NFT Balonu giderek öne çıkıyor
2014 yılında oluşturulan ilk NFT’den bu yana özellikle 2021’de NFT’lerin popülaritesinin artması ile birlikte daha geniş kitleler NFT hakkında bilgi sahibi olmaya başladı. NFT piyasasının 2021’de yıllık işlem hacmi 17,6 milyar $ olmuş ve önceki yıla göre %21.000 artmıştı. ‘Benzersiz token’ anlamına gelen ve çıktığı dönemde gündemi oldukça meşgul eden “NFT”ler 2022 yılında da popülaritesini korudu. Bybit Learn ekibi hazırladığı “NFT Balonu” dosyasında NFT’lerle ilgili son durumu ele aldı.
NFT’leri değerli kılan unsur, tamamen benzersiz olmaları. Ancak her piyasada olduğu gibi fiyatlar şişirilip alıcılar artık o ürünü satın almak için bir sebep bulamayınca popülaritesini yitirebilir. Son birkaç yılda özellikle dijital sanat alanında yarattığı pazarla sanatçıların ve yatırımcıların gözdesi haline gelen NFT’lerde gelinen durumu Bybit Learn ekibi hazırladığı bir çalışma ile ortaya koydu.
NFT’ler; bir blok zinciri üzerinde var olan ve karakteristik meta verilerinden ve tanımlama kodlarından oluşan kriptografik varlıklardır. Bu nedenle her NFT benzersizdir ve bu durum NFT’lere değer kazandırır. Bir NFT, eşdeğer bir NFT ile değiştirilemez veya takas edilemez. Buna karşılık, kripto para birimleri ve diğer değiştirilebilir tokenler birbiriyle takas edilebilir ve ticari işlemlerde kullanılabilir. NFT’ler genellikle sanat eserlerini, sanal dünyalardaki dijital gayrimenkulleri ve gerçek dünyadan nesnelere karşılık gelir. Bu varlıkların tokenize edilmesi, bunların güvenle ve verimli bir şekilde alınıp satılmasını sağlar. Pek çok NFT koleksiyonunun fiyatı 2021 başlarında en yüksek seviyelerdeydi. Bored Ape Yacht Club ve benzeri NFT koleksiyonlarının körüklediği ilk artıştan sonra bugüne kadar fiyatlar düşmüş olsa da NFT pazarı için hâlâ nispeten sağlıklı tanımını yapabiliriz.
Azalan popülarite
Yatırımcılar arasındaki spekülasyonların artmasına bağlı olarak dijital varlıkların fiyatı arttığında suni bir fiyat artışı oluşur. NFT’lerin değeri ilk yoğun tanıtımın ardından çok hızlı artarsa da tanıtım ve pazarlama faaliyetlerinin azalması ile fiyatlarının düşmesi muhtemel. ‘NFT balonu’ olarak nitelendirebileceğimiz suni fiyat artışının bir sebebi, yeni yatırımcılar piyasaya girdiğinde yatırım ve fiyatlama konusunda gerekli bilgilere sahip olmamasına dayanır. Genellikle yatırımcılar, neye yatırım yaptıklarını kapsamlı bir şekilde anlamadıkları için fiyatları yükseltirler.
NFT balonuna örnek vermek gerekirse, Ocak 2022’de bir bilgisayar bilimleri öğrencisi, o zamanlar en büyük NFT pazarı olan OpenSea’ye 1.000 adet anlamsız özçekim (selfie) yüklemişti. Başlangıçta 3$ olarak listelenen her bir NFT’nin fiyatı 1.200$ (o sırada 0,4 ETH eşdeğeri) ile yükselerek genç girişimci 1 milyon $ kazanç sağlamıştı. Bir diğer örnek de Mart 2021’de Bridge Oracle CEO’su Sina Estavi’nin, Jack Dorsey’in ilk tweet’ini satın almasıdır. The Wall Street Journal, Estavi’nin 2,9 milyon $ ödediği NFT’yi OpenSea’de 48 milyona satmaya çalıştığını yazmıştı, ancak ne yazık ki satış için aldığı tekliflerin çoğu ancak yüz dolar seviyelerinde kalmıştı.
NFT fiyatları düşüşte
Bir NFT balonunun patladığını gösteren birkaç işaret vardır. NFT veya herhangi bir kripto para türü satın almak riskli olabilir; bu nedenle işaretleri bilmek çok önemlidir. Dikkat edilmesi gereken başlıca konular arasında, NFT fiyatlarının ciddi düşüşünden veya hacminin azalmasından, NFT satışları ve genel olarak NFT piyasası hakkında medyada çıkan haberlerin azalmasına kadar pek çok şey yer alır.
NFT fiyatlarının önemli ölçüde düşmeye başlaması, bir NFT balonunun patlamak üzere olduğuna dair ilk önemli işarettir. NFT fiyatları dalgalanma eğiliminde olduğundan, zaten son derece değişken olan bir piyasada fiyat düşüşünü fark edildiğinde dikkatli olmak akıllıca olacaktır. Ayrıca, bir NFT balonu fiyatlar düştüğünde otomatik olarak patlamaz; bu, daha uzun bir süreç olabilir. NFT piyasasının sağlıklı olduğunun en önemli göstergelerinden biri günlük işlem hacmidir. İşlem hacmi uzun bir süre boyunca düşmüşse NFT’nin patlaması muhtemeldir. İnsanlar NFT koleksiyonlarını satış için piyasaya sürmeye başlıyorsa bu, çok fazla satıcının olduğu ve yeterli alıcının olmadığı bir senaryo olduğu anlamına gelebilir. Bu durum NFT koleksiyonun düşmesi için önemli bir sebeptir. Ayrıca NFT’ler eskisi kadar haber olmamaya başladı. Haberlerin azalmaya başlaması, muhtemelen NFT fiyatlamasına olumsuz etki eder. Bu da NFT balonunun patlamak üzere olduğuna dair bir işarettir.
NFT değerlerindeki düşüşün, kripto piyasasındaki son çöküşe bağlı olduğu düşünülüyor. Ancak bazı kripto paralar toparlanmaya başladı; belki bu yükseliş NFT’lerde de gerçekleşebilir. Şu anda çok fazla satıcı olup yeterli alıcı olmasa da NFT piyasası önümüzdeki aylarda daha dengeli hâle gelebilir.
Dünden bugüne NFT’ler
Çıkarılan ilk NFT, dijital sanat üreticileri Kevin McCoy ve Anil Dash tarafından 2014 yılında oluşturuldu. Bununla birlikte, genel piyasa, 2017 yılında CryptoKitties olarak bilinen çevrimiçi oyunun lansmanına kadar nispeten küçük kaldı. Ethereum blok zincirinde oluşturulan bu NFT, yatırımcılara video oyunu NFT’lerinin gelişmeye müsait olduğunu gösterdi.
CryptoPunks, Haziran 2017’de kullanıma sunulan bir diğer popüler dijital varlık koleksiyonuydu. Matt Hall ve John Watkinson tarafından geliştirilen bu koleksiyon, ücretsiz olarak çıkarılan 10.000 benzersiz karakterden oluşuyordu. Koleksiyon, lansmandan sonra hemen ilgi çekmese de tüm NFT’ler hızla tükenmişti. Başlangıçta sadece birkaç dolara satılan CryptoPunks NFT’leri şimdi binlerce dolar değerinde.
Bored Ape Yacht Club koleksiyonu, Nisan 2021’de piyasaya sürüldüğünde en popüler koleksiyonlar arasındaydı. Paris Hilton ve Snoop Dogg gibi ünlülerin de birer Bored Ape NFT’si satın almaları, bu popülerliği daha da artırdı. Daha yeni bir NFT koleksiyonu olan Okay Bears, Nisan 2022 sonunda her biri 1,5 SOL’dan çıkarılan 10.000 NFT’yi bünyesinde bulundurmaktadır ve taban fiyatı şu anda 70 SOL’dur.
NFT fiyatları, 2021’den Ocak 2022’ye kadar istikrarlı bir şekilde artıyordu. Ancak bundan kısa bir süre sonra satışlar azalmaya başladı. Bu düşüşler Ocak ayından sonraki birkaç ay için nispeten istikrarlı olsa da piyasanın büyük bölümünde, Bored Ape Yacht Club, Azuki ve CryptoPunks gibi NFT koleksiyonları için fiyatlar Mayıs ayında sert bir şekilde düştü. Örneğin, Azuki NFT koleksiyonunun değeri 8-14 Mayıs arasında yaklaşık %50 oranında düştü. Bored Ape Yacht Club koleksiyonu aynı zaman diliminde %28 fiyat düşüşü yaşadı. CryptoPunks ve Mutant Ape Yacht Club koleksiyonlarında da benzer düşüşler meydana geldi. Kripto paralar etrafındaki piyasa duyarlılığı nedeniyle de 2022’den bu yana NFT’lerin değer kaybettiğini söyleyebiliriz.
NFT’lerin geleceği
NFT’ler 2021’de ve 2022’nin başındaki şişirilmiş değerlerinin bir kısmını neredeyse kesin olarak kaybetti. Ancak bu, artık değerli olmadıkları anlamına gelmez. NFT’lerin işlem hacminde neden düşüş yaşandığını daha iyi anlamak için, finansal piyasaların geneline göz atmak gerekir.
2022 boyunca, TerraUSD ve LUNA’nın piyasa çöküşünün bir sonucu olarak kripto değerleri önemli ölçüde düştü. Kasım 2021’de, 1 Bitcoin 67.000$ değerindeydi. Ocak 2022’nin sonlarına doğru değeri yarısının altına indi. Takip eden aylarda değerinin bir kısmını geri kazansa da Mayıs sonrasında daha büyük düşüşler yaşandı.
Bu dijital varlıkların satış değerinin artık eskisi gibi olmadığını ortadadır.
NFT değerlerindeki son düşüşe rağmen, NFT’lerin geleceği umut vericidir. Teknoloji araştırmaları ve danışmanlık şirketi olan Gartner’a göre, 2026 yılına kadar insanların yaklaşık %25’inin her gün metaverse’te en az bir saat geçireceği ve metaverse sanal ekonomisinin temelini NFT’lerin ve kriptonun oluşturacağı tahmin edilmektedir. NFT’ler insanların günlük deneyimleriyle daha fazla iç içe geçtikçe, değerlerinin de buna göre artması gerekecektir.
Sosyal tokenlerin ve hizmet tokenlerinin giderek daha popüler hâle geleceğine yönelik inanç, bu dijital varlıkların geleceğini kısmen güvence altına alıyor. Sosyal tokenler gibi sosyal NFT’ler de dijital sanat üreticilerine tasvirlerini temsil eden benzersiz dijital koleksiyon parçaları oluşturma fırsatı sağlamak için tasarlanmıştır. Sosyal NFT’ler, içerik oluşturuculara hayranlarıyla daha iyi bağlantı kurma olanağı sağlıyor. TikTok ve Instagram gibi sosyal medya platformlarının giderek artan popülerliği nedeniyle, Sosyal NFT’lerin de önümüzdeki yıllarda popülerliği artacaktır.
NFT balonu muhtemelen patlamış olabilir ama NFT’ler hala 2020’de olduğundan çok daha popüler. NFT piyasasının çok hızlı büyümesi, birçok sanatçıyı ve yatırımcıyı, NFT’ler için potansiyel kullanım senaryoları olan hizmet tokenleri oluşturma olasılığını tartışmaya yöneltti. NFT tokenleri, nitelikleri gereği benzersizdir ve insanların oyun ve etkileşim şeklini dönüştürmek için zaten kullanılmaktadır. NFT’lerin hizmetleri arasında ödüller, sahiplik hakları veya belirli ayrıcalıklar olabilir. Örneğin, bir konsere giriş aracı olarak bin adet benzersiz NFT sunulabilir.
