Yurttaş medyası, internet ve dikey haber ağları
Yurttaş medyası, en genel anlamıyla, bir topluluk içerisindeki sosyal bağları güçlendiren veya üyeler arasında güçlü bir sivil katılım dinamiği yaratan herhangi bir iletişim biçimi olarak tanımlanabilecek “sivil medya” kavramıyla ilişkili. Ancak yurttaş medyası bu genel tanımın içinde asli unsur olarak yer alan sivil katılım fikrinin temeline haberleşme özgürlüğünün yerleştirildiği bir boyut açıyor. Yurttaş medyası terimi, profesyonel gazeteci olmayan yurttaşlar tarafından üretilen herhangi bir içerik formuna deniyor.
Geleneksel medyanın, gerek sahiplik ilişkileri gerek üretim yapısı gerekse ulaştığı kitle açısından hızla ve derin bir şekilde dönüştüğü ve etki bakımından giderek internetin gerisinde kalmaya başladığı bir dönemde, yurttaş medyası daha da önemli hale geliyor. Çünkü bu kavram, kamu üyelerinin, haber ve bilgilerin derlenmesi, iletilmesi, analiz edilmesi ve yayılması sürecinde etkin rol oynaması ile ilişkili. Yurttaş medyası, bilgi süreçlerine kamusal katılımın asli bir boyutu ve hedefi, demokrasinin gerektirdiği bağımsız, güvenilir, doğru, geniş açılı ve bağlama uygun bilgiyi sağlamak. Bu durumda, bilgi süreçleri ve kamusal katılımın bugün ulaştığı en kapsamlı platform olan internetin yurttaş medyasının ayrıcalıklı ortamı haline gelmesi doğal.
Yurttaş medyasının en önemli alanlarından biri de, haberin kaynağını, yani yurttaşları haberci olarak örgütleyen ve haberi geniş bir şekilde dağıtan haber ağları; bu, geleneksel medyanın asla yapamayacağı bir şey. İnternet bu konuda da benzersiz teknolojik olanaklar sağlıyor. Bu haber ağları özellikle dikey alanlarda fark yaratıyor: çevre, kadın, gençlik, emek örgütlenmeleri veya yolsuzlukla mücadele, kamu yönetiminde şeffaflık gibi ilgi odaklarına sahip sivil inisiyatifler bu olanakları kullanarak güçlü kitle iletişim kanalları açıyor. Bunlar haber ajansı mantığıyla çalışıyor; bir iki odak noktası merkez rolü üstleniyor, yurttaşlardan haberleri topluyor, işliyor ve dağıtıyor.
Bugünlerde ülkemizde geliştirilmeye başlayan bir proje, “Emek Haber Ağı” (http://www.emekdunyasi.net/ed/toplum-yasam/13311-emek-haber-agi-haberin-kaynaginin-orgutlenmesidir), bu tip dikey yurttaş medyası örneklerinden biri. Emek istismarına odaklanacak bu haber ağının habercileri de sendika üyesi işçilerin ta kendisi olacak.
Benzeri projeler, gençlik kolektifleri veya çevre sorunları etrafında da tartışılıyor. Bir insan hakkı olarak iletişim hakkının yurttaş medyası aracılığıyla vücut bulacağı bir dönem bizi bekliyor.
