Yapay zeka konusunda hükümet hazırlıklı değil: Dünyada 46. sıradayız
Ulusal hükümetlerin, yapay zekanın sunduğu fırsatları ve inovasyon potansiyelini değerlendirme kapasitesi nedir? Oxford Insights bu soruya yanıt arayan bir çalışmayı ilk kez 2017 yılında sadece OECD ülkeleri için yapmıştı, bu yıl da Birleşmiş Milletler üyesi ülkelerin tümü için yaptı (http://bit.ly/31OzwXn).
2017 yılında yapılan çalışmada (http://bit.ly/2XLNBl3), 35 ülke içerisinde Türkiye 31. sıradaydı. İzlanda, Slovakya, Macaristan ve Lüksemburg bizim gerimizdeydi. Bu yılki çalışmada, 194 ülke içerisinde ülkemiz 46. sırada. İki yıl önce arkamızda olan Slovakya (45.), İzlanda (28.) ve Lüksemburg (25.) şimdi bizden daha iyi, yani, daha hazırlıklı durumda.
Bu arada, geçen ay – kendimizi övme ihtiyacı için olsa gerek – Ortadoğu bölgesinde YZ konusunda lider konumunda olduğumuz ile ilgili haberler vardı (http://bit.ly/2xdpS2g). Bu doğru değil. Katar (42.), İsrail (21.) ve Birleşik Arap Emirliği (19.) Türkiye’nin üstünde.
Sıralamayı belirleyen endeks, yani hükümetlerin YZ konusunda ne kadar hazırlıklı olduğunu gösteren not, 11 kriter kullanılarak hesaplanıyor. Bu kriterler 4 küme altında: (1) Yönetişim (tutarlı ve yeterli bir YZ stratejisin varlığı); (2) Altyapı ve veri (yeterli ve kaliteli veri ile bunun etkin kullanımı); (3) Beceri ve eğitim (eğitimin genel kalitesi, YZ eğitimi, startup sayı ve başarısı); (4) Hükümetin kamu hizmetleri (dijital kamu hizmetlerinde inovasyon, genel olarak hükümetin etkinlik düzeyi).
Yayımlanan raporda, her ülkenin sıralamasını belirleyen not verilmiş sadece. Bu notun hesaplanmasında kullanılan kriterlere göre durumu belirtilmemiş. Oysa, bu bilgi, geride olan ülkelerin hangi kriterlerde zayıf olduğunu göstermesi bakımından önemli. Dolayısıyla, çalışmayı yapan Oxford Insights’dan bu bilgiyi talep ettim. Elime geçerse, buradaki bir yazımda açıklarım.
YZ Stratejisi Olan Ülkeler Başarılı
Raporda, YZ konusunda hazırlıklılığı yüksek ülkelerde, bu başarılarının arkasındaki nedenlerle ilgili saptama ve yorumlar çok yararlı. Birinci neden, ülkenin iyi düşünülmüş bir YZ stratejisi geliştirmiş ve uyguluyor olması. Son iki yıl içerisinde 22 ülke ulusal YZ stratejisini belirleyip açıkladı (http://bit.ly/30rfYqC).
Ülkemizde, maalesef bir YZ stratejisi henüz yok. Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi Başkanı Ali Taha Koç, Mart ayında, ulusal YZ stratejisinin bu yıl içinde açıklanacağını belirtti. Fakat, ne 3 Ağustos’ta açıklanan “I. 100 Günlük Program”da ne de – 146 gün sonra – 13 Aralık’ta açıklanan “II. 100 Günlük Program”da YZ konusunda – Savunma Sanayi ile ilgili bir küçük madde hariç – herhangi bir madde yok. “III. 100 Günlük Program” ise zaten açıklanmadı ve şu anda “IV. 100 Günlük Program”ın açıklanmış olması gerekiyor. Dolayısıyla, YZ stratejisi veya herhangi bir konuda hükümet programı ve politikası için sadece söylemler var ortada.
Ulusal YZ stratejisine önem veren EDAM düşünce kuruluşu CEO’su Ussal Şahbaz’ın bir yazısı, YZ stratejimizin olması gerektiğinin önemli bir nedenini açıklıyor (http://bit.ly/2XMN82d). Amerika ve Çin gibi büyük ülkelerin iç pazarları zaten yeterli. İsrail, Singapur, Estonia gibi az sayıda küçük ülkelerde, YZ startupları iş modellerini zaten iç pazara göre kuramaz ve zorunlu olarak küresel ölçeklendirmeye odaklanıyor ve başarıyor. Türkiye, Meksika, Brezilya, Endonezya, Güney Afrika gibi orta büyüklükte gelişmekte olan ülkeler ise arada kalıyor. Dolayısıyla, Şahbaz’a göre, doğru ve etkin bir ulusal YZ stratejisi mutlaka gerekli oluyor bu ülkeler için.
Rekabet Ederken İşbirliği Yapanlar Başarılı
YZ konusunda hazırlıklı ülkelerin başarısının kinci önemli nedeni de, bu ülkeler bir yandan YZ alanında rekabet ederken, bir yandan da YZ ile ilgili Ar-Ge çalışmaları ve politikalar geliştirmek için sinerjik işbirlikleri içerisindeler. Örneğin, İngiltere ve Fransa, 2018 yılında önce beraberce YZ odaklı bir konferans düzenlediler sonra Imperial College London ile Fransız Bilimsel Araştırma Ulusal Merkezi arasında ortak YZ araştırmaları başladı. Finlandiya, Estonya ve İsveç “Avrupa’nın 1 Numaralı YZ Laboratuarı” olma iddiasıyla, YZ uygulamalarını test etmek için ortak bir girişim içerisindeler.
Süper Bilgisayar Gücü
Her ne kadar Oxford Insights raporu değinmiyorsa da, YZ araştırmalarında ve iddialı – yani katma değeri yüksek – uygulamalarda, süper bilgisayar gücüne ihtiyaç var. Nitekim, YZ alanında ABD ile yarışan Çin hükümeti Mayıs ayında 7. süper bilgisayar merkezinin kurulması çalışmalarına başladı (http://bit.ly/30H0IGn). Bu yarıştan kopmama mücadelesi veren ve süper bilgisayar işlemleri için bilim insanlarının dış dünyaya yöneldiği Avrupa Birliği de, Haziran ayında 8 süper bilgisayar merkezi kurma kararı aldı.
Ülkemizde, ODTÜ Bilgisayar Mühendisliği profesörü Fatoş Yarman süper bilgisayar merkezi kurmaya destek için TÜBİTAK’a başvurdu ama maalesef sonuç alamadı.
(Ulusal YZ stratejisi üzerine önerileri gelecek haftaki yazıma bırakıyorum.)
