacak, bocalayacak. Felaket Kurtarma Projesi’yle verilerimizi başka bir lokasyonda koruyabileceğiz ve merkezde bir sorun olduğu zaman da uzak lokasyondan iş sürekliliği boyutuyla hizmetimizi aksatmadan devam ettirebileceğiz. Felaket Kurtarma Merkezimiz; Marmara Üniversitesi Göztepe Kampüsü. 29 Şubat 2012 tarihinde çıkan ‘Çoğaltılmış Fikir ve Sanat Eserlerini Derleme Kanunu’ ile Milli Kütüphane’ye yeni bir sorumluluk daha verildi; 1934 yılından bu yana derlediğimiz; baskıya hazırlanan elektronik veriler dahil olmak üzere; basılı eserlerin yanı sıra e-ortamda üretilerek satılan veya dağıtımı yapılan tüm e-yayınların derlenmesi görevi Milli Kütüphane’ye verildi. Bu projenin sağlıklı olarak yaşama geçmesi için projelendirme çalışmalarımız devam ediyor. Marmara Üniversitesi ile birlikte yaptığımız çalışma sonucunda ‘e-Derleme Sistemi’ için gereken personel, bütçe ve teknik donanıma ilişkin bilgiler netleşecek. Biz de konuyla ilgili olarak dünyada yapılan çalışmaları inceliyoruz. Biz sayısallaşmaya çok önem veriyoruz. 2013 yılında da sayısallaştırma çalışmalarımıza devam edeceğiz ve web sitemizin ve tüm uygulamalarımızın mobil ortama taşınarak yararlanıcıların mekân bağımsız hizmetlerimizden yararlanmasını sağlayacağız. 2013’te ISO 270001 Bilgi Güvenliği standardının sağlanmasına ilişkin çalışmalar da yapacağız” dedi.
