Teleferik 102 yaşında
Avrupa’da ilk teleferik, İtalya’nın Bolzano kentinde faaliyete geçmiş. Haziran 1908’de. O tarihte burası henüz İtalya değil. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun önemli bir şehri. Avrupa’nın ortasını güneyine bağlayan stratejik Brenner Geçidi’nin son durağı.
Fransa’da Mont Blanc yamaçları için teleferik düşüncesi daha eski. Ama uygulamaya geçmesi taa 1924’te. İlk teleferiği, 900 metrelik bir dağın kenarına yaptırma şerefi, orada oteli olan Josef Staffler’in. Aşağılardan atlı arabayla zar zor ulaşılan yamaca, 15 dakikada çıkmaya başlamışlar.
Bugün Alp Dağları’nda bu teleferiklerden birkaç bin var. Kimisi 20 kişi alan büyük kabinler. Kimisi 4-5 kişi alan daha küçükler. Kimisi sadece tek kişinin açıkta bindiği yürüyen sandalyeler. Kimisine sadece kayakçılar biniyor – yine açıkta. Ama teleferikler yazın da gayet faal. Çünkü dağlar, yazın yaz, kışın kış turizmi yapmak isteyenlere 365 gün açık. Teknoloji, dağı yenmiş. Kışın kayaklarıyla gelenler, yazın dağ postalları ve trekinge uygun özel üretim çoraplarıyla geliyor. Teleferikler, vadi 30 derecede yanarken, 10 dakikada sizi 20 dereceye çıkartıyor.
Bu yıl, Alp Dağları’nda turizmin “icadının” 125. yılı kutlanıyor. Aslında, böyle bir “icat” tarihi verilemez. Çünkü Alp’lerde karayolu seyahati, vadilerden geçerek daha eskiden beri yapılıyordu. Ama bugün turizm dediğimiz tür etkinliğin Alplerde başlangıcı olarak 1880’ler gösteriliyor. Düzlüklerde turizm yapmak –eh- kolaycaydı. Dağlarda ise mümkün değildi. İlk kez 1867’de Brenner Geçidi’nden tren seferleri başladı. Böylece, Avusturya’nın Innsbrück kentiyle, Alplerin öte tarafındaki Bolzano bağlandı. Buraya 30 kilometre uzakta, doğanın cilvesi sayesinde dağ ortasında Akdeniz iklimine sahip bir ufak kaplıca kasabasına (Merano) tren ulaşınca, İmparatoriçe Hazretleri dahi teşrif etti. Yörede turizm böyle başladı. Ve insanlarda dağa çıkma isteği…
Dağa çıkmak için ille dağcı olmak gerekmediğini, ilk kez Bolzano’lu o işadamı gösterdi. İmparator Hazretleri, ülkesinin bu ilginç yöresinde turizmi teşvik için, dağın düzlük kısmına dar hat tren yolu döşetti. Bu hat bugün de kullanılıyor. Turistlerle dolup taşıyor. Hat boyunca birbirinden şirin ve çiçekler içinde otellerde yer, aylarca önceden bulunabiliyor.
İlk teleferikten itibaren, “şehirliyi dağa çıkartmak” ciddi bir turizm işi olmuş. İki rayın ortasında tırtıklı üçüncü bir rayı olan ve buna tutunarak yamaçta hareket eden füniküler icat edilmiş. Ama bunun inşaatı masraflı ve zor diye, zamanla teleferik yapmak daha kolay gelmiş. Doğayı daha az zedeliyor. Modern teknolojiyle binlerce metre yükseğe çıkabiliyor.
