Sağlıkta kalite, performans ve verimlilik için bilişim
Sağlıkta daha iyi hizmet sunulması kalite, verimlilik ve performans kavramları ile yakından ilgili.Türkiye’de son yıllarda sağlık bilgi sistemleri hızla yaygınlaşırken, sağlık kurumlarında idari ve mali verilerin kayıt altına alınması konusunda önemli yol alındığı görülüyor. Diğer yandan dünyadaki eğilimlerle birlikte Türkiye’de de sağlık hizmetinin daha iyi verilmesi kaygıları ön plana çıkıyor. Sağlıkta daha iyi hizmet sunulması ise kalite, verimlilik ve performans kavramları ile yakından ilgili. Verilen hizmeti daha iyi yönetmek için ölçmemiz, bu ölçümlerin de idari ve mali verinin yanı sıra doğru ve yeterli ayrıntıda tıbbi veriye dayanması
gerekmekte. Sağlık alanında kalite ve verimlilik konusu, Tıp Bilişimi Derneği’nin bu yılki kongresinin de ana temasıydı. “Sağlıkta Kalite, Performans ve Verimlilik için Bilişim Teknolojileri” ana temasının işlendiği 7. Ulusal Tıp Bilişimi Kongresi, 14 – 17 Ekim günleri arasında KKTC’deki Artemis Otel’de gerçekleştirildi.
Tıp Bilişim Derneği Başkanı Prof. Dr. Mustafa Özmen’in, derneğin gelişimi ile bilgiler verdiği açılış konuşması ile başlayan bu yılki kongrede, kurumların ve ulusal sağlık yönetiminin sinir sistemini oluşturan sağlık bilgi sistemlerinin daha kaliteli, verimli ve performansı artıran yönde iyileştirilebilmesi için yapılması gerekenler tartışıldı. “Bugüne kadar yapılanlar
buzdağının alt tarafı” Tıp Bilişimi Kongresi’ne katılan Sağlık Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Dr. Ekrem Atbakan, konuşmasında, İlaç Takip, Hastane Randevu gibi projeleri hayata geçirdiklerini belirterek, “Biz bugüne kadar yaptığımız çalışmalarla buzdağının alt tarafını tamamladık. Şimdi ise sıra buzdağının üst tarafını tamamlamayageldi” dedi.
“e-Sağlık görmemezlikten gelinemez”
Kongreye konuk konuşmacı olarak katılan Emprica Communiacations & Technology araştırmacılarından Karl. A. Stroetmann da, sağlıkta şeffaflık ve kalite konusunda bir sunum
gerçekleştirdi. Sağlıkta kalite ve şeffaflık vizyonlarının oluşturulması ve bunun da BT ile desteklenmesi gerektiğinin altını çizen Stroetmann, “e-sağlık konusunu günümüzde görmemezlikten gelemeyiz. Burada odak noktası hasta olmalı. Hangi teknolojilerin kullanıldığı hastayı pek ilgilendirmiyor. Hasta sadece daha iyi ve hızlı bir hizmet bekliyor” dedi.
Doktor, hemşire, sağlık elemanları ile BT’cilerin ilişkisine de değinen Stroetmann, bu konuda bir hastanede gerçekleştirilen proje çalışmasını da örnek olarak gösterdi. Bu çalışmada
sağlıkçılar ve BT’ciler birbirlerini tanımadan, süreçleri net olarak ortaya koymadan projeyi hayata geçirmeye çalışmışlar. Doğal olarak bu proje başarısızlıkla sonuçlanmış. Daha sonra
sağlıkçılar ulaşmak istedikleri hedefleri belirleyip, kendi iş süreçlerini ve aksayan noktaları ortaya koymuşlar. Daha sonra BT’ciler devreye girip, bunun teknolojik altyapısını oluşturmuşlar. Böylece bu tip bir işbirliği çerçevesinde proje başarı ile sonuçlanmış. İki gün süren etkinlikte düzenlenen farklı paneller ve sunulan bildiriler ile kalite, performans ve verimlilik ile ilgili görüşler ortaya konuldu. Bu doğrultuda; kullanımı zor, süreci iyi belirlenmemiş ve eğitimleri verilmemiş bir projenin uygulanamayacağının altının çizildiği konuşmalarda, mobil, yazılım ve donanım şirketlerinin sağlık alanına özel çalışmalar yapması gerektiği de vurgulandı. Sağlık alanında mobilitenin öneminin arttığı vurgulanırken, sağlıkta kalite için sağlık hukuku desteğinin sağlanması gerektiği de kaydedildi.
Panellere katılan konuşmacıların verdiği bilgilere göre, sağlık alanında 156 çeşit unvan, 380 bin kamu çalışanı, 29 bin sağlık kurum ve kuruluş ve 20 bin civarında hizmet alımı bulunuyor.
Beklenti verimlilik
Diğer alanlarda olduğu gibi sağlık alanında da BT’den beklentiler, maliyetleri düşürmesi değil, verimliliği artırması yönünde değişiyor. Bu arada mahremiyet konusu da sağlık ve BT
ilişkisinde önemli bir yer tutuyor. Bu konudaki görüşler, mahremiyet unsurunun sistemlerin içine artık daha fazla oturtulması yönünde. Kamu sağlık kurumlarında teknoloji alımlarının fiyat odaklı olarak yapılmasının yanlışlığının da ortaya konduğu panellerde, fiyat dışı unsurların da yer aldığı bir puanlama sisteminin oluşturulması istendi.
Sağlık alanında nasıl bir bilişim altyapısının oluşturulmasının tartışıldığı oturumlarda ise şu görüşler ortaya çıktı:
● Sağlık yönetimi ile ilişkilendirilen
● İş zekâsı vs. çözümler ile ilişkili
● Birbirleri ile bütünleşmiş sistemler
● Süreç yönetimine yanıt veren
● Kapasite bazlı değil, hedef bazlı
● Teknoloji üretebilen, Ar-Ge merkezi olabilen.
Sağlık projelerinde başarının önemli unsurlarından bir tanesini insan kaynağı oluşturuyor. Bu konuda iki farklı görüşün ortaya çıktığı belirtildi. Sağlık bilişimi elemanı mı yetiştirilmeli yoksa her sağlık elemanına eğitim sürecinde sağlık bilişimi eğitimi mi verilmeli? Sağlık elemanlarına bilişim eğitimi verilmesi konusunda YÖK ile temasların olduğu belirtilirken, YÖK’ün bu konuda yavaş kaldığı da ortaya çıktı.
VII. Ulusal Tıp Bilişimi Kongresi
Sonuç Bildirgesi
Üniversiteler, devlet kurumları, özel sektörün yanı sıra yabancı katılımcıların da olduğu Tıp Bilişimi Kongresi’nde tıp bilişimi ile ilgili olarak Türkiye’de ve dünyada yaşanan gelişmeler çok boyutlu olarak ele alındı.
Ana tema “Sağlıkta Kalite, Performans ve Verimlilik için Bilgi Teknolojileri” yanı sıra diğer güncel konular da tartışıldı. Bazı oturum başlıkları şöyleydi: Sağlık Bilgi Sistemi; Paydaş Beklentileri, IHE, Mobil Sağlık ve Çözümleri, Sağlık Bilgi Sistemi Edinme, e-ihale, Sağlık Bilişiminin Geleceği ve Fütüristik Bakış Açısı, Aile Hekimliği Bilgi Sistemi.
Toplantıda, önümüzdeki dönemde hizmete girecek olan e-ihale sistemi proje yürütücüleri tarafından detaylı olarak anlatıldı. Aile hekimliğinde kullanılan bilgi sistemleri de tüm boyutları ile tartışıldı.
Kongrenin açılış konuşmasını Sağlık Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Dr. Ekrem Atbakan yaptı. Önemli bürokratların, öğretim üyelerinin ve özel sektör temsilcilerinin katılımı yanında, panellerden birinde normal bir vatandaşın konuşmacı olarak yer alması ve sağlık bilgi sistemlerinden beklenenleri vatandaşın gözünden anlatması ilgi çekti. Toplantı açılışında oynanan küçük bir tiyatro oyununda ülkemizde sağlık bilişimi alanında olup bitenler mizahi bir yaklaşımla ele alındı. Kongre katılımcılarından 20 kişi dört saatlik perküsyon kursu aldıktan sonra
gala yemeğinde eğitmenleri ile birlikte sahne aldı. Toplantıda 30 civarında sözlü bildiri sunuldu. En iyi bildiri ödülünü “Bayes Ağları Yöntemi ile IVF Blastosist Gelişimi Tahmini” başlıklı bildirisi ile Boğaziçi Üniversitesi’nden Aslı Uyar kazandı. IHE, “Proje Yönetimi”, “Kompleksite ve Etmen Temelli Simülasyon” konularında birer kurs düzenlendi.
Toplantılarda katılımcıların uzlaşmaya vardıkları görüşleri ise şu şekilde özetleyebiliriz:
• Sağlık hizmetlerinde kalite, performans ve verimliliğin bilgi teknolojileri kullanılmadan sağlanması mümkün görünmemektedir.
• Ülkemizde sağlık hizmetlerinin daha kaliteli olması, kaynakların verimli kullanılması için sağlık bilgi teknolojilerinin daha etkili kullanımı gerekmektedir.
• Mobil teknolojilerin sağlık hizmetlerinde artan şekilde kullanılması kaçınılmaz görünmektedir. Bu kullanımın en iyi şekilde olması için sağlık alanında çalışan kişi ve kurumların işbirliği gerekmektedir.
• Sağlık sektöründe sistemlerin ve kurumların birlikte çalışabilirliği için IHE önemli bir standarttır ve taraflar bu konuya gereken hassasiyeti göstermelidir.
• Son dönemde elektronik sağlık kayıtlarının kullanımı için ortaya atılan “Anlamlı Kullanım” (Meaningful Use) ilkelerinin hayata geçirilmesi ülkemiz için de önem taşımaktadır.
• Gelecekte sağlık kurumlarının toplumla ilişki kurmasında internetin ve sosyal ağ sistemlerinin önemi artacaktır.
