‘Ulusal Akademik Açık Erişim Sistemi’ kurulacak
Yüksek lisans, doktora, tıpta uzmanlık, diş hekimliğinde uzmanlık ve sanatta yeterlik tezlerinin ‘tam metin erişime açık olarak’ toplandığı tek merkez olan ‘YÖK Ulusal Tez Merkezi’ne araştırmacıların ilgisi artıyor.
‘YÖK Ulusal Tez Merkezi’nde; 2020 yılında 87.587.547 sayfa görüntülenme sayısına ulaşıldı. Merkezde; ‘kullanıcı, veri tabanına kayıtlı tez, sisteme yeni eklenen ve tezlerin indirilme sayılarında’ bir önceki yıla nazaran büyük artışlar yaşandı.
2020 yılı verilerine göre, ‘YÖK Ulusal Tez Merkezi’nden faydalanan kullanıcı sayısı bir önceki yıla göre yüzde 20 oranında artarak toplam 6.040.016’ya ulaştı. Bu sayı 2019 yılında 5.036.614 idi. Böylelikle bir yılda 1 milyondan fazla yeni kullanıcının daha sistemi kullandığı görüldü. 2020 yılında ‘YÖK Ulusal Tez Merkezi’ veri tabanına 50 bin yeni tez eklenerek merkezdeki toplam tez sayısı 645.089’a ulaşırken, sistemdeki bütün tezlerin toplam indirilme sayısı 17.126.496 olarak gerçekleşti. YÖK tarafından yürütülen ‘Açık Bilim ve Açık Erişim’ çalışmaları çerçevesince, ülkemizdeki bütün üniversitelerde uluslararası standartlarda “Ulusal Akademik Açık Erişim Sistemi’nin kurulması hedefleniyor. Bu sistem sayesinde, üniversitelerimizde yürütülen bilimsel faaliyetler neticesinde yazılan lisansüstü tezler, makaleler, kitaplar, kongre bildirileri ve diğer yayınların bibliyografik denetimi sağlanarak ‘uluslararası standartlarda, açık erişimde’ araştırma hizmetine sunulacak.
‘Yükseköğretim Açık Bilim ve Açık Erişim Çalışma Grubu’ oluşturuldu
‘Yeni YÖK’ ün girişimleriyle başlatılan yasal süreç sonucunda tezlerin açık erişime açılması kararı neticesinde 2019 yılında eklenen tezlerin erişime açık olma oranı yüzde 97’nin üzerine çıktı. ‘YÖK Ulusal Tez Merkezi’ne özellikle araştırmacıların ilgisinin artmasında ‘tezlerin erişime açık olma oranının artmasının’ önemli rol oynadığı düşünülüyor.
Diğer yandan ‘Ulusal Akademik Açık Erişim Sistemi’nin hayata geçirilmesi sonucunda üniversitelerimizdeki yayınların ‘uluslararası sistemlerde daha görünür hale gelmesi’ ve bilim insanlarımızın ‘daha da tanınır olması’ sağlanacak.
Ülkemizde yapılan bilimsel çalışmaların uluslararası görünürlüğünün artmasıyla üniversitelerimizin dünyadaki çeşitli derecelendirme kuruluşlarınca yapılan değerlendirilmelerde olumlu etkisi olacak. YÖK’te ‘Açık Bilim ve Açık Erişim’ çalışmalarının planlanması, yürütülmesi ve koordine edilmesiyle bütün üniversitelerde uluslararası standartlarda ‘Açık Akademik Arşiv Sistemi’ kurulması ve bu sistemlerin geliştirilip, sürekliliğinin sağlanması amacıyla ‘Yükseköğretim Açık Bilim ve Açık Erişim Çalışma Grubu’ oluşturuldu. Bu çalışma grubu tarafından hazırlanan eylem planı kapsamında üniversitelere gönderilen bir genelgeyle, açık bilim ve açık erişim konusunda atılacak somut adımlar konusunda bilgi verilerek örnek bir ‘Açık Bilim ve Açık Erişim Politikası’ paylaşıldı. ‘YÖK Açık Bilim Sistemi’nin Türkiye adresli tüm bilimsel yayınları içermesi hedeflenmekte olup, üç aşamalı bir çalışma planı öngörülmekte. İlk aşamada ‘YÖK Tez Merkezi’ndeki tüm tezlerin uluslararası anlamdaki görünürlüğünü artırmak ve uluslararası diğer sistemlerce erişilebilir olmasını sağlamak üzere bu sisteme aktarımı üzerine çalışıldı. Bu aşama tamamlanmak üzere olup, 2021 yılının ilk yarısında tezlerin yer aldığı ‘YÖK Açık Bilim Sistemi’nin açılması planlanıyor. ‘YÖK Açık Bilim Sistemi’ üzerindeki çalışmalar sistemin YÖKSİS ile entegrasyonunun sağlanmasıyla devam edecek. Son olarak da üniversite akademik açık arşivlerindeki verileri harmanlanarak; Ulusal Akademik Yayınların uluslararası sistemlerde görünürlüğünün artırılması sağlanacak. YÖK tarafından başlatılan ‘Açık Bilim ve Açık Erişim çalışmaları’, 11. Kalkınma Planında; ‘Eğitim, Politika ve Tedbirler’ başlığı altında ‘Üniversitelerin dijital çağa ayak uydurması ve bilgiye ulaşımda açık erişim ve açık bilim uygulamalarının hayata geçirilmesi amacıyla açık erişim altyapılarıyla uyumu sağlanacaktır’ ifadesiyle yer aldı.
