Türkiye’nin finansal okuryazarlık haritası
Finansal Okuryazarlık ve Erişim Derneği (FODER) tarafından, Visa (NYSE:V) ve Türkiye’deki 22 bankanın desteğiyle Paramı Yönetebiliyorum projesi kapsamında gerçekleştirilen “Türkiye Finansal Okuryazarlık Araştırması”nın sonuçları açıklandı. Türkiye’de genel kamuoyunun finansal okuryazarlık düzeyini tespit etmek, finansal ürün ve hizmetler konusundaki tutum ve davranışları anlamak amacıyla gerçekleştirilen araştırma Ipsos Sosyal Araştırmalar Enstitüsü tarafından 26 ilde 2 bin kişi ile yüzyüze yapıldı.
Araştırma sonuçlarına göre Türkiye’de minimum finansal bilgiye sahip olan bireylerin oranı yüzde 70. Finansal bilgi düzeyi, çalışma hayatında olan, gelir düzeyi yüksek ve eğitimli bireylerde daha yüksek. Bilgi düzeyi kavramsal ve aritmetik beceriler olarak 2 alt grupta incelendiğinde ise matematik bilgisi gerektiren konularda finansal becerinin göreceli daha düşük olduğu ortaya çıkıyor.
Beş kişiden ikisi son bir yılda tasarruf yaptı
Araştırmadan çıkan verilere göre; Türkiye’de her 5 kişiden 2’sinin son bir yılda para biriktirdiği görülürken, bireyleri birikim yapmaya iten temel nedenlerde “geleceğe ilişkin belirsizlik” ve “kaygı” öne çıkıyor. Birikim yapanların yarısı (yüzde 49) sağlık sorunu, doğal afet, aniden işsiz kalma gibi beklenmedik durumlara karşı tedbir olarak para biriktirdiğini söylüyor.
Yine araştırma bulgularına göre, hanede para kullanımına yönelik günlük kararlara dahil olma oranı kadınlarda yüzde 74 iken erkeklerde bu oran yüzde 85’e çıkıyor. Gençlerin ise sadece yüzde 43’ü hanede para kullanımı konusunda söz hakkına sahip.
Finansal ürün bilinirliğinde ise tasarruf ve emeklilik ürünleri öne çıkıyor. Bu ürün kategorisinde bilinirlik düzeyi yüzde 85’i buluyor.
Araştırmadaki bir diğer dikkat çekici nokta da kredi borcunu ödeme konusunda Türkiye’de bireylerin disiplinli hareket etmeye özen göstermesi. Bu konuda toplumun yüzde 83’ü kredi borcunu gününde ödediğini belirtiyor.
Finansal tutumlarına göre 5 toplumsal profil
Araştırmanın ortaya koyduğu verilere göre, finansal bilgi, davranış ve tutumlarına göre Türkiye toplumu 5 temel gruba ayrılıyor: Finansal Bilgeler (yüzde 22), Mütevazı Ebeveynler (yüzde 24), İdareli Muhafazakarlar (yüzde 20), Plansız Hayalciler (yüzde 19) ve Kaygısız Gençler (yüzde 15).
Finansal konularda diğerlerine göre daha bilgili ve hırslı olan “Finansal Bilgeler”, en yüksek finansal okuryazarlık düzeyindeki grup konumunda bulunuyor. Toplumun yüzde 22’sini oluşturan, orta yaş grubunda yer alan, işveren oranının yüksek olduğu ve diğer segmentlere kıyasla daha yüksek hane geliri olan “Finansal Bilgeler” parasını akıllıca yönetiyor. Birikim ve harcamayı bilinçli bir şekilde yapıyor. Sahip olduklarını büyütmeyi arzu eden “Finansal Bilgeler”, bunun için risk almaya hazır olduklarını ifade ediyor. Bu grup kendisine finansal hedefler koyuyor ve bu hedeflere ulaşmak için birikimlerini farklı alanlarda değerlendiriyor. “Finansal Bilgeler” genelde bütçe yapıyor, ödemelerini aksatmıyor.
Toplumun yüzde 24’ünü oluşturan ve ağırlıklı orta-üst yaş grubunu temsil eden “Mütevazı Ebeveynler” ayağını yorganına göre uzatıyor. Ailelerinin geleceği ve emeklilik dönemi için uzun vadeli plan yapmaya çalışıyor. Borçlanmamayı tercih ediyor, ödemelerini geciktirmiyor. Bu grup için hanenin geçimi ön planda, yüksek gelir arzusuyla elindeki parayı riske atmıyor.
“İdareli Muhafazakar” grubu parayı daha idareli bir şekilde yönetme eğilimine sahip. Toplumun yüzde 20’sini oluşturan bu grup uzun vadeli düşünmeye ve çocukları için para biriktirmeye çalışıyor ancak finansal durumları bu konularda onları zorlayabiliyor. Ancak temel ihtiyaçlara yönelik harcama yapabiliyorlar, gereksiz harcama yapabilecek esnekliğe sahip değiller. Faiz içeren finansal araçlara yatırım yapmayı tercih etmiyorlar.
“Plansız Hayalciler” ve “Kaygısız Gençler” ise yoğunlukla 18-24 yaş grubu gençlerin oluşturduğu segmentler olarak göze çarpıyor. Henüz evli ve çocuk sahibi olmayan, limitli bir geliri olan “Plansız Hayalciler” toplumun yüzde 19’unu oluşturuyor. Varlıklı bir geleceğin hayalini kuruyorlar ve bunun için risk almaya da hazırlar. Ancak para konusunda disiplinli ve planlı olamıyorlar. Uzun vadeli hedefler belirlemekten kaçınan bu grup birikim yapma konusunda motivasyonu olmadığını da belirtiyor.
Toplumun yüzde 15’ini oluşturan “Kaygısız Gençler” ise finansal konularda bilgi seviyesi en düşük grup. İşi ve düzenli geliri olmayan bu grup “anı yaşıyor”. Bütçe yapmıyor, para biriktirmiyor. Üstelik geliri olsa dahi para biriktirmeyeceğini söylüyor.
