Yaratıcı fikirlere imece usulu fon
Hemen hepimizin aklımızın bir köşesinde hep duran ama bir türlü hayata geçiremediğimiz bir gün yapacağım dediğimiz farklı fikirlerimiz vardır. Bir türlü gerçekleşme sırası gelmeyen, daha sonraki bir zamana ertelenen bu fikirlerin zihnimizin raflarında kalmasının nedeni de; çoğu zaman fikrin hayata geçmesi için gerekli fonu o an için sağlayamamızdır. Türkiye’de yapılanan yeni bir platform da, ABD’de yaygın olarak kullanılan ve çok popüler bir model olan ‘crowdsourcing’ (kitle kaynağı kullanımı) yöntemini Türkiye’ye taşıyor. ABD’deki Kickstarter sitesinin bir benzeri olan Projemefon internet sitesi de, sağladığı platformla, zihninizin raflarına sıkışan yaratıcı fikirlerinize kitle kaynağı kullanımı modeliyle bir anlamda imece usulu fon sağlıyor.
Bu yolla, çok farklı alanlardaki yaratıcı fikirlerin hayata geçirilmesi de mümkün hale geliyor. Yaratıcı tasarımlarınızı ürüne dönüştürmek, film çekmek, yazdığınız kitabı yayımlamak, albüm çıkarmak gibi akla gelen her türlü yaratıcı fikir ile ortaya koyduğunuz projeyi, bu sitede anlatıp, ihtiyacınız olan parayı belirtiyor ve başta aile ve arkadaşlarınız olmak üzere projeye ilgi duyacak destekçilerin çorbada tuzum olsun hesabı katkılarını bekliyorsunuz. Kimi proje konusu ilgisini çektiği, kimi proje sahibinin verdiği simgesel ödüller hoşuna gittiği için projelere destek olabiliyor.
Projemefon’un ortaklarından Elif Ünaldı, Türkiye’de bu yapıyı oluşturma düşüncesinin oluşumunu da şöyle aktarıyor: ”Eşimin yeğeni, geçen yıl Kickstarter’da bir proje yayımladı. Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan’ı gezip, bir tür fotoğraf albümü yapmak istiyordu. Biz de onun sayesinde bu siteden haberdar olduk. Meğerse Kickstarter, Türkiye’de de çok biliniyormuş. Bu yüzden benzerini yapmaya karar verdik. Avrupa’da örneği olmadığı için sonradan yayılmayı düşünüyoruz. Bu arada yeğenimiz, projesi için gerekli parayı toplayamadı. O 4 bin dolar istemişti; 3 bin 500 dolar topladı. Aslında kendisi üzerine 500 dolar yatırıp o parayı alabilirdi. Ama sitedeki güveni suistimal etmemek için almamayı tercih etti.”
40 bin üyesi var
Hem proje sahiplerinin hem de destekçilerin üye olduğu Projemefon’da Projemefon Genel Koordinatörü Begüm Çapan’ın verdiği bilgiye göre üye sayısı bir yılda 40 bine ulaşmış durumda. Trafiği yaklaşık olarak 35 – 40 bin arasında olan sitede, devam edenlerle birlikte 100’den fazla projenin olduğu sitede, 13’ü başarılı olan projenin devam edenlerle birlikte 20’yi geçmesi söz konusu.
Sistemde site yetkilileriyle bağlantıya geçip projenizi anlattıktan sonra, öncelikle projenizin sitede yayımlanmaya kabul edilmesi gerekiyor. Ajitasyona, bağış yoluyla para toplamaya yönelik projeler ise kabul edilmiyor. Projenin tasarısının somut hale gelmiş olması da önemli kriter arasında yer alıyor. Kaç paraya ihtiyacınız olduğu, projede kaç kişinin çalışacağı ve nasıl bir yol izleneceğinin bilinmesi gerekiyor. Çapan, kendilerine gelen başvuru sayısının çok fazla olduğunu ama önemli bir kısmının somut olmadığını, dolayısıyla kabul edilmediğini söylüyor. Öte yandan projeniz, site yetkilileri tarafından kabul edilirse, kendinizi ve projenizi anlattığınız bir video çekiyorsunuz.
Sistem 3F kuralı ile yürüyor
Çapan’ın verdiği bilgiye göre ABD’de olduğu gibi Türkiye’de de para gönderenler, çoğunlukla proje sahibinin yakınları ve tanıdıkları. Buna da 3F kuralı deniliyor: Family, friends, fans (Aile, arkadaşlar, hayranlar). Çapan, “Projenizi çevrenize ne kadar duyurabilirseniz, ne kadar iyi bir kampanya düzenlerseniz, ödülleriniz de ne kadar çekici olursa, istediğiniz parayı toplama ihtimaliniz o kadar yüksek” diyor. Hedefine ulaşan projeler için para toplandığında yüzde 10’unun siteye kaldığını belirten Çapan, projelerin iki aylık sürede yeterli para desteğini alamaması durumunda destekçilere hiçbir kesinti olmadan, aynen iade edildiğini dile getiriyor. Projeyi desteklemek isteyen 10 lira ile 10 bin lira arası bağış yapabiliyor. Öte yandan 3 bin TL destek istenen bir proje 4 bin 500 TL destek topladıysa ProjemeFon 4 bin 500 TL’yi proje sahibine gönderiyor. Aynı proje eğer 2 bin 900 TL toplamışsa ve başarısız sayılıyorsa 2 bin 900 TL destekçilere iade ediliyor.
Ayda 200 proje başvuruyor, 20-30 kadarı yayınlanıyor
Kendilerine gönderilen projeleri, yayınlamadan önce değerlendirmeye aldıklarını da belirten Çapan, sitede dans, edebiyat, film&video, fotoğraf, moda, müzik, oyun, sanat, tasarım, teknoloji, tiyatro, yemek, çevre, spor kategorilerinden oluşan 13 kategoride başvuru aldıklarını ifade ediyor. Ayda 200 kadar proje başvurusu aldıklarını belirten Çapan, bunların 20-30 kadarını yayınlayabildiklerini elemeden önce proje sahiplerine destek verdiklerini belirterek şöyle konuşuyor: “Biz öncelikle yaratıcı işleri kabul ediyoruz, bağış altında yapılacak işler veya şirket kurulumu gibi işleri kabul etmiyoruz. Aslında hedefimiz bizim, herkesin bir projesi oluyor biz bütün projelerin değerlendirilebilmesini istiyoruz. Buna ön ayak olmak için oluşturulmuş bir platform olduğu için her alandaki fikirlere de açığız. Önemli olan ise yaratıcı içerik sunan bir proje olması.”
Destekçilere yaratıcı ve çok keyifli ödüller var
Projemefon’un bağış sitesi gibi görülmesini engellemek için bir ödül sistemi geliştirilmiş.Bir projenin birileri tarafından desteklenebilmesi için proje sahibinin yapması gereken bir diğer şey, destekçilerinin yaptığı yardıma karşılık belli bir ödül koymak. Proje sahipleri, gerekli parayı topladıkları taktirde, kendilerine destek olanlara birtakım hediyeler göndereceklerini söylüyor. Bu ödüller teşekkür mektubundan imzalı bir CD’ye, helikopterle İstanbul semalarında bir gezintiden bir konserde destekçisiyle birlikte aynı sahnede şarkı söylemeye kadar çok değişik ve keyifli ödüller olabiliyor. Ödüllerin destekçiler için de motive edici olduğunu söyleyen Çapan, “Bir projesi olan gelip ben bir müzik albümü çıkaracağım gelin birlikte çıkaralım bana destek olun dediğini bu işi yapmak için beş bin liraya ihtiyacım var ama albüm çıkarınca bana on lira veren herkese albümü indirme hakkı veriyorum, 20 lira verene albümü imzalı yolluyorum diyebiliyor. Daha da eğlenceli ödüller var mesela bin lira verene onun için şarkı besteleyeceğim diyor. Eşinin resmini tişörtüme bastırıp konsere çıkacağım diyor. Toplanıyor para, proje sahibine gidiyor, proje sahibi işini yapıyor ve destekçilerine vaat ettiklerini hediye ediyor.”
Projelerden seçmeler
En başarılı projeler
Projemefoni bir yıl içinde pek çok projeye 60 günlük sürelerde ev sahipliği yapmış. Kimi, hedeflediği kaynak miktarını tutturmuş kimi de yeterli desteği belirlenen sürede bulamadığından yayından kaldırılmış. Biz de bugüne kadar Projemefon’da yer alan ve ilgi çekip başarılı olan projelere ve bugünlerde popüler olan projelere şöyle bir göz attık.
En yüksek parayı toplayan proje: Ekümenopolis
Projemefon kanalıyla en yüksek desteği alan proje olma özelliğine sahip olan Ekümenopolis, İstanbul neden planlanamıyor sorusuna cevap arayan bir kısa film projesi. İstanbul’daki fiziksel değişimlere dikkat çeken Ekümenopolis belgeselinin tanıtımında şöyle yazıyor: “Mahallelerin önemini vurgulayarak, Sapphire’in tepelerinden Marmaray’ın derinliklerine, İstanbul’un her yerine, neler olup bittiğine ve bu değişimin altında yatan dinamiklere bakıyoruz filmde. Ekümenopolis’i sinemalarda göstermenin yanında, internet üzerinden de filme giremeyen onlarca röportajı, haritayı, bilgiyi kamuoyuyla paylaşmak istiyoruz” diyen Ekümenopolis’in fikir sahipleri; 18 bin 500 TL, hedeflenen projede toplam 213 destekçi ile 19 bin 940 TL toplayarak en başarılı proje olmayı başarıyor. Destekçilere imzalı kartpostal, tişört, poster, DVD gibi hediyelerin yanı sıra 10 bin TL verenlere helikopterle İstanbul turu ödül olarak önerilmiş.
Uçurtmanızı kontrol etmek için (Uçurtuk)
Yenilikçi bir uçurtma modeli olan Uçurtuk, uçurtmanızı havada kontrol edebilme olanağı sunan bir projeydi. Eldeki kumandayla uçurtmayı sağa-sola çevirebiliyor, dans ettirebiliyorsunuz. Üzerindeki kamera tutucuya, video çekme özelliğine sahip refleks fotoğraf makinesi koyup, video da çekmek mümkün olabiliyor. Toplanması hedeflenen para miktarı bin 850 TL olan proje, 14 destekçi ile 1,910 TL toplayarak başarılı projeler arasında yer buldu. 170 TL ve fazlasını yatıran destekçilere Uçurtuk ödül olarak gönderiliyordu.
İlk başarılı proje Soaked
Kendi besteleriyle synth-pop tarzında müzik yapan Soaked grubu, henüz tamamladıkları albümlerine klip çekmek için 6 bin TL hedefle yola çıkmıştı. Projemefon’un da ilk başarılı projesi olma özelliği taşıyan projede, 53 destekçi ile 6 bin 625 TL toplandı. 150 TL verenler kişilere özel baskılı tişörtle konsere çıkacaklarını vaat ettiler. Ayrıca 1000 TL verenlere birlikte konsere çıkmak gibi ödüller önerilmişti.
Kısa film projesi
Hem senaryo hem kurgu hem de oyunculuk performansları açısından kısa film türünde alışılmışın dışında bir film olacağına inandığım için asla peşini bırakmayacağım proje. 1500 TL hedeflenmiş.
Yenilikçi yemek okulu
Yemek kategorisinden bir proje de, bugüne kadar hedeflediği parayı toplamayı başaran yenilikçi yemek okulu projesi Chef’s Secret Culinary Art yemek okulu. Proje, hiç yemek yapmamış bir insanın ilk seferde başarılı bir pilav ya da lezzetli, yumuşacık bir et pişirmesini sağlamak için “Temel Mutfak” kursunu içeriyor. 8 bin TL hedefi olan proje için 22 destekçi ile 8,630 TL toplanmış. 500 TL ve fazlası destek verenlere ise 3 aylık haftada 6 saatlik bir sertifika programı hediye edilmiş.
Parmak fincan tasarımı
Başarılı projelerden biri de; tasarım kategorisindeki “Parmak Fincan” adlı proje. Seramik ve porselenden tasarımlar yapan Hayri Ünal, özgün tasarımlar üretmek amacıyla ortaya koyduğu projede, Ünal, “Geleneksel yöntemlerle üreteceğim seramik ve porselen çalışmalarımda da alışılmış desen ve renkler yerine daha artistik sırları kullanacağım” diyerek yola çıktığı projede, hedeflenen bin TL yerine 23 destekçiden toplam bin 150 TL toplanmış. Ünal, destekçilerine üreteceği fincanlardan göndermeyi taahhüt etmiş.
Popüler Projeler
Film&video: Uvertur
Hikâyesi yaşanmış bir öyküden yola çıkılarak oluşturulan bu film projesi… Kısa sürede, sınırlı ekip ve ekipman ile gerçekleştirilmiş bu proje, Türk Sineması’nın bağımsız film kriterlerinden ayrıksı yapısıyla dikkat çekiyor. Filmin anlatımı son derece gerçekçi. Filmin görsel anlatımı Atıf’ın sade yaşamını hissettirecek basitlikte oluşturuldu. Çekimler karakterin yaşamını referans alarak sıkıntılı ve bunaltıcı bir atmosfer verilmesi amaçlanarak yapılmıştır. Hikâye yaşanmış bir öyküden etkilenerek ortaya çıkmış. Bu hikâye pek çoğumuzun karşılaşabileceği, hatta belki yaşayabileceği bir yaşam öyküsü. Her insan bu öyküde ufak da olsa kendine dair bir ayrıntı bulabilir. Bu özellikler filmi son derece gerçekçi ve samimi hale getiriyor, izlenmesini de kolay kılıyor. Projenin hedefi 8 bin TL. Projede 50 TL ve fazlasını veren destekçilere filmin jeneriğinde teşekkürler bölümünde adı olması ödülü, 2 bin TL ve fazlası destek veren destekçilere de Ortak Yapımcılık + TEMA Vakfı “UVERTÜR ORMANI”’na bir ağaç ödülleri sunuluyor.
Edebiyat: Dalgın Sular Çizgi Roman Projesi
Dalgın Sular çizgi roman projesi İstanbul’un geçmişini diriltiyor. 17 Ağustos travmasıyla yaşayan Adapazarı’ndan liselilerin, Metris Cezaevi’nden tutukluların, artık var olmayan Ayazma gecekondu bölgesinin her yaşta sakinlerin, bir grup yazar, çizer, sanat tarihçisi ve psikolojik rehber ile birlikte oluşturduğu fantastik bir evren. Proje koordinatörü İskender Savaşır. Proje hedefi 15 bin TL. Projede, bin TL ve fazlası destek verenlere “Dalgın Sular” ressamlarından portre çizim ödülü veriliyor.
Film&Video: The Mıstery Of The Drugseller
The Mıstery Of The Drugseller, 2007 yılında Erkan Kolçak Köstendil tarafından kurulan, genç ve yenilikçi işler yapmayı hedefleyen Filmkumbarası’nın 3. kısa metraj filmi. Film özgürlüklerin bizi yöneten hükümetler tarafından belirlendiği bir dünyada, kişisel iradeye ses verir ve esasen, her ‘ayıbın’ insana dair ve ondan ötürü olduğunu ortaya koyar. Projede hedef 5 bin TL. Projede bin 500 TL ve fazlası destek verenlere imzalı DVD+Galaya Davetiye +İmzalı film afişi+Tiyatro 0.2 Aut oyununa 5 kişilik davetiye+Hollanda’dan hediyeler ödül veriliyor.
Film& Video: Cedel Zombi Kısa Filmi
Türünün ilk örneklerinden olan film, zombi istilasının yaşandığı bir şehirde hayatta kalmaya çalışan bir asker ile bir yatırımcının hem şimdiki hem de geçmiş zamanla olan hesaplaşmasını konu alıyor. Bu tür filmlerin ufak desteklerle de sayısal medyanın verdiği olanaklar sayesinde gerçekleştirilebileceğini göstermesi açısından önemli. Projede hedef 2 bin 500 TL. Projede 500 TL ve fazlası destek verenlere DVD+Gala Davetiyesi+Filmin Yapımcı Ortak ödülleri sunuluyor.
