Yaz okuma önerisi: Robot Emily’i seveceksiniz

Emily, ancak organik ve kolayca takılıp çıkarılabilen bir yonga implantı olan insanların etten kemikten görebileceği, 30 yaşlarında dişi bir robot. “Emily Eternal” romanının başlarında (s. 8) kendisini şöyle tanıtıyor: “Ben, yapay zekadan tamamen farklı bir yapay bilincim.” Ve açıklıyor (s.9): “YZ araştırmacılarının çoğu, örüntüler geliştirerek bir tüketicinin hangi ürünü satın alacağını belirleyebilecek, oyunlarda insanı yenebilecek, … algoritmalar geliştirmeye uğraşır. Yaratıcım Nathan [bir MIT profesörü] ise, beni insanlarla iletişim kurarak zihinlerindeki kodu çözüp anlamam için yarattı. Bu da matematiksel karar vermekten çok, duygusal ve çevresel tepkileri öğrenmeyi gerektiriyor.” Bu arada, Emily’nin matematik yeteneğinin de süper olduğunu eklemeliyim.

Nathan Wyman, MIT’deki iLab’inde Emily’i bir psikoterapist olarak yaratır. Güneş giderek yok olmaktadır. Canlıların sonunun geldiği bu ortamda insanların yaşadığı travma için buna ihtiyacı olduğunu düşünür. Fakat, Emily insanlarla iletişim ve ilişki kurdukça insanlaşmaya başlar. Hatta bir erkek insanla aşk yaşar. Ayrıca, hesapta olmayan bir durum ortaya çıkar: Güneşin yok olmasını önleyemese de, insanlığın yok olmasını önleyebilir mi? Bu görevi yüklenmiş ve yöntemlerine karşı çıkanı öldürmeye kararlı bir örgüt ile baş edebilir mi? Ortaya çıkan etik sorunlarda ne yapmalı? Örneğin, insanlar tercihlerine bırakılmalı mı, yoksa bir gücün empoze ettiği tercih yönünde mi davranmalı? Emily, insan zihnine girip orada anı ve duyguları değiştirme gücüne sahip olabildiğini öğrenince bunu kullanmalı mı, yoksa başta programlandığı etik anlayışa sadık kalarak bunu yapmamalı mı?

Yazar Mark Wheaton’un ilk romanı “Emily Eternal.” Arka planda gelecek ile ilgili, dünyadaki canlıları yok edici bir durum var ama roman Emily merkezli ve distopik olmaktan çok gerilimli, sürükleyici bir mücadele içeriyor. Yani, heyecanla okunuyor.

Daha önce, Wired’ın önerisi olarak okuduğum “Machines Like Me” romanını tanıtmıştım (http://bit.ly/2JELFHj). O roman, Adam adında yine aşık da olabilen, insan gibi bir robotu satın alan kişi ağzından yazılmıştı. Hemen arkasından, Financial Times’ın bilim kurgu kategorisi yaz okuma listesinden, bir robot ağzından yazılmış “Emily Eternal”ı okumak ilginçti. İki romanda da etik ve ahlak sorunları, insan ve akıllı makine üzerine düşündürücü noktalar var. Ayrıca, arka plandaki gerilimler nedeniyle, ikisi de sürükleyici ve keyifli.