Pandemi KOBİ’lerin dijitalleşme yolculuğunu hızlandırıyor

İstanbul Kalkınma Ajansı (İSTKA) tarafından desteklenen, Boğaziçi Üniversitesi tarafından İstanbul Dudullu Organize Sanayi Bölgesi (İDOSB) ve İstanbul Sanayi Odası (İSO) ortaklığıyla geliştirilen Türkiye’de Dijital Dönüşüm Değerlendirme Aracı (D3A) 2019-2020 Sonuç Raporu açıklandı.

Araştırmaya katılan 100 şirketin her birine özel yol haritaları oluşturan D3A, ülkemizde KOBİ’lerin dijital dönüşüme hazırlık seviyesini ortaya koyan ve bu dönüşümü hızlandıracak adımları belirleyen uzun soluklu bir proje. Projenin 2019-2020 yıllarını kapsayan ilk etabında İDOSB ve İSO üyesi 100 sanayi kuruluşunun dijital dönüşüm değerlendirmesi yapıldı.

“Covid-19 sonrasında küresel değer zincirinde Türkiye’yi yeni roller bekliyor”

Proje sonuç raporunun açıklanması amacıyla gerçekleştirilen online toplantıda konuşan Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Mehmet Fatih Kacır, “COVID-19 dijital dönüşümün ve özyeterliliğin ne kadar önemli olduğunu gösterdi. KOBİ’lerimiz başta olmak üzere, Covid-19 sonrasında küresel değer zincirinde Türkiye’yi yeni roller bekliyor. O nedenle özyeterlilik gereklerini yerine getirerek dijital dönüşümde doğru adımlarla zaman kaybetmeden ilerlemek gerek. Bu amaçla dijital dönüşüm destek programı hazırlıklarımız devam ediyor. Teşvik sistemi Türkiye’ye uygun dijital dönüşüm değerlendirme araçları ile entegre edilecek.

Tek bir değerlendirme aracı değil, Türkiye’nin rekabetçiliğini temsil eden kesimlerin detaylı olarak incelendiği ve farklılıkların öne çıkarıldığı fakat birbirini tamamlayan araçlardan oluşmasını hedefliyoruz. Bu amaçla, Boğaziçi Üniversitesi’nin geliştirdiği Dijital Dönüşüm Değerlendirme Aracı’nı KOBİ’lerin dijital dönüşümünü, sektörel ve yapısal farklılıkları değerlendirmek için kullanmak istiyoruz. Dünyadaki örnekleri de inceledik, Türkiye’nin dijital dönüşümünde yerli ve özgün kaynaklarla geliştirilecek araç ve ürünlerle daha hızlı ilerleyeceğimize inanıyoruz. Boğaziçi Üniversitesi hocalarımıza ve katkı sağlayan şirketlerimize teşekkür ediyorum” dedi.

“Bu endeksleme yöntemiyle patent başvurusunda bulunduk”

Boğaziçi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mehmed Özkan, “Bu çalışmada geliştirilen endeksleme yöntemi ile patente başvurulmuş ve KOBİ ölçeğinde uygulamaya uygun bir dijital dönüşüm değerlendirme aracı ortaya çıkmıştır. D3A adını verdiğimiz bu aracın, Türkiye KOBİ’lerinin dijital dönüşümü için faydalı bir araç olmasını diliyoruz” diye konuştu.

“KOBİ’lerin mevcut durumunu tespit etmek yeterli değil, yol haritaları da sunulmalı”

Boğaziçi Üniversitesi Dijital Dönüşüm ve Endüstri 4.0 Platformu Başkanı Prof. Dr. Lale Akarun ise projenin 2019-2020 sonuçlarını açıkladığı konuşmasında, endekse ilişkin şu bilgileri paylaştı:

“Dijital dönüşüm, sanayide verimliliği arttırarak uluslararası seviyede rekabetçiliği sağlamanın yanı sıra yüksek katma değerli hizmet ve ürünler üretmenin de anahtarı. Dünya Ekonomik Forumu, dijital dönüşümün sosyal ve ekonomik açılardan yaratacağı değerin 10 yıllık dönemde toplam 100 trilyon dolar olacağını öngörüyor. Ülkemizde ise endüstri 4.0 teknolojilerinin tam uygulanması ile endüstriyel üretimde yıllık yüzde 3, GSYİH’da yüzde 1 artış gerçekleşeceği hesaplanıyor. Ancak bu dönüşüm özellikle üretim sektöründeki işletmelerin %99’unu oluşturan KOBİ’ler için zorlu bir süreç. Bu yüzden KOBİ’lerin dijital dönüşümü için özel değerlendirme araçlarına ihtiyaç var. Bu araçların etkili olması için sadece KOBİ’nin mevcut durumunu tespit etmek yeterli değil. Yol haritalarının net olarak sunulması gerekiyor. Biz de D3A’yı bu bakış açısıyla, üç temel amaca hizmet etmek üzere geliştirdik: Dönüşüm ihtiyacını tespit etmek, ihtiyacın karşılanıp karşılanmadığını takip etmek ve dönüşümün yarattığı faydayı ölçümlemek.”

İçerisinden geçtiğimiz Covid-19 pandemisinin dijitalleşmeye etkilerine de değinen Prof. Dr. Lale Akarun şöyle konuştu:

“İleride 2020 dijital dönüşümün ivme kazandığı bir yıl olarak hatırlanacak. Dijital teknolojiler uzun zamandır hazır ama hayatımıza girmesi için insan davranışının değişmesi gerekiyordu.  Pandemi burada hızlandırıcı bir etki yarattı. Günlük hayatımızda sağlık tehdidi söz konusu olduğunda e-ticareti, internet gazeteciliğini, uzaktan eğitimi nasıl hızla benimsediğimizi gördük. Bununla birlikte üretim sektöründe de büyük değişiklikler yaşanıyor ve yaşanacak. Bu salgında özellikle hasta insanlarla temas, büyük risk.  Yüksek riskli işlerde robot kullanımının artması bekleniyor. Sterilizasyon robotları, hasta bakım robotları yaygınlaşacak. Marketlerde insansız kasalara talep artacak; lojistik sektöründe teması azaltıcı teknolojiler ortaya çıkacak. Geçmişte ekonomik alanda yaşanan zorluklar hep ardından büyümeyi getirmiş. Bu sefer büyümenin yeni dijital teknolojilere yatırımla olması bekleniyor.”

KOBİ’lerin dijital dönüşüm karnesi

KOBİ’ler için geliştirilen D3A, organizasyonel yapı, müşteri yönetimi, ürün geliştirme, tedarik zinciri yönetimi ve üretim yönetiminden oluşan 5 başlıkları altında değerlendirmeleri içeriyor. Araştırmaya katılan 100 KOBİ’ye toplam 65 soru sorularak her bir kriter 0-4 arasındaki ölçekte değerlendirildi.

Şirketler her başlık altında başlangıç, orta ve ileri olarak üç kümede gruplandı. Değişik kümelerdeki şirketlerin birbirlerinden en dikkat çekici farkları ortaya çıkarılarak, bir ileri seviyeye ilerleyebilmeleri için tavsiyeler oluşturuldu. Çalışmaya katılan her şirkete, genel ortalamaya göre yerlerini gösteren bir grafik ile bu tavsiyeler verildi, yol haritaları oluşturuldu.

KOBİ’lerin dijital dönüşüm seviyesi 5 farklı kategoride 0-4 ölçeğinde değerlendirildi. Ortalamada puanlar düşük olsa da ortalamanın çok üzerinde performans gösteren şirketler bulunması dikkat çekti. İleri seviyede yer alan şirketlerin oranının özellikle üretim yönetiminde oldukça yüksek olduğu görüldü. Araştırma sonucunda iyi örneklerden yola çıkılarak, şirketlere yönelik tavsiyeler geliştirildi.

KOBİ’lere tavsiyeler

• Organizasyonel yapıda ileri seviyeye ulaşmak için dijitalleşmenin stratejik bir hedef olarak konulması ve ilgili tüm birimler ile hedef yayılımı paylaşılması gerekiyor. Bu süreçte BT altyapısının güçlendirilmesi de önem taşıyor.
• Müşteri yönetiminde müşteri ve pazar verilerinin, satış tahmini, fiyatlama ve diğer operasyonel ve taktik kararlarda etkin bir rol oynayacak şekilde algoritmalar ile analiz edilerek kullanılması gerekiyor. Satış verilerinin işletmenin ilgili birimleriyle çevrimiçi paylaşımı da ileri seviyeye ulaşmanın önemli anahtarlarından biri.
• Ürün geliştirmede Ar-Ge / Ür-Ge yapmak, dış akademik ortaklarla beraber proje araştırmalar yürütmek, dış destekli projeler gerçekleştirmek önemli.
• Tedarik zinciri yönetiminde ileri seviye için üretim planlaması tedarik ve sevkiyat planlaması ile bütünleşik yapılmalı. Parti büyüklükleri veya kapasite planlamasında optimizasyon kullanılmalı. Üretim ve kapasite planlaması için de veriden yararlanılmalı.
• Ürün yönetiminin dijitalleşmesinde üretim sahasında malzeme hareketlerinin, makine duruşları ve çalışanların izlenmesi önem taşıyor. Verinin toplanması, üretim kontrol sistemi verilerinin analiz edilmesi, üretim emirleri ve işlerin iş istasyonlarında sıralamalarının buna göre yönetilmesi gerekiyor.