Türkçemizi özenle kullanmak tüm bilişimcilere yaraşır
Emeritus Prof. Dr. Tuncer Ören.
Türkiye Bilişim Derneği’nin ‘Bilişimde Özenli Türkçe Çalışma Grubu’; Türkçenin bilişimsel konular başta olmak üzere ilgili konularda özenli kullanımı amacıyla, Türkçe bilişim dilinin varsıllaşmasına katkıda bulunmak üzere 24 Temmuz 2013 tarihinde kuruldu.
Bugüne kadar 4145 terim üzerinde çalışıldı ve Türkçeleştirildi. Çalışmalar; Ahmet Pekel, Erdal Naneci, Ersin Taşçı, Eşref Adalı, İ. İlker Tabak, Kaya Kılan, Koray Özer, Tuncer Ören, Yiğit Ergin’in gönüllü katkılarıyla yürütülüyor. “Bilişimci olarak hepimizin yazı ve konuşma dilimize daha fazla özen göstermemizin zamanıdır” diyen grup şu değerlendirmeyi yapıyor: “Özenli Türkçe çalışmalarının bilişim alanı dışındaki alanları da kapsayacak biçimde genişlemesini öngörmekteyiz. Örneğin; Hukukta Özenli Türkçe, Sağlıkta Özenli Türkçe, Kültür ve Sanatta Özenli Türkçe vb. alanlarda da ‘Bilişimde Özenli Türkçe Çalışma Grubu’nun model alınarak çalışmalar yapılmasını çok önemsiyoruz. Bu alanlarda yapılacak çalışmalara, yukarıda belirttiğimiz adresten ev sahipliği yapmaktan mutluluk duyacağız. Türkçemizi özenle kullanmak hepimize yaraşır.”
Grup örnek alınacak bir şekilde çalışma şekillerini şöyle yorumluyor: “Tek tek olduğumuzdan daha verimli ve uyumlu çalışıyoruz.”
Uçağı Türkler olarak biz yapmadık ama uçak sözcüğü son derece güzel
‘Bilişimde Özenli Türkçe Çalışma Grubu’ üyelerinden, Kanada’da yaşamını sürdüren Emeritus Prof. Dr. Tuncer Ören, “Bilişim yaşamın her alanında yer almakta; restoranda yemek yediğimizde bile faturalar bilgisayardan çıkıyor. Her konunun temelinde bilişimin olması bilişimcilerin kavramları iyi kullanmasını ve Türkçe gibi zengin bir dilin varsıllaşmasına yardımcı olmalarını olanaklı kılmakta” diyerek bilişimcilerin dilimizi doğru kullanabilme konusunda avantajlı konumda olduklarını vurguluyor. Oysa özel sektörden kamuya hatta üniversitelere kadar sözcükleri yanlış kullanma eğilimimiz var. Ören, bu konuda şu değerlendirmeyi yapıyor: “Nedense Türkçeye pek ısınamayan bazı kişiler şöyle düşünüyor: Teknolojiyi üretiyorlar, teknoloji ürettikleri gibi terimleri de üretiyorlar; biz de o terimleri aynen almak zorundayız. Uçağı Türkler olarak biz yapmadık ama uçmaktan türetilmiş olan uçak sözcüğü son derece güzel. Dolayısıyla Türkçenin terim üretmedeki kudretinden yararlanarak bütün bu terimlerin karşılığını anlaşılır, kulağa hoş gelir ve zevkli bir Türkçe ile ifade etmek son derece de yararlı olur. Dolayısıyla kültürümüz de zenginleşir. Dilimize bazı terimler olduğu gibi girmiş. Bunları aynen mi kabul etmeli yoksa başkasını mı söylemeliyiz? Bu yerinde bir soru. Başka bir görüş ise şöyle: Hiçbir ilerleme değişim olmadan olamıyor. Hatta bireylerin, kişilerin, kurumların ilerlemesi kendilerini aşabilme yeteneklerine bağlı oluyor. Bu mesleği yapabilmeleri bakımından bilişimcilerin de kendilerini aşabilme yetenekleri zaten var. Orhan Veli’nin çok güzel bir sözü bulunuyor: Tayyare kelimesine alışmış olanlar uçak kelimesine de alışır, diye. Dolayısıyla kendini aşabilen kişiler ve kurumlar çok rahatlıkla bazı terimlerin daha güzellerini, daha Türkçelerini bulabilirler. Bu ise eskiye ihanet gibi değil, aslında sadece ilerlemenin bir koşuludur. İlginç terimlerden biri de dijital. Fransızca’da olmayan bir şekilde Fransızcaymış gibi seslendiriyoruz. Oysa ki ‘sayısal’ demek çok yerinde bir kullanım olmaktadır. Bunu eminim, kendini aşma yeteneği ve arzusu olan meslektaşlarımızın çoğu benimseyecektir.”
‘Onlayn’ı anlayabilen ‘çevrimiçi’ni çok daha rahatlıkla anlar
‘Bilişimde Özenli Türkçe Çalışma Grubu’nun ülküsü; bilişim ve bilişim ile ilgili konularda Türkçenin doğru ve özenli bir şekilde kullanılmasını sağlamak ve bilişim Türkçesinin daha varsıllaşmasına, daha yaygınlaşmasına yardımcı olmak. Bu konuda tüm bilişimcilere görev ve sorumluluk düşüyor. Ören, düşüncelerini şöyle açıklıyor: “Hiçbir terim yoktur ki Türkçe olarak karşılayamayalım. İyi bir örneğimiz de var: 2006 yılında Türkiye Bilişim Ansiklopedisi yayımlandı. 20 editör ve 3 baş editör vardı. 200 kadar da yazarımız bulunuyordu. Türkçeyi özenli kullanmaları istendi; Türkçesi olan terimlerin İngilizcelerini kullanmamalarını rica etmiştik. Bu şekilde son derece yararlı olan bir çalışma ortaya çıktı. Türkiye Bilişim Ansiklopedisi; Türkçe ile bilişimin her alanının karşılanabilir olduğunu ispatladı. Bu çalışma grubumuz da meslektaşlarımızı Türkçe kullanmaya özendirecek. Kamu kuruluşlarının, kamu bilişiminin de yardımıyla daha da yaygınlaşacak. Örneğin, kamu kuruluşlarının çoğunda ‘online’ işlem yapılıyor. Türkler ‘onlayn’ diye okumak zorunda kalıyorlar. Oysa ki, ‘çevrimiçi’ denen terim aynı kavramı Türkçe olarak karşılıyor. ‘Onlayn’ı anlayabilen ‘çevrimiçi’ni çok daha rahatlıkla anlar. Kendi dilimizde olmuş olur. TBD’nin kurucusu Prof. Dr. Aydın Köksal’ın dilimize kazandırdığı ‘bilgisayar’ sözcüğü tartışmasız uzun yıllardır kullanılmakta.”
BThaber’in ‘Bilişimde Özenli Türkçe’ kavramının doğmasında büyük katkısı oldu
Tanıtım ve yaygınlaştırma konusunun önemine vurgu yapan Ören, “BThaber’in ‘Bilişimde Özenli Türkçe’ kavramının doğmasında büyük katkısı olmuştur. 1998 yılında BThaber’le başlayan ‘Özenli Türkçe’ çalışmalarımıza tekrar destek verdiğiniz için BThaber yayın kuruluna candan teşekkür ederiz” dedi.
