Sanat, yanına kâr kalandır

Plastik ve güzel sanatlarda, benzersiz işler yapan bir sanatçı: Damien Hirst. Hayvanları formaldehid içinde “tahnit” ederek (mumyalayarak) sanat eseri (?) yaratan İngiliz. Her işi, daha önce kimsenin yapmayı düşünmediği, yenilikçi ürünler. Örnek: Üzerini 1,023 beyaz elmas ve 7,105 doğal pembe elmasla kapladığı bebek kafatası. Bir yetişkin kafatasının da üzerini 8,601 adet elmasla kaplamıştı. Bunu, kendi cebinden ödediği 12 milyon Sterlin’le (arkadaş zengin!) yaptığını, sonra 50 milyon Sterline sattığını biliyoruz.
Beyaz bir tuvalde yan yana renkli benek daireleri de var. Bunu da, eşsiz bir sanat eseri sayan çok. Böyle bir tablosu 3.4 milyon Dolara alıcı bulmuştu. Ne var ki, 1986’dan beri yaptığı 1,400 bu tür tablonun sadece 5 tanesi “onun elinden” çıkma. Gerisini asistanları yapmış. Fikir beyefendinin. Uygulama, amelenin.
••
Şimdi bu 1,400 tablodan 331’i, çeşitli ülkelerdeki 11 galeride 18 Şubat’a kadar sergileniyor. Merkezi Londra’da olan Gagosian Galerisi’nin fikri bu. Gagosian’ın Londra’da iki, New York’ta üç, Beverly Hills (Hollywood), Roma, Atina, Paris, Cenevre ve Hong Kong’da galerileri var.
Sanatçımızın bu sergisini göklere çıkartan yorumcular kadar, banal bulanlar da oldu. Bu arada, Andy Warhol’un şu ünlü lafı yeniden hatırlandı: “Sanat, başın derde girmeden, yanına kâr kalandır. İyi alışveriş, en başarılı sanattır.”
••
Damien Hirst’in, dünyanın en baş müzesi sayılan New York Metropolitan’da da sergilenen mumyalanmış “köpekbalığı” veya benzeri sıra dışı eserleri, gerçekten müthiş bir imge ve yaratıcılık ürünüydü. Bunlar için, teknolojiyle elele vermişti. Dâhice konseptler düşünmek, bunları uygulamak elbette onu, çağının en özgün (ve bazı eserleri fevkalade hayranlık uyandıran) sanatçılarından yapıyordu.
Ama yanyana sıralı renkli benekler? Tablolardaki toplam benek sayısı 25 bin! Bitmedi: Tam bir milyon benekli yeni eserini “asistanların” bitirmesi 9 yıl sürecekmiş.
Bu benekler ilk kez İngiltere’de ortaya çıktığında büyük şaşkınlık yaşanmıştı. Neydi bunlar? Yeni bir şey olduğu belliydi ama acaba sanat bunun neresindeydi?
••
Damien, sanatında “herkesin göremediği gizemler” olduğunu anlatıyor: “Ben, ilaç sanayiinin, ölüme çare bulmaya çalışmasının faydasız olduğunu anlatmaya çalışıyorum. Her tablom, bir ilacı temsil ediyor.”
Hımmm… Sanatbilim (artscience) dedikleri bu mu acaba? Verdiği mülakatlarda, tabloların yüzde 99,99’unu kendisi tamamlamadığı halde, hepsini “tanıdığını” (bravo!) söylüyor, ama örneğin birinin adı sorulduğunda, “Reçete ile alınabilen -uyuşturucu nitelikli- bir madde” diye özet geçiyor.