Robot, kütüphaneci oluyor

Dünyanın en önemli kültür hazineleri arasında ilk beşte yer alan British Library’nin (İngiliz Milli Kütüphanesi) Gazete Arşivi 2014’te robotlarla çalışmaya başlayacak. Bu amaçla, çok özel bir bina yapıldı.
Halen, Londra’nın 20 km dışında 1950’lerdan kalma bir yerleşkede hizmet veren arşiv (gayet mühim bir araştırma merkezidir burası) dolmuş taşmış durumda. Şu rakamlara bakınız:
• Halen İngiliz ve yabancı 53,198 farklı gazete/dergi her gün koleksiyona giriyor.
• 300 yıldır aksaksız yapılan bu toplama sonucu (resmi açıklamaya göre) 750 milyon sayfayı geçti. Her yıl buna 7 milyon sayfa ekleniyor.
• Yılda 4 milyon sayfa sayısallaştırılıyor. Ama bu hızla, şimdiki koleksiyonun tamamen e-ortama geçmesi 188 yıl sürecek. Bu arada, koleksiyon ha bire artıyor.
• Şimdiye kadar 370 bin mikrofilm oluşturuldu. Bunların raf uzunluğu 50 km.
• Gazeteler, kağıdından dolayı küfleniyor. Sayfalar un ufak olmaya başlıyor. Koruma sorunları büyük.
Bu durumlar nedeniyle çok modern bir bina yapıldı. Herşey oraya taşınacak. Ama orada sadece gazeteler ve robotlar olacak. Çünkü gazetelerin yaşaması için az oksijen ve az nem lazım. Az oksijen, yangın tehlikesine karşı. Ama az oksijen, yok insan demek. Az nem ise çürümeye küflenmeye karşı tek çare.
Gazeteye bizzat cildinde sayfa sayfa bakmak isteyenler için robotlar, talep edilen gazetenin cildini bulup, çıkartıp, ileti noktasına getirecek. Cilt, okuyucu neredeyse oradaki Halk Kütüphanesi’ne gönderilecek. Okuyucu, denetimli bir ortamda cilde bakacak. Çünkü gazetenin kendini görmek, yazının o sayfada nerede nasıl durduğuna bakmak başka, yazıyı mikrofilmden veya ekrandan okumak başka.
British Library, sayfaları unufak olmaya doğru giden gazete, dergi ve kitapların korunmasına bizzat halkın katkısını sağlayan mükemmel bir sosyal sorumluluk kampanyasını 25 yıldır sürdürüyor. “Bir Kitabı Evlat Edinin” diyerek bütün aydınlardan, halktan “gönlünden ne koparsa bağışlamasını” sağladı ve hala sağlıyor. 50 Sterlin verirseniz (150 TL) bu para, yayının ilk yardımı için kullanılacak. 200 Sterlin verirseniz (600 TL) yayının bilimsel onarımı başlayacak. Asitten arındırma, cildin düzeltilmesi, asitten koruyacak özel bir korunağa konulması gibi.
Eski yüzyıllarda kağıt hamuruna kağıdın düzgün yüzlü olmasını ve mürekkebi dağıtmamasını sağlayan şap (potasyum-alüminyum sülfat) eklenmeye başlanması, bugünkü sorunları yarattı. Şap, havadaki nemi çektiği için sülfürik asit oluşuyor. Kağıdı için için yakan, bu… Ayrıca böcekler, kurtlar ve güveler ve mantarlar da…