Otomobilin 125. Yılı

Karl Benz’in, “kendi kendine giden hareketli araç”ı icadının 125. yılı Almanya’da 125 gün sürecek etkinliklerle kutlanıyor.
Almanların, “etkinlik” denilince bunu nasıl ciddiye aldıklarını, ne kadar ağır bir vakar ve dinsel bir ritüel şeklinde uyguladıklarını düşünün. Ve 125 gün sürecek etkinliklerin “nasıl” yaşanacağını göz önüne getirin. İşte, “öyle” olacak.
••
Karl’ın ilk aracı üç tekerlekli: Motorwagen. Saatte 10 mil hız yapıyor. O güne kadar görülmemiş bir araç. Ve hız. Ama millet ilgi duymamış. Pratik bulmamış. Öylece kalmış Karl’ın elinde.
Ta ki, karısı, heybetli ve muktedir Bertha, iki çocuğunu yanına alarak bu tuhaf araçla 120 kilometre dolaşıp, büyükannesini ziyaret edip geri dönene kadar.
Almanya’nın batısında turizm cenneti Kara Ormanlar bölgesindeyiz. Stuttgart yakınlarında Pforzheim’den çıkmış Bertha Hanım yola. Heidelberg üzerinden Mannheim’a. Dönüşte, Hockenheim üzerinden yine başladığı yere. Sadece atlı arabaların geçtiği toprak yollarda. Önde ortada bir tekeri olan arabasıyla sarsıla sarsıla. Büyük macera. Hem de “kadın” başına! Görülmüş duyulmuş şey değil. Zaten, Karl zinhar izin vermez böyle bir şeye diye, o uyurken sabah erkenden yola çıkmış.
Ama, sonuç? Büyük başarı. Herkes bu araçtan istemeye başlamış. Aracın motorunu daha geliştiren kişi ise Stuttgart’lı Gottlieb Daimler.
••
Bertha Hanımın da katkısı var teknolojiye. Kullandığı aracın freni, tekerleğe sürtünen bir tahta. Bertha, bunun yetmeyeceğini anlayınca tahtanın üzerine kauçuk parçalar çakmış. Bugünkü fren doğmuş.
Hanım o kadar becerikli ve kararlı ki, dönüş yolunda Pforzheim’a doğru epey bir yokuş varmış. Üç teker zımbırtının oraya çıkacak hali yok. Hanım, arabanın burnunu tepe aşağıya çevirip, geri vitesle geri geri çıkmış yokuşu.
Soru: Bu arabanın benzini nerede? Petrolden benzin üretildi de bizim mi haberimiz yok? O dönemde bu tür motorlarda ligroin adlı bir kimyasal kullanılıyor. Bu da eczanelerde satılıyor. Bertha Hanım, Wiesloch’daki eczaneden aldığı ligroin’le onca yolu gidebilmiş. Eczane bugün hala aynı yerde. Ama trafiksiz bölgede.
••
Stuttgart’ta bir Mercedes-Benz, bir de Porsche müzesinde bütün bu araba öyküsü sıram sıram pırıl modellerle duruyor. Karl’ın daha sonra yerleşip çalıştığı Mannheim’da Technomuseum’da ise ilk bisiklet ve traktör örnekleri de var.
Bertha Hanımın ilk araba sefasını (cefası demek daha uygun) sürdüğü 120 kilometrelik yola onun adı verildi. Bu satırları okuduğunuz sıralarda bu bölgede otomobil temalı büyük bir turistik faaliyet sürüyor olacak. Sonbahar kışa kadar Benz-Daimler ismi Almanya’da çok hatırlanacak.