Yer altına yeşil park
Başlık bir tuhaf: “Yer altına park” demek, yerin altına otopark mı? Yeşil park ne demek oluyor?
Evet, haklısınız… New York’ta 60 yıldır kullanılmayan bir metro vagon deposunu günışığı alan, yeşil ağaçların olduğu (yani yeşil görünümlü sahte ağaçların değil) gerçek bir parka dönüştürmek için bir çalışma var. Şehrin güneydoğu kenarında 8 bin metrekarelik bu yeraltı boşluğunu düzeltip “park” haline getirmek için 50 milyon dolar gerekiyor. Henüz burayı park yapma izni çıkmış değil. Sadece tasarı. Buna rağmen halk (kitle kaynaklama ve melek yatırımcılıkla) 500 bin dolar hibe etti bile.
Şehrin doğu yakasında da yine böyle kullanılmadan duran, caddeden yüksekte yapılmış bir demiryolu hattı, uzun tartışmalar ve para sorunları ardından 2009’da yürüyüş yolu olarak parka dönüştürülmüştü. Buraya, yerden yüksekliğine gönderme olarak HighLine (Yüksek Yol) denildi. Yer altındaki müstakbel parka ise hangi ismin verileceğini tahmin ettiniz: Low (Alçak Yol).
New York’un ortalık yerinde yeşil halı saha olarak duran ve korunan Central Park (315 hektar) ve başka irili ufaklı parklar yetmez gibi bir de yerin altında park…
Nasıl aydınlatılacak? Yer altında ağaç yetiştirmeyi düşünen yenilikçi kafa, elbette bu sorunun yanıtını ileri teknolojiyle veriyor. Parkın yeryüzündeki kısmında yüzünü sürekli olarak güneşe dönecek GPS ayarlı güneş panelli sokak lambaları olacak. Bunlardan sağlanacak ışığın ultraviyole ve kızılötesi zararlıları filtre edilecek. Aşağıya fiber optik kablolarla ve güneş borusu denilen aynalarla iletilecek. Aşağıdaki ağaçlar ve bitkiler fotosentez yapabilecek. İnsanlar, yer yer donuklaşsa bile gün ışığında dolaşacak. New York’ta hava kapalı olduğunda aşağıda da bu anlaşılacak.
Yer altındaki parkın karanlıkta kalmamasını sağlamak, projenin can alıcı noktası. Böyle bir işe kuşkuyla bakanlara fikir vermek amacıyla mimar James Ramsey ve arkadaşları, New York’ta uygulamalı bir sergi açtılar: 600 adet alüminyum levhayla yerden 6 metre yükseklikte bir kubbe kurdular. Damına 6 adet güneş izler panel taktılar. Bunlara bağlı fiber optik kablolar ve aynalarla içeriyi aydınlattılar. Oldu!
Yeryüzü dururken neden yeraltında böyle bir girişim? Bu sorunun doğal yanıtı şu: New York’u oluşturan 5 bölgenin en tanınmışı ve “New York” diye bilinen Manhattan “adası” o kadar sıkışık ve tıkış tepiş bir yer ki, yeryüzünde artık yer yok. Yeraltında boşta duran bir yeri yenilikçi ve ileri teknolojik bir çözümle halka kazandırmak fena mı? Üstelik yapılan iyimser hesaplara göre bu yeraltı parkı yılda 2,5-4 milyon dolar gelir sağlayabilecekmiş. Sponsorluklar, orada yapılacak etkinlikler, mağaza ve dükkân kiralarından…
