Savaşla anılma dönemi geçmişte kaldı
BT ve telekom alanında yatırımlar Afganistan’da yoğun. Genç nüfusun varlığı da toplumsal dönüşüm için önemli bir kriter.
Türkiye’de ve bölgede BT alanında yapılan çalışmaların paylaşımında önemli bir platform olan 8. Uluslararası Elektronik Haberleşme Düzenleyiciler Konferansı, 2-3 Mayıs’ta Hilton İstanbul’da ‘Elektronik Haberleşme Sektöründe Günümüz ve Ötesi’ başlığında düzenlendi. Etkinlikte bir sunum yapan Afganistan Haberleşme ve Bilgi Teknolojileri Bakanı Amirzai Sangin, sunumuna olduğu gibi röportajımıza da “Her gün patlamaların olduğu, sürekli savaş halinde bir ülke sanılan Afganistan, buna rağmen BT sektöründe 2002 yılından beri önemli çalışmalara imza attı” sözleri ile başladı.
Taliban yönetiminde yasak olan müzik, televizyon ve internet artık herkesin erişimine açık. “Eskiden akrabaları yurtdışında olan kişiler, onları telefonla aramak için Pakistan veya İran gibi komşu ülkelere giderdi” diye hatırlatan Sangin, o günden bugüne yapılan önemli çalışmalara dikkat çekti. Buna göre, 2002 yılından itibaren hukuki altyapı ile ilgili çalışmalar yapıldı, sektör özel sektör yatırımlarına açık hale getirildi. Hatta bu yasanın geçişi döneminde, bu yasanın yazılmasını üstlendiğini ve dönemin bakanına sunduğunu hatırlatan Sangin, “Şimdi bu yasanın uygulayıcısıyım” dedi. Ülkede 4 özel sektör telekom operatörü, 40 ISS var. Ülke çapında 2003 yılından bugüne nüfusun yüzde 90’ı internete erişebilir hale geldi. Mobil kapsam ise çatışmaların yoğunluğu nedeniyle güneyde daha az baz istasyonu ile sağlanırken, kuzeyde bu istasyonların sayısı kat kat fazla. Sangin, Afganistan’a özgü bir yapıyı da şöyle özetledi: “Telekom Geliştirme Fonu kapsamındaki para Hazine’ye kalmıyor ve düzenleyici yapıda duruyor. Bu da fonu benzerlerinden farklı kılıyor.”
Genişbant ve paralelinde e-devlet yayılacak
Ülkede telekom sektöründe yatırımlar sürekli artarken, artan rekabetle fiyatların düştüğünü belirten Sangin, “Telekomda yatırımlar, istihdam potansiyelini de artırıyor” dedi. Elektronik ulusal ID için de sistem hazır ve Sangin, burada birçok e-devlet hizmetinin vatandaşa sunulacağı bilgisini verdi. Bu projelere ve hedefler karşısında, elektrik yokluğu, güvensiz ortam, telekom operatörlerinin tehdit edilmesi ve baz istasyonlarına zarar verilmesi, yetersiz mühendis ve teknik eleman gibi sorunlara rağmen Sangin, “Çabalamaya devam edeceğiz” dedi. Ülkenin yüzde 90’ının telekom hizmetleri kapsamında olduğunu belirten Sangin, herkesin mobil telefonu olduğunu, fiyatların düşmesinin de herkesin cep telefonu alabilmesinde etkili olduğunu söyledi.
Afganistan’da genişbant hizmetleri konusunda çalışmalar yoğun. Ulusal Optik Fiber Ağ ile ülke içinde ve komşu ülkelerle iletişimi artıracak ve 2012 yılında 4 operatöre verilen genişbant lisansları ışığında hedef; iki yıl içinde nüfusun yüzde 80’inin genişbant kapsamına girmesi. 4 milyonu aşkın kişi genişbant kullanıyor ve Sangin’in tabiriyle Pakistan, Tacikistan, Özbekistan gibi ülkelerde genişbant servisi yok. Bu gelişimi, ‘toplumda gerçek bir dönüşüm’ olarak tanımlayan Sangin, “Gençler BT sektörü ile çok ilgili. Onlardan önceki nesil savaşla büyüdü ve hayatta kalabilmek dışında fazla öncelikleri olmadı. Ama yeni nesil BT sektörü ile büyüyor, internet ve mobil cihazları kullanıyor. Yeni nesil umarım bu yönüyle daha barışçıl olur” dedi. Afganistan BT sektöründe temel hedef herkese genişbantı sunabilmek. Özel sektör de 3G ve LTE gibi konularda yatırıma teşvik ediliyor. “Böylece kırsal kesim internete ulaşabilecek” diyen Sangin, şu bilgileri verdi:
“Çünkü oralarda bilgisayar sahipliğinden önce akıllı telefon sahipliği geliyor. Bu teknolojiyi sağlık ve e-devlet uygulamalarına uyum sağlamasını istiyoruz. İnanıyoruz ki ne kadar çok insanın genişbant internet erişimi olursa, kamudan beklentileri de artar. Devletin bu hizmetleri sunma konusunda harekete geçmesi, kendini dönüştürebilmesi önemli. Çünkü devletin başındakiler de savaşla büyümüş insanlar. Teknolojiye alışık değiller ve genç neslin devlet yönetiminde etkisi arttıkça değişim de güç kazanacak. 2014 Nisan’ındaki seçimler bu yolda önemli.”
